Volger, leider of lijdend?

Lijden of leiden? Onderga je vooral je werk? Wordt je vooral geleefd? Laat je je vooral leiden? Ken je frustratie en stress over wat je wordt aangedaan? “Lijd” je in je werk en leven? Ben je vooral volger? Eerlijk, maar met tegenzin antwoorden velen ja op minstens één van deze vragen.

Vaak wil men het anders! Meer plezier in leven en werk. Zinvoller bezig zijn. Een gezondere work-life-balance. Grotere invloed. Meer leidend zijn. Vaak weet men niet hoe. Er zijn weinig gelukkigen …

Ben je leider?

Ben je een leider? Weinig mensen steken spontaan hun hand op. Ze herkennen zich niet in het eigen (te) grote beeld van de leider. Maar vooral omdat ze dat niet van zichzelf mogen zeggen. Zeker in Nederland geldt vaak: dat zeg je gewoon niet.

Ben je leidend? Deze vraag levert meer handen op. En andere bewoordingen: ik ben een voorbeeld voor anderen, ik ondersteun collegae, ik help anderen verder, ik creëer ruimte en inzicht, etc.

Leider zijn is niet hetzelfde als leidend zijn. Leider zijn associëren we vooral met een functie of hiërarchische positie: de directeur of politieke leider. Anderzijds met “de beste” of 1e op de ranglijst: geletruidrager of wereldkampioen.

Benoemde of “natuurlijke” leider

Tot leider wordt je gebombardeerd. Dat betekent niet automatisch dat je leidend ben. Omgekeerd geldt vaak wel dat door leidend te zijn je als leider geaccepteerd wordt. Mensen zijn “van nature” geneigd je als benoemd leider te accepteren als je leidend bent in hun ogen.

Leidend zijn is een opgave voor iedereen, los van functionele en hiërarchische positie. Sterker nog: of je wilt of niet, je bent altijd leidend. Want andere mensen geven betekenis aan wat je doet. Zeker bij een hoge zichtbaarheid. Daarom is van belang te weten waarin je leidend bent.

Je gedrag bepaalt of je leidend bent. Vooral de consistentie tussen je intenties, uitingen en handelingen. Het bepaalt of je door anderen als authentiek, betrouwbaar en integer ervaren wordt. En of ze je hun vertrouwen schenken.

Hoe zelfleidend ben je?

Leidend zijn door (wie of) wat je zelf bent is authentiek en integer leiderschap. Dat is mooi, zeggen dan veel directeuren, bestuurders en managers, want ik ben overal en altijd mezelf. Maar is dat wel zo? En wordt je dan als authentiek en integer ervaren?

Menselijk gedrag is vooral gebaseerd op wie je denkt te (moeten) zijn in plaats van je wie zelf bent. Gedrag wordt vooral bepaald door je eigen COPs: conditioneringen, overtuigingen en patronen. Die je eigen hebt gemaakt in interactie met je omgeving. Gemiddeld genomen zijn we 90% onbewust van onze COPs!

Hoe je COPs ontstaan?
1. Door aanname van “dictaten” van personen en instanties waar je autoriteit aan toekende
2. Door aangeleerd gedrag t.g.v. kopiëren van of juist afzetten tegen gedrag van invloedrijke mensen
3. Door generalisatie van je denken en handelen waarmee je bedreigende situaties het hoofd bood

We zijn dus niet erg zelfleidend; want we worden vooral geleid door onze onbewuste COPs. En, omdat ze gevormd zijn in interactie met anderen, worden we indirect dus geleid door anderen. En door situaties uit ons verleden of door verwachtingen t.a.v. onze toekomst.

Hoe kunnen we dan anderen leiden? Jezelf leiden (zelfleiderschap of persoonlijk leiderschap) is een voorwaarde daarvoor. Steeds meer begrijpt men de volgorde: eerst jezelf leiden, dan anderen leiden!

Zelfbewustzijn als voorwaarde

Zelfleiderschap begint met een grotere mate van zelfkennis of -bewustzijn. Het spiritueel aspect van leiderschap. De kern: ontdekken wie of wat je bent (in het groter geheel), wat je mogelijkheden zijn, welke verantwoordelijkheid je neemt en welk verschil je daarmee maakt. Voor jezelf en je omgeving.

Een grotere mate van bewustzijn over jezelf komt in essentie neer op bewuster worden van je eigen onbewuste COPs. Van de gevolgen op je denken en doen. En de effectiviteit daarvan voor je zelf en je omgeving. Grotere bewustzijn geeft je het vermogen om bewuster te kiezen het anders toe doen.

Er is niets zweverigs aan het ontwikkelen van zelfbewustzijn, ondanks het spiritueel karakter. Spiritualiteit is een normaal onderdeel van ons leven, maar wordt niet meer als zodanig herkend. Een combinatie van rationele, analytische methoden en technieken, bijzondere oefeningen, ontmoetingen met anderen, rust, ruimte en reflectie bieden ongekende mogelijkheden ter vergroting van je zelfbewustzijn.

Grotere zelfbewustzijn stelt je in staat leidend i.p.v. lijdend te zijn! Inzichten voor bewuste keuzen, verantwoordelijkheid nemen en daadwerkelijk verschil te maken, elke moment weer. Voor jezelf en voor anderen. En daardoor effectiever, succesrijker en zinvoller (bezig) te zijn.

Zelfleiderschap is een ontdekkingsreis

Zelfleidend zijn is niet te leren. Noch zijn daar kant en klare modellen en recepten voor beschikbaar. Het is een persoonlijke reis om je onbewuste COPs te ontdekken. Inclusief mogelijkheden er anders mee om te gaan. Geduldig en gedurfd experimenteren met ander gedrag, reflecteren en leren is daarvoor nodig.

Belangrijke etappes van de ontdekkingsreis zijn:
1. Ontdek je onbewuste COPs
2. Herken herkomst en ontwikkeling COPs
3. Evalueer effectiviteit van je gedrag
4. Sta andere perspectieven toe en kies bewust
5. Experimenteer gedurfd met je gedrag
6. Reflecteer op je COPs, gedrag en effectiviteit
7. Groei en ontwikkel continu