De Rotterdamse politie liet kort geleden weten dat zij wegens capaciteitsproblemen aangiften van delicten die als minder ernstig worden getypeerd niet meer in behandeling neemt. Dagblad Trouw sprak van een onthutsend beeld van de rechtshandhaving in Nederland. "Dat aangiften van fietsdiefstallen al jarenlang volstrekt zinloos zijn, weet iedereen. Maar ook woninginbraken en bedreigingen blijken inmiddels geen reden meer om op te treden, zelfs als er aanwijzingen zijn omtrent de daders." Dat veel Nederlanders steeds minder vertrouwen hebben in politie en Justitie kwam nadrukkelijk naar voren in de verkiezingstijd. Veiligheid en handhaving van de rechtsorde was hèt thema. Dat er iets moet veranderen en dat criminaliteit een halt moet worden toegeroepen staat voor vrijwel iedereen vast. Gedogen van geweldsmisdrijven en inbraken kan ertoe leiden dat criminelen steeds een stap verder zullen gaan. En dat de overheid hierin de sleutelrol dient te spelen staat voor de meeste mensen ook buiten kijf. Natuurlijk kunnen burgers ook hun steentje bijdragen aan orde en veiligheid maar primair zijn politie en Justitie hiervoor in het leven geroepen.
Maar wàt moet er gebeuren? Uitbreiding van de capaciteit van politie, de rechterlijke macht en de celcapaciteit? Zal dat afdoende werken? Of moet de oplossing eerder gezocht worden in het saneren van het politieapparaat, het stellen van andere prioriteiten, het hanteren van een hardere aanpak (zero tolerante beleid) en het verminderen van de bureaucratische last van politieagenten zodat die weer de straat opkunnen in plaats van achter hun bureau te moeten zitten? Waarschijnlijk zullen al deze oplossingen deels kunnen bijdragen aan het terugbrengen van de criminaliteit in Nederland. Maar aan dit rijtje ontbreekt één benadering die wordt beschreven door de auteur/journalist Malcom Gladwell in zijn boek The Tipping Point (Nederlandse titel: Het omslagpunt).
In dit boek staat een fascinerend hoofdstuk over hoe de misdaad in New York in het vorige decennium in korte tijd opzienbarend naar beneden is gebracht. Niet, zoals velen denken, door 'zero tolerance'. Er werd een veel specifiekere aanpak gevolgd. Deze kan aan de hand van twee voorbeelden duidelijk worden gemaakt. De NY politie heeft zich op een gegeven moment tot doel gesteld om de metro veilig te maken. Dat was inmiddels een bijna onbegaanbaar terrein geworden. Het is intrigerend wat de politie zich tot doel heeft gesteld, namelijk NIET om met grote overmacht alle boeven te lijf te gaan. Wat wel? 1. graffiti van de treinen af. 2. zwartrijden aanpakken. De filosofie was: door graffiti en zwartrijden toe te staan creëer je symbolen die zeggen: 'hier wordt grensoverschrijdend gedrag toegestaan'. Interessant, omdat men niet regelrecht op de grote zware criminaliteit afging maar op schijnbaar onbelangrijke randverschijnselen.
Wat betreft het verwijderen van graffiti had men de volgende regel voor zichzelf gesteld: een trein die eenmaal schoongemaakt is, mag alleen nog maar schoon rijden. Werd hij weer ondergeklad, dan moest hij eerst weer worden schoongemaakt voor hij weer gebruikt kon worden. Het werd een uitputtingsslag. Treinen werden schoongemaakt en een dag later zaten ze weer vol. 's Nachts werden ze weer schoongemaakt. De volgende dag zaten ze weer vol. Het werd een dure en arbeidsintensieve strijd. Maar op een gegeven moment hadden de 'rotjochies' er wel genoeg van. Elke dag weer tijd, geld en verf erin stoppen en elke dag voor niets! Er kwam een omslagpunt, ze kapten er op een gegeven moment plotseling mee. Gevolg: schone treinen, het viel iedereen op dat er iets aan het veranderen was! De veiligheidsbeleving nam toe.
Het zwartrijden werd ook rigoureus aangepakt. Vanaf een bepaald moment werd er gecommuniceerd dat zwartrijden zwaar zou gaan worden aangepakt. Er waren controles in treinen waarbij de volgende dingen gebeurden: wie geen kaartje had werd uit de trein geleid en op het perron neergezet. Totdat de hele trein was afgewerkt, dienen de zwartrijders op het perron in een rij te blijven staan. Ondertussen werden zij gefouilleerd. Dit laatste bleek bij de eerste acties een schrikbarende hoeveelheid messen en pistolen op te leveren. Deze manier van werken werd enige tijd volgehouden totdat er op een gegeven moment geen zwartrijders meer in de trein zaten ..... maar er ook nauwelijks wapens meer aanwezig waren. Als je weet dat je gecontroleerd gaat worden, ga je niet zwaar bewapend. Als je niet zwaarbewapend op pad gaat, schiet je heel wat minder die dag!
Deze gecombineerde aanpak, graffiti weg en zwartrijders weg, maakte dat binnen no time gewone mensen zich weer veilig voelden in de metro, waar ook reden voor was, de misdaad daalde scherp. Velen hadden het gevoel dat de metro was heroverd op de boeven. Het fascinerende van deze aanpak is: druk op de juiste plek en er treedt een rimpeleffect op. Wellicht is meer blauw op straat niet eens nodig. Misschien hoeven we heel Nederland niet te bewaken met videocamera's. Misschien hoeven we het voetbal niet af te schaffen. Een gerichte aanpak van specifieke problemen op de hierboven beschreven manier werkt wellicht eenvoudiger en beter. Het lijkt mij het proberen waard!
Coert Visser, www.m-cc.nl
Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren
Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)
Word een pro!
SCHRIJF MEE >>
Een benadering als Coert Visscher beschrijft zou een uitbreiding van bestaande initiatieven zijn, en wordt door mij van harte ondersteund. Als je daarbij weet wie zijn opgehouden te 'klieren' kun je ze tevens een ander perspectief aanbieden door middel van opleiding en werk.
Ervaringen bij het VOS project in Flevoland leren dat de politie en het beveiligingswezen dan hoog scoren bij de doelgroep.
Geert Horstmann
oud korpschef politie Flevoland.
Desalniettemin ben ik groot voorstander van de acties zoals beschreven door de heren Visser en Horstmann, maar heb nog wel mijn twijfels bij een eventuele uitvoering ervan door de door de heer Smits genoemde personen.
Zet je het licht op de 'chaos' dan blijken veelal zich herhalende patronen aan de orde te zijn. De gebeurtenissen blijken dan fractaal gestructureerd. Daarmee ontstaat zicht op aanpak en verbetering.
Goed artikel van Coert Visscher.
Jules.Ruis@fractal.org
www.fractal.org
Een voorbeeld uit eigen ervaring: in de binnenstad van Amsterdam lopen 4 agenten. Deze zijn bezig om fietsers zonder verlichting en automobilisten zonder het dragen van een autogordel te bekeuren, terwijl op nog geen 10 meter afstand een levendige handel is in allerlei soorten drugs. Het lijkt er dan op dat de politie daartegen niet durft op te treden. Dit geeft bij de burger die dit ziet een zeer onbevredigend gevoel en diegene die de bekeuring krijgt helemaal. Als je in deze buurt loopt dan wordt je constant aangesproken door duistere figuren die van alles aan je aanbieden, hier wordt niet tegen opgetreden. Tenminste zo ziet het eruit. Voor diegene die daar lopen geeft het een groot gevoel van onveiligheid. Zij zien politie, maar constateren ook dat die zich alleen maar bezig is met kleine verkeersovertredingen. Nu weet ik ook uit eigen ervaring dat een politieagent wordt afgerekend op het aantal bekeuringen die hij schrijft. Terugkomend op zero-tolerance;
wanneer dit wordt toegepast bij verkeersovertredingen, dan moet dit ook bij alle andere zaken. Op die manier zal de politie weer het respect krijgen van de burger en dat is heel hard nodig. Volgens mij moet er nodig gekeken worden naar de denkwijze van mensen.
Iemand die 's-nachts op de A9 is geflitst met 104 km/u en daar een fikse boete voor krijgt zal niet kunnen begrijpen dat er weinig of niets gedaan wordt aan de criminaliteit zoals boven omschreven. Hij verliest het vertrouwen in de overheid. Ik hoor regelmatig de opmerking "politie ga boeven vangen, inplaats van achter een bosje met een laserapparaat burgers met 4 km per uur of iets meer snelheidsovertreding te pakken". Ik maak hieruit op dat er geen evenwichtigheid meer is en volgens mij gaat de politie hieraan ten onder en dat doet mij zeer, want ik weet wat de politieagent op straat doet en voor zijn kiezen krijgt.
Voor de goede orde: ik weet dat de politieagent op straat zijn best doet, echter hij of zij worden beperkt door het beleid op regeringsniveau.
Dank voor uw reacties op de column. Het thema veiligheid leeft sterk bij velen en er worden veel ideeen aangedragen. Ook off site waren er betrokken reacties. Belangrijk lijkt mij om niet te pessimistisch of zelfs fatalitisch te worden over dit onderwerp. Er zijn vele mogelijkheden om te komen tot een verbetering van de veiligheid. Van geraffineerde methodes zoals bepleit door Gladwell tot het uitbreiden van bevoegdheden van politiefunctionarissen. Een voorbeeld hoe het wel kan zie je bij toevallig Politie Flevoland (inderdaad, het korps waar de heer Horstmann leiding aan gaf). Gerichte aanpak van een groep Antillianen die lange tijd ongestoord een wijk heeft kunnen terroriseren heeft ertoe geleid dat de de wijk nu van het probleem af is. Het team kon wegens succes worden opgeheven. Een goed voorbeeld van hoe hardnekkige veiligheidsproblemen wel degelijk opgelost kunnen worden.
In reactie op André Smits en Justus de Broeckenaere spreek ik de hoop uit dat de nieuwe regeringsploeg dit thema voortvarend en verstandig aanpakt.
<i>Het bericht (ANP): Bij een verkeerscontrole op de A16 onder Breda zijn vrijdagavond flink wat overtreders tegen de lamp gelopen. Controlediensten hielden 1200 automobilisten aan die vanuit België Nederland binnenkwamen. Volgens een woordvoerder van het KLPD troffen de controlediensten 21 personen aan die in Nederland gezocht werden, drie vrachtwagenchauffeurs zonder chauffeursdiploma en vier autobestuurders die nooit een rijbewijs hadden gehaald. Zij stuurden vier vreemdelingen terug de grens over. Verder bekeurde de politie een aantal vrachtwagenchauffeurs omdat hun wagen niet in orde was en enkele bestuurders van bestelbusjes die hadden gesjoemeld met het grijze kenteken.
</i>
Goed idee: regelmatig grootschalige verkeerscontroles!
De criminaliteitsbestrijding is nog teveel het domein van beleidsmakers en betrokken wetenschappers (criminologen en sociologen) die liniair (oorzaak-gevolg) denken en geen interesse hebben voor de aard van ongewenste maatschappelijke verschijnselen als (emergente) systemen, hun attractoren en mogelijke destabilatoren.
Erik van Zuidam
Lid Korpsleiding Regiopolitie Groningen