De sneeuw, de koperdieven, de vallende blaadjes, de wissels, de seinen! Het zal wel. De organisatie van het spoor is de echte boosdoener. De Zwitsers gaan het ons nu uitleggen.

In Zwitserland is de organisatie van het spoor anders dan in NL. Bij ons is het zo dat een vertraging op een traject altijd leidt tot vertragingen op andere trajecten en zo maar door. Deze multiplier leidt al gauw tot een chaos. Dat verklaart de slechte berichtgeving op de stations. Het is geen onwil. Men zet alles op alles maar het is een wirwar, onoverzichtelijk en met een onvoorspelbare dynamiek door de grote verwevenheid.

Paul Blumenthal, verantwoordelijk voor de planning en invoering van het Zwitserse plan 'Bahn 2000': “In Zwitserland is het spoornet opgedeeld in beheersbare blokken. Wij hebben geen machinisten die kriskras door het land rijden. In Nederland staat een trein in Utrecht te wachten op een machinist die uit Maastricht moet komen. Deze enorme inefficiëntie is ten onrechte nog steeds een heilig huisje.” (NRC, 18-02-12)

De NS heeft al meerdere malen geprobeerd tot een betere organisatie te komen met vaste trajecten voor conducteurs en machinisten in combinatie met een eenvoudiger indeling van de trajecten in beheersbare blokken. Maar ‘Het rondje rijden om de kerk’ ging niet door. Ploeger, voormalig president-directeur van de NS moest in 1984 bakzeil halen. De directie van NS Reizigers onder aanvoering van Huisinga, ondernam omstreeks 2001 een vastberaden poging. De weerstanden in de organisatie werden door de vakbonden en in het bijzonder door de zogenoemde personeelscollectieven, aangejaagd. Er dreigden acties. De toenmalige minister van V&W liet Huisinga vallen. Het ‘rondje rond de kerk’ was van de baan. De reizigers keken toe. Wisten zij veel wat er aan de hand was. Nu zitten ze met de ellende.

De huidige situatie is onhoudbaar. De reizigers zijn verontwaardigd maar machteloos. Wat moeten ze anders? De NS-burelen bestormen? Politici en NS-officials pleiten voor de bekende lapmiddelen: nader onderzoek, verantwoording afleggen, betere samenwerking met Pro-rail, een extra internetsite met reizigersinformatie …

De echte oorzaken blijven buiten beeld. Komen we hier nog uit?

De kennis om de vertragingen en de slechte informatievoorziening op te lossen is er bij NS allang. Een Zwitsers etiket erop zal niet helpen. Alleen een combinatie van de volgende krachten kan de boel in beweging krijgen en de noodzakelijke reductie van complexiteit bewerkstelligen.

• Een NS directie met voldoende lef en uithoudings-vermogen om het gewenste herontwerp van het spoor in te voeren.
• Stevige ruggesteun vanuit de politiek.
• Medewerking van het personeel; geen blokkades van ‘collectieven’.
• Een publieke opinie die zich actief blijft roeren tot de boel op orde is.

Geen gemakkelijk traject maar vroeg of laat zal het ervan moeten komen.