Den Haag leeft zijn eigen werkelijkheid

Nu het kabinet Rutte 2 een valse start heeft gemaakt met aankondiging van buiten proportionele lastenverzwaringen voor de burgers en drastische nivellering van inkomens is goede raad duur. De kloof met de burgers is in een enkele week zeker voor VVD kiezers maar ook - zij het nog in mindere mate -  voor de PvdA achterban tot drastische proporties uitgegroeid.

Als ook blijkt dat de woningmarkt niet in beweging zal komen, de arbeidsmarkt vrij guur wordt met  ingrijpende beperking van ontslagvergoedingen en WW limitering tot een jaar, zal ook bij de sociaal democraten het besef toenemen dat van deze regeringsplannen weinig goeds is te verwachten. Daarbij komt nog dat de exploderende zorgkosten met de voorgenomen plannen allerminst onder controle zullen komen, want er bestaat met de nieuwe ideeën geen enkele prikkel - vooral voor mensen met minder dan modale inkomens met lager wordende premies - om noodzakelijk kostenbesef te ontwikkelen.

Het resultaat is dat de komende jaren het begrotingstekort nauwelijks wordt teruggedrongen, de economische groei door teruglopende koopkracht praktisch te verwaarlozen zal zijn en de werkloosheid substantieel met circa 150 000 mensen zal toenemen.

Hoe kon dit allemaal zover komen in een land wat nog steeds een van de rijkste is van de wereld? 

Wellicht moeten we ons dan even herinneren dat Manfred Kets, de Vries, onze beroemde landgenoot, hoogleraar in de organisatiekunde en psychoanalyticus stelt dat leiders niet per se rationele, logische, verstandige en betrouwbare mensen zijn. Hij stelt op basis van grondig onderzoek dat ze bevattelijk zijn voor irrationeel gedrag, soms leidt dat zelfs binnen organisaties tot destructiviteit. De innerlijke wereld van hoogste leiders is hier debet aan, vol met behoefte om uiting te geven aan conflicten, wensen, fantasieën en defensieve structuren. (zie ‘Organisaties op de divan’)

De achterliggende motieven kunnen allerlei psychoses zijn waarbij al snel het woord narcisme valt. Een vorm van gedrag dat wordt gekenmerkt door een obsessie met de persoon zelf (vaak het uiterlijk), egoïsme, dominantie, ambitie en gebrek aan inlevingsvermogen

Het gaat te ver om de Haagse leiders van al deze afwijkingen te beschuldigen, dus volsta ik in deze column met een aantal indringende vragen te stellen, die zich lenen voor nader onderzoek.

1. Waarom hebben op het oog rationele leiders als Mark Rutte en Diederik Samson zulk oppervlakkig werk geleverd in de vorm van het nieuwe regeerakkoord met irrationele argumenten om bijvoorbeeld de zorgkosten te gebruiken voor nivellering?
2. Waarom plegen zij destructie door minstens 2,5 miljoen mensen in Nederland ernstig te frustreren door plannen te smeden die hen met koopkrachtverlies van 5 to 10 % per jaar of soms zelfs nog meer opzadelen, met alle naargeestige gevolgen voor onze economie van dien?
3. Zijn wensen als ‘gezonde overheidsfinanciering’ en ‘eerlijk delen’ niet misbruikt om eigen ambities te verwezenlijken?
4. Hoe is het mogelijk dat de VVD en PvdA leiders zo weinig inlevingsvermogen hebben getoond waardoor ze de maatschappelijke weerstand nauwelijks zagen aankomen?

Ik wil mijn mening hierover graag geven. In mijn in augustus verschenen column ‘Opkomst en ondergang van het poldermodel’ heb ik aangetoond dat het huidige politiek poldermodel niet meer steunt op legitimiteit, omdat het niet meer logisch is verankerd in de maatschappij.

Politieke partijen zijn veelal onduidelijk gefragmenteerde organisaties geworden die niet meer worden gedreven door een bindende en inspirerende filosofie. De beloften voor de verkiezingen en de daden erna zijn dermate schrijnend verschillend dat die niet meer met de frase dat Nederland nou eenmaal een coalitieland is kunnen worden afgedekt

Vakbonden zijn organisaties met een rijk verleden maar zonder toekomst. Het slinkend ledenbestand omvat vooral witte oudere mannen uit traditionele industrieën. Slechts 20 % van de werknemers is nog in vakbonden georganiseerd. Bestaande belangen worden gediend, maar voor rechten van jongeren en het toenemend aantal zelfstandigen wordt nauwelijks opgekomen. Bovendien hebben de bonden in deze tijden van economische malaise niet veel meer aan hun leden te bieden

Werkgeversorganisaties zijn sterk gebureaucratiseerde organisaties waarin nauwelijks meer echte ondernemers, die zonder vast inkomen werken voor eigen risico, hun weg kunnen vinden

Alle pogingen om het poldermodel in deze vorm met de genoemde kerngroepen overeind te houden zijn tot mislukken gedoemd. We houden honderden organisaties in stand die of overbodig zijn ( naar schatting 250 adviescolleges) dan wel slecht gerund als (semi)overheids- of geprivatiseerde ondernemingen, waarbij elke vorm van behoorlijke governance afwezig is. Alleen al omdat al die bestuurlijke colleges vol zitten met partijleden waarbij het hebben van tientallen banen per persoon geen uitzondering is. Naar schatting houden de middenpartijen, dus vooral PvdA, CDA en VVD. In mindere mate D66 en GroenLinks hiermee honderdduizend partijleden – 50% van het totaal -  lucratief aan het werk.

Leiders moeten in deze omgeving wel mensen zijn, die verblind zijn door een onnatuurlijk zelfbeeld in rammelende organisaties. Kunt U anders dan door narcisme en defensief gedrag van de leiders verklaren dat Den Haag wel de lasten voor de burgers drastisch verhoogt, maar nauwelijks in eigen vlees van de eigen organisatie snijdt. Want een bezuiniging van 2,5 miljard is op een overheidsorganisatie met totaal 300 miljard kosten erg weinig. En wie zegt dat een overheidsapparaat van 120 000 rijksambtenaren noodzakelijk is?