Een goed businessplan maken is lastig. Dat ervaren zowel beginnende als gevorderde ondernemers telkens weer.
Van alle kanten wordt hen hulp geboden, wat natuurlijk fantastisch is. Maar vaak bedreigt die hulp – hoe vreemd dat ook klinkt – de kwaliteit van het plan. In dit artikel wordt beschreven waarom een businessplan van belang is en vooral wat er dan in moet staan. Het artikel is bedoeld voor ondernemers en professionals die hun ideeën over een eigen bedrijf willen vertalen in een businessplan.
Businessplan: nodig en wenselijk?
| De garage van Wouter Wouter werkt al jaren als bedrijfsleider in een garagebedrijf. In de loop van de tijd heeft hij alle relevante diploma’s behaald en de business goed leren kennen. Hij heeft de ambitie ontwikkeld om ondernemer te worden door een garagebedrijf over te nemen.In de markt hoort hij dat een hem bekende ondernemer zijn garagebedrijf wil verkopen. Wouter stapt er op af en al in het eerste gesprek blijkt dat dit een gouden kans is. Het is een goed lopend bedrijf dat het merk voert dat Wouter al goed kent. Het is een bedrijf met prima vooruitzichten en bovendien vraagt de verkoper een redelijke, marktconforme prijs. Er zijn nog enkele gegadigden die het bedrijf graag willen overnemen.
Wouter realiseert zich dat hij vaart moet maken en gaat bij de bank waar ook de te kopen onderneming bankiert een verkennend gesprek voeren. De bank vraagt hem om een businessplan op te stellen, zodat ze zich een beeld kunnen vormen van de benodigde financiering voor de onderneming na overname. Hoewel Wouter de redelijkheid van de vraag inziet, is dit een serieus obstakel, want dat is voor Wouter onbekend terrein. In zijn eerdere opleidingen is dit thema nooit diepgaand aan de orde geweest. |
Het opstellen van een businessplan is voor een beginnend ondernemer onvermijdelijk. Want er is altijd iemand in de omgeving van de onderneming die een dergelijk plan nodig heeft om te kunnen beslissen of aan de nieuwe ondernemer en zijn onderneming steun kan worden verleend.
Daarom is er een keur van ‘standaard-businessplannen’ te verkrijgen bij o.m. de Kamers van Koophandel, banken, accountants en veel beroeps- en standsorganisaties. Die instellingen bevorderen daarmee dat beginnende ondernemers een plan opstellen dat aan de informatie-behoefte van die betreffende instelling voldoet.
Over het algemeen zijn het redelijk bruikbare invuldocumenten, die ook verwijzen naar allerhande bronnen van informatie die voor het plan van belang kunnen zijn. Een nadeel is dat het plan, zeker als het onder tijdsdruk moet worden opgeleverd, vooral een invuloefening wordt.
Als ondernemer heb je er het meest aan als het schrijven van het plan je helpt je eigen gedachten te ordenen, kritisch te bezien en steeds scherper en helderder te krijgen. Om dat te bereiken is het naar mijn idee beter om – al dan niet ondersteund door een gestandaardiseerd plan – zelf je gedachten te verkennen en te ordenen. Bij onderdelen van het businessplan kunnen, waar dat uitkomt, altijd nog specialisten worden ingeschakeld.
Wat is een businessplan eigenlijk?
Een businessplan is een systematische vertaling van al je ideeën over de onderneming tot praktisch uitvoerbare acties. Om die acties uit je ideeën af te leiden moet je informatie verzamelen, analyses maken en (vooral) keuzes maken en beslissingen nemen.
Voor wie is een businessplan?
Het plan is voor de ondernemer zelf en de mensen met wie hij in de onderneming samenwerkt. De eerste ideeën worden vastgelegd, onderbouwd, doorgerekend, in gesprekken met relevante partijen getoetst en nieuwe inzichten worden er aan toegevoegd.
Na verloop van tijd ontstaat een document, waarin is vastgelegd waarom de onderneming wordt opgericht, wat de onderneming gaat doen en vooral hoe dat zal gebeuren. Dat kan tot op zeer gedetailleerd niveau, al is het raadzaam niet alles in één document te zetten. De uitwerking van de organisatie-inrichting in functieomschrijvingen kan bijvoorbeeld prima in een apart document.
Ook voor mensen buiten de onderneming?
Een goed en volledig opgebouwd businessplan is ook bruikbaar voor anderen dan de ondernemer zelf, om beslissingen over de mate en vorm van samenwerking met de onderneming op te baseren. Denk bijvoorbeeld aan verschaffers van (soms risicodragend) kapitaal zoals investeerders en banken. Soms zijn leveranciers ook bereid meer risico te nemen als er een goed plan is.
Overigens moet je je steeds afvragen of het verstandig is deze buitenstaanders alle informatie over je bedrijfsgeheimen te geven. Vaak is het dan beter speciaal voor deze partijen een gerichte samenvatting van het plan op te stellen. Of op zijn minst een geheimhoudingsverklaring overeen te komen.
Wanneer maak ik een businessplan?
Ondernemerschap betekent dat je altijd te maken hebt met tijdsdruk. Mijn advies is dan ook om met een plan te beginnen zodra je serieuze plannen voor je onderneming hebt. Dan heb je de meeste gelegenheid om je ideeën uit te werken en te toetsen. Het is opmerkelijk hoe je verder komt in je denken door het telkens weer uit te leggen en op papier te zetten. Het geeft je ook een goede gelegenheid om mensen die je vertrouwt en die over een voor jouw nuttige deskundigheid beschikken als klankbord te gebruiken en de nieuwe inzichten uit die gesprekken in je plan te verwerken.
| Quote van de directie van NewSkool"Wij waren met zijn vieren al tenminste een half jaar aan het praten over wat we wilden bereiken met onze nieuw op te richten onderneming. In dat half jaar waren wij al drie maanden aan het schrijven aan ons business plan, dat lijviger en uitgebreider werd, maar niet per sé duidelijker. Toen hebben wij een klankbord met kennis van zaken gezocht om ons plan kritisch te lezen en met ons te bespreken. Door zijn feedback kregen wij plotseling een meer afstandelijke en heldere blik op iets waar wij al die tijd mee bezig waren en wat onze eigenlijke missie is. In één week hebben wij toen ons business plan kunnen herschrijven en waren we klaar met ons plan, waarvan we aparte versies maakten voor onze verschillende stakeholders. Dit businessplan is nu de basis voor ons bedrijf, onze marketingcampagnes en lobby activiteiten. Het heeft ons geholpen ons onderscheidend vermogen te zien en ook weer te geven aan de buitenwereld. Op basis van ons definitieve businessplan hebben we in korte tijd waardevolle aanbevelingen van overheden en instellingen gekregen, onze eerste klanten en medewerkers gevonden en de nodige startfinanciering van de bank gekregen." |
Wat in het businessplan opnemen?
In essentie gaat het om de volgende drie vragen, die ik telkens uitwerk om ze beter hanteerbaar te maken:
- Waarom wil ik deze onderneming oprichten?
- Waarom heeft mijn onderneming bestaansrecht? Hoe omschrijf ik dat?
- Waarom denk ik dat er in deze markt behoefte is aan deze onderneming. Wat is mijn visie op de markt? Op welke behoefte in de markt speelt mijn onderneming in?
- Waarom denk ik dat ik dit tot een succes kan maken? Langs welke weg ga ik dat doen?
- Wat zijn de concrete doelen die ik met mijn onderneming wil realiseren?
- Wat voor producten en/of diensten wil ik aanbieden?
- Wat onderscheidt mij van andere aanbieders?
- Wat is de omvang die mijn onderneming moet bereiken?
- Wat voor omzet wil ik realiseren?
- Wat voor winst resp. ondernemersbeloning wil ik?
- Hoe ga ik dat doen?
Hoe wil ik mijn unieke propositie in de markt kenbaar maken?
Doe ik aan reclame en, zo ja, hoe? Verschijnt mijn onderneming op internet? Hoe krijg ik informatie van mijn klanten over hun wensen en de ontwikkeling daarin? In welke netwerken laat ik me zien? Hoe positioneer ik mijn onderneming ten opzichte van mijn concurrenten? Hoe is mijn prijsbeleid?
Hoe breng ik mijn product aan de man?
Ga ik naar de klant toe? Of nodig ik hem uit in een winkel (fysiek en/of tegenwoordig ook op internet als “webshop”).
Hoe kom ik aan mijn product of dienst?
Maak ik alles zelf of koop ik zaken in? Bij wie koop ik dan in? Hoe bewaak ik de kwaliteit? Hoe en waar sla ik mijn voorraden op?
Hoe financier ik mijn onderneming?
Betaal ik alles uit eigen middelen en groei ik door ingehouden winsten te investeren? Of zoek ik risicodragend vermogen en/of leen ik bij familie en banken? Koop ik of lease ik bedrijfsmiddelen?
Hoe richt ik mijn bedrijf in?
Neem ik personeel in dienst? Betrek ik een kantoor? Welke rechtsvorm kies ik voor mijn onderneming? Hoe richt ik mijn administratie in? Hoe beheers ik de overige risico’s (verzekeren, beperken in handelsvoorwaarden en contracten, reserves vormen en/of de resterende risico’s accepteren)?
En als deze vragen voldoende beantwoord zijn, dan kan een vertaling naar de financiële planning resp. verantwoording gemaakt worden. Voor jezelf en voor andere partijen (waaronder de fiscus, die van ondernemers een correcte administratie eist). Daarin zijn de volgende stappen van belang om een duidelijk en volledig beeld te geven:
De investeringsbegroting
Dit is in feite de “boodschappenlijst” van alles wat je moet kopen om te kunnen beginnen. Als je dit uit eigen middelen kunt kopen, dan is dat prachtig. Maar zo niet, dan zie je hierin wat je aan geld moet lenen om van start te kunnen gaan.
De liquiditeitsplanning
Dit is een overzicht waarin je (meestal per maand) je ideeën en aannames vertaalt naar de verwachte geldstromen. Je zou het een voorspelling van je bankafschriften kunnen noemen. In dit overzicht wordt haarscherp duidelijk wat de financiële gevolgen van je beslissingen zijn. Veel beginnende ondernemers laten dit door een boekhouder opstellen, omdat het een lastig rekenwerkje is, maar dit onderdeel heeft altijd gevolgen voor je besluiten als ondernemer, zorg dus dat je er volledig bij betrokken blijft!
De openingsbalans
Dit overzicht geeft een beeld van alles wat er in je onderneming is en hoe dat gefinancierd is. Alles dat je zelf hebt ingebracht, vormt je “eigen vermogen”. Dat is voor de externe financiers (kapitaalverschaffers, de bank en soms leveranciers) een belangrijk gegeven.
De verlies- en winstrekening
Hierin wordt duidelijk wat je omzet in een bepaalde periode is en welke kosten je hebt gemaakt om die omzet te kunnen realiseren. Meestal kiest men voor een jaar, bij beginnende ondernemingen wordt het eerste z.g. boekjaar wel eens aangepast om in volgende jaren op bijv. 1 januari te kunnen starten. Dit overzicht geeft aan het einde aan of je in een periode winst hebt gemaakt of niet. Je snapt dat de fiscus dit overzicht ook erg waardeert.
De slotbalans
Dit is een overzicht van alles wat er in je onderneming is aan het eind van een bepaalde periode. Hierin worden, naast de winst, ook afschrijvingen, (des-)investeringen, aflossingen en nieuwe financieringen zichtbaar.
Staat van herkomst en besteding van middelen
In dit overzicht kun je zien wat er met het voor je onderneming besteedbare geld is gebeurd, wat bronnen van nieuwe liquiditeit waren (bij voorbeeld krediet van leveranciers of banken) en waar je geld in is gaan zitten (bijvoorbeeld meer voorraden en/of debiteuren).
| Ervaringen van een bankier“Veel ondernemers gaan er van uit dat hun plan slaagt en ze dus winst gaan maken, maar ze houden vaak te weinig rekening met de eerste fiscale aanslagen. Zodra ze hun eerste aangifte indienen, krijgen ze een aanslag en meteen een voorlopige aanslag voor het volgende jaar. Die moeten ze heel snel betalen. Niet zelden blijkt dan dat ze al hun geld hebben vastgelegd. Als ze hun geld hebben besteed aan debiteuren of courante voorraden, dan kunnen we ze nog wel helpen met een extra krediet. Maar vaak voelen ze zich zo rijk dat ze “iets leuks” doen met dat geld en het opmaken. Groter gaan wonen, of hun huis verbouwen. Dan kunnen we als bank vaak niet helpen.” |
Meer informatie
Uit de analyse van de zoekopdrachten aan de Google zoekfaciliteit op ManagementSite bleek dat zeer veel mensen vragen hebben als “Hoe kom ik tot een goed businessplan?” en “Wat moet ik in een businessplan vastleggen?” Meer informatie over Businessplan en Ondernemingsplan. Een snelle scan brengt u ongetwijfeld op ideeën.
Gerelateerde artikelen
De grootste ondernemersvalkuil van allemaal
Wim Aalbers
Wordt het Businessplanning of SMART bezigheidstherapie?
Addy de Ruiter
Innovatie van businessmodellen
Ouke Arts
Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren
Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)
Word een pro!
SCHRIJF MEE >>
Recent volgde ik een aantal seminars van de KvK
Ik vroeg een van mijn buurvrouwen of ze een onderneminsplan had.
Antwoord: "Nee want nu ben ik vrij, want ik ben ondernemer"
Daarna had ik bijna de intensive care nodig. Triest!
Jacques Joosten
Aanvullende tip: begin vooral zelf te schrijven over je plannen en pik uit dit artikel of uit de 'invuloefeningen' in eerste instantie alleen de onderwerpen waar je al over hebt nagedacht. Als dat stáát is het aanvullen met noodzakelijke andere onderwerpen, bijvoorbeeld de zwaktes van het plan, hoe die te tackelen en de financiering, een veel eenvoudigere zaak. Dan blijkt dat je ook daar best ideeën over hebt.
Wat ik goed vond aan uw artikel waren voor mij met name de concrete vragen halverwege, die tot nadenken zetten. Uw artikel zet mij ook aan tot de wens naar meer informatie.
Ikzelf ben concerncontroller bij een grotere automotiveholding en ben op zoek naar een format voor een financieel beleidsplan.
Kunt u mij hieraan verder helpen?
Met vriendelijke groet,
Markeur Holding,
Etienne van Beek
Concern Controller
de kreet "invuloefening" is er slechts één van de talloze denigrerende kreten die ik in mijn langjarige ervaring als marketingman heb gehoord/gezien.
De personen die dit soort uitdrukkingen gebruiken vertonen als groep een grote homogeniteit: doeners!
Maar ook geen visie, niet echt helder, weinig abstractievermogen, bosbrandenblussers, paniekvoetballers, kippen zonder kop, marktkooplui, gelegenheidsdealtjes, handjeklappers, scharrelaars, druk-druk-drukkers etc. Ja, druk met herstellen van de rommel die ze zelf veroorzaakt hebben.
Dat komt omdat ze niet begrijpen dat het niet om de invulling van een lijstje gaat, maar om een ongoing proces, het doen, het ervaren waarbij je langzaam gaat begrijpen dat een bedrijf iets is als een gecompliceerde machine die je kunt besturen mits . . . je de gebruiksaanwijzing kent.
Even héél eerlijk antwoorden: ga je de lucht in met een piloot die de checklist vóór opstijgen achteloos overzijn schouder gooit met de kreet: "Vliegen doe je met je kont"?
Nee he?
Jos Steynebrugh
Marketing Consulent
www.changeenhancement.nl
In alle reacties proef ik dat men de mening met me deelt dat een businessplan niet een eenmalige productie moet zijn maar meer de neerslag van het zich ontwikkelende denken van de ondernemer.
Natuurlijk moet je als ondernemer soms je plan schrijven om er een externe partij mee te kunnen informeren en overtuigen. Dat is een goed moment om het businessplan voor dat moment vast te leggen. Maar dan ben je niet klaar met je ontwikkeling als ondernemer. Dus blijft het zinvol je plan met enige regelmaat bij te stellen en er je nieuwste inzichten in te verwerken.
Eén van de ondernemingen die ik als voorbeeld gebruik, volg ik vanaf de start, dus vanaf het moment dat ze begonnen aan het ontwerp voor hun bedrijf. Binnenkort gaan we bezien wat er na enkele maanden ontwikkeld is en veranderd in de omstandigheden en de inzichten van de ondernemers. Ik ben er van overtuigd dat hun businessplan er na het verwerken van hun inzichten weer beter uit zal zien. Beter, want hun inzichten zijn nu getoetst aan de praktijk.
Dat Internet veel gebruikt wordt om te schelden had ik wel gehoord, maar het was me nog niet overkomen. Dank voor deze verheffende ervaring.
Met de term 'invuloefening' doelde ik op een business plan sjabloon van een zekere instelling, waar het 'schrijven' gestuurd werd door een zo grote hoeveelheid macro's, dat mijn beveiligingssoftware meteen op tilt sloeg. Nadat ik die had gekalmeerd bleek, dat strikt de door de macro's gedicteerde volgorde moest worden gehanteerd en dat tekstvelden onder de strikt voorgeschreven koppen moesten worden ingevuld.
De mensen die mij kennen weten, dat ze niet te maken hebben met iemand die "geen visie, niet echt helder, weinig abstractievermogen, bosbrandenblussers, paniekvoetballers, kippen zonder kop, marktkooplui, gelegenheidsdealtjes, handjeklappers, scharrelaars, druk-druk-drukkers etc. Ja, druk met herstellen van de rommel die ze zelf veroorzaakt hebben..." Waar haalt u het vandaan!
Het artikel over het business plan van de heer Petrarca verdient dergelijke kritiek beslist niet. Het is goed geschreven en bevat een aantal zinvolle tips, ik kan het de lezers alleen maar aanraden. En dat heb ik in mijn kennissenkring dan ook gedaan.
Vragen waar je over na moet denken, waar je onderzoek voor moet doen.
Een goed plan is een groeiboek en zou je ieder jaar moeten bijstellen voor je doelen op korte en lange termijn.
Veel ZZP ers die gedwongen voor zichzelf beginnen missen het ondernemerschap en hebben niet genoeg aan een voorgekauwd plan, die hebben een opleiding leren ondernemen nodig.
Dan komen ze er halverwege achter dat ze niet geschikt zijn in plaats van na een paar jaar modderen als ondernemer.
Ik vind het wel goed dat er dit soort stukken worden geschreven, alleen jammer dat de doelgroep die het zo nodig heeft een broertje dood heeft aan lezen.