“Nee baas, ik stel voor dat we het helemaal anders gaan doen.” Even afgezien van het woord “baas”, in hoeveel organisaties durven mensen dit soort zinnen uit te spreken richting hun leidinggevenden? Binnen een gezonde organisatie zal dit geen probleem zijn, sterker nog, het wordt er gewaardeerd. Maar helaas zijn veel organisaties niet echt gezond gezien de verschillende misstanden die regelmatig aan het licht komen.
Er verschijnen jaarlijks duizenden boeken over leiderschap. En eigenlijk is dat best wel bijzonder. Er zijn immers veel meer “volgers” dan “leiders” binnen een organisatie. En volgers zijn daarmee m.i. heel belangrijk. Zonder goede volgers immers geen goede leiders!
In de oertijd varieerde het wie de leider was en wie de volger. Afhankelijk van de uit te voeren taak waren mensen om de beurt de baas. De groep volgde eenvoudigweg diegene die de problemen oploste. Volgens evolutionair psycholoog Max Wildschut is iemand nooit zomaar een leider. Als individu hebben mensen geen leider nodig. Maar bij een groep vanaf zo’n vier of vijf mensen blijkt het handig te zijn wanneer iemand de leiding neemt, mits dat door de anderen geaccepteerd wordt. Het hele leiderschap-volgerschap is daarmee volgens Wildschut gebaseerd op vrijwilligheid. En dat verschilt nog al met de huidige organisatie waarin iemand tot leider wordt “gemaakt” en vervolgens gezag uitoefent.
Wanneer je een leider vraagt wat bepalend is voor zijn gezag dan hoor je in het algemeen zaken als “visie hebben” en “kunnen inspireren”. Stel je dezelfde vraag aan volgers dan gaat het vooral om “expertise” en “eerlijkheid”. En dat zijn nou bij uitstek ook eigenschappen die een volger ten volle dient in te zetten.
Een goede volger is een leidende volger. Dat lijkt wellicht tegenstrijdig, maar volgen is echt iets anders dan slaafs en passief achter de leider aanhuppelen. Daar waar de leider idealiter de “visionair “ is omdat hij nu eenmaal beschikt over meer informatie, is de volger de “specialist” binnen zijn eigen vakgebied. Een goede volger dient daarom ook een visie te hebben, collega’s binnen zijn team weten te inspireren, te beschikken over een uitstekende expertise en open en eerlijk voor zijn mening durven uit te komen.
12 tips voor volgers
- Een goede volger is een leidende volger;
- Zorg voor een eigen moreel kompas, wees daarin niet afhankelijk van leiders;
- Toon lef, nieuwsgierigheid, flexibiliteit en wees bovenal bereid om te leren;
- Ontwikkel je tot een specialist binnen je vakgebied;
- Geef kritiek wanneer je het niet eens bent met een plan, wees daarin constructief;
- Durf tegendruk te geven of organiseer tegendruk;
- Wees betrouwbaar;
- Steun goede ideeën, breng mensen samen, wees een teamplayer;
- Ben je ten allen tijden bewust van je eigen verantwoordelijkheid, volg nooit uit angst;
- Wees nooit slaafs en passief maar ga voor kritisch en proactief;
- Realiseer je dat leiderschap-volgerschap altijd gebaseerd is op vrijwilligheid;
- Goede leiders waarderen tegenspraak. Dus echte loyaliteit is 3 keer nee durven te zeggen tegen de baas.
Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren
Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)
Word een pro!
SCHRIJF MEE >>
Leiders worden gekozen door de groep op basis van kwaliteiten die voor de groep belangrijk genoeg zijn om te volgen. Een volger heeft een keuze gemaakt.
Leidinggevenden worden door ondergeschikten maar zelden als leider gezien en hebben maar zelden volgers. De zogenaamd goede volger die hier wordt beschreven is de eigenlijke leider van de groep.
Leiderschap hoort echter niet op macht gebaseerd te zijn, maar op gezag. Gezag krijg je niet door positie, je moet het verdienen. Het heeft te maken met persoonlijk meesterschap van de leider. Wanneer er sprake is van gezag gaan de mensen als vanzelf voor je, je hoeft ze niet te dwingen zoals bij leiderschap gebaseerd op macht vaak nodig is. Gezag biedt ruimte aan volgers om zelf verantwoordelijkheid te nemen, er is sprake van open en effectieve communicatie, en volgers kunnen zelf initiatief nemen. Leiders met gezag hebben derhalve geen enkele moeite met het door mij beschreven type volgers. Het wordt gewaardeerd. En het mooie is dat dit geen enkele afbreuk doet aan gezag, sterker nog, het zal groeien.
Respect en vertrouwen zijn hierbij van het grootste belang van zowel de leider als de
bijsturende volgers.
In grotere bedrijven , dus ook de overheid, is vaak de inconsistentie van beslissingen met gebrekkige communicatie de oorzaak van verlies van vertrouwen.
Natuurlijk begrijp ik dat voor een manager er niets zo lastig is als controle verlies. Maar door autoritair op te treden krijg je nooit een winwin situatie.
Ik werk zelf volledig zelfstandig als specialist in een grote groep. Mijn manager spreekt mij aan op mijn verantwoordelijkheid en het behalen van de gestelde doelen. Zij houdt mij scherp maar laat mij vrij. Kan met haar sparren. En voor mij is zij een gezonde buffer/filter voor de organisatie die boven haar staat.
Dus winwin
In het leger spreek je volgens mij over ondergeschikten.
In de strijd is geen ruimte voor een weerwoord. Dan moet je acteren.
En dat is niet fout. Maar volgens mij heet het dan overleven.