In het buitenland maken ze gebruik van goedkope oplossingen om de veiligheid op het spoor drastisch te verbeteren. Wanneer volgt de Nederlandse Spoorwegen? ‘Tropische hitte houdt de komende dagen aan’, kopt de Engelstalige krant die ik in de Taiwanese trein  aan het lezen ben. De zomervakantie is aangebroken en men maakt veel gebruik van de trein. Taiwan beschikt over een uitgebreid spoorwegennet en de meeste plaatsen zijn goed met de trein bereikbaar. De hogesnelheidstrein flitst met driehonderd kilometer per uur van noord naar zuid. En de oostkust en het binnenland zijn goed per boemel te bereizen.
Vanwege het weer zijn veel inwoners van de hoofdstad op zoek naar verkoeling in de bergen. In de gele stoptrein tussen Taipei en Yilan hangt een klamme hitte. Een vrouw op leeftijd is met een papieren waaier in de weer en een Zweedse backpacker zoekt verkoeling bij het raam.

Doordat de deur van de bestuurderscabine openstaat, heb ik een goed zicht op de verrichtingen van de machinist. In zijn witte overhemd volgt hij onderweg de instructies nauwgezet op. Iedere keer wijst hij met zijn witte handschoen in de richting van de tegemoetkomende seinen, waarna hij vervolgens de kleur goed verstaanbaar uitspreekt. Zelfs bij het binnenkomen en verlaten van de stations wordt de naam van het station hardop uitgesproken. ‘Benoemen wat je doet’, is een werkwijze die is overgenomen van de Japanners, die het eiland een halve eeuw hebben bezet. Die methode zorgt ervoor dat er op het spoor nauwelijks nog ongelukken voorkomen als gevolg van het rijden door rood licht.

Eenvoudig in te voeren

Terug in Nederland neem ik contact op met de afdeling communicatie van de Nederlandse Spoorwegen en leg hun de werkwijze voor die men op het spoor in het Taiwan hanteert. ‘Dat is toch een prachtige oplossing die eenvoudig is in te voeren’, laat ik door de telefoon weten. De medewerkster hoort mijn verhaal aan en belooft dat er een schriftelijke reactie komt. Een week later ligt er een brief van de NS op de mat. Een officiële reactie van de directie. ‘Een dergelijk systeem zal op veel weerstand stuiten bij het personeel en de vakbonden. Wij bedanken u voor uw telefonische reactie, maar zullen dit systeem niet invoeren’, luidt de slotpassage uit de brief.  En daarmee is de kous af.

De wirwar van seinen en sporen

Een van de belangrijkste doelstellingen van De Nederlandse Spoorwegen is het streven naar een 100% veilig spoor. Dat is een nobel streven, maar staat haaks op de realiteit. Ieder jaar rijden nog zo’n 160 keer treinen door rood licht, en stamt een groot deel van het beveiligingssysteem nog uit het beatles-tijdperk. In het voorjaar van 2012 was het weer raak op het Nederlandse spoor. Toen botsten in Amsterdam twee treinen frontaal op elkaar. Er raakten 117 mensen gewond en 1 passagier overleefde de crash niet.

De oorzaak was dat een van de machinisten een rood sein had gemist. Machinisten klagen over de wirwar van seinen en sporen op bepaalde trajecten. Meestal staan de seinen op een hoge zwart-wit geschilderde paal, rechts van het spoor. Die lichten zijn moeilijk te missen. Maar er zijn ook seinen die links van het spoor staan en lichten laag bij de grond. En dan zijn er ook nog lichten die aan de constructie van de bovenleiding zijn bevestigd. In vergelijking met Duitsland en Engeland passeren treinen in Nederland veel vaker een rood sein. In Nederland rijden machinisten 2,5 tot 3 maal zo vaak door rood dan in Engeland en 2 a 2,5 maal zoveel als in Duitsland.

Het spoor bijster

Niet alleen zijn sommige machinisten zo nu en dan het spoor bijster. Dat geldt ook voor de beheerders van het spoor en de verantwoordelijke politici. Want de astronomische bedragen die moeten worden opgebracht om aan de Europese veiligheidsnormen te voldoen, staan op gespannen voet met de bezuinigingen die het Nederlands kabinet de komende jaren voor ogen staat.

Voor ogenschijnlijk moeilijke problemen zijn vaak simpele oplossingen de remedie, oplossingen die ook nog weinig geld kosten.

Eenvoud versus complexiteit

Voor deze situatie hoef je alleen maar te kijken hoe men in het buitenland omgaat met deze problematiek. De spoorwegen in Japan en Zwitserland hebben er een even goedkope als doeltreffende oplossing voor gevonden. Iedere machinist moet daar in een schrift bijhouden welke seinen hij tijdens de rit tegenkomt, en op welke kleur die staan. Bij de spoorwegen in Taiwan hebben ze een verbale variant ingevoerd om machinisten bij de les te houden. ‘Benoemen wat je doet’ kan een hoop ellende op het spoor voorkomen. Dat hebben ze bij vervoersbedrijf Veolia goed begrepen. Daar hebben ze dit systeem al met succes ingevoerd. Wanneer volgt de NS?