Stakingen bij de NS! Beter communiceren?

De kranten staan er vol van en men komt steeds met hetzelfde verhaal: De NS top moet beter communiceren. Er is wantrouwen en gebrek aan acceptatie. Betere communicatie zal helpen. Zelfs hulp van psychiaters wordt aanbevolen om de communicatie zodanig te reguleren dat het vertrouwen hersteld wordt.

Niemand kan tegen betere communicatie zijn en natuurlijk is iedereen voor herstel van vertrouwen. Maar of deze goede raad bij dit conflict past is voor mij zeer de vraag. Er wordt over het ‘rondje rond de kerk’ al een kwart eeuw gecommuniceerd. Er zijn uitgebreide gespreksrondes met het hele personeel geweest. Er zijn overeenkomsten gesloten met de vertegenwoordigers van het personeel. Was dat dan geen communicatie. Wie denkt er dat dat allemaal zonder communicatie ging? Er is jaar in jaar uit over gecommuniceerd. Er zijn keer op keer compromissen gesloten. En toch buitelen de bonden over elkaar heen met stakingsoproepen.

Hier worden emoties bespeeld. Je kan in zo’n situatie communiceren wat je wilt maar alles wordt verkeerd uitgelegd of zelfs meteen tegen je gebruikt. Leuk dat hollandse poldermodel maar het is zeer de vraag of het altijd van toepassing is. In deze situatie is het aan het verworden tot rituele prietpraat.

De voorgestelde procesvereenvoudiging is een goede zaak. Hoe minder complex de bemensing van trajecten, hoe minder storingsgevoelig. Bovendien zal een vastere bemensing het mogelijk maken het personeel beter op de eigen verantwoordelijkheid voor een goede dienstverlening aan te spreken. En als deze redenering volgens de aan te stellen arbiters niet mocht deugen dan heeft de directie zich bereid verklaard weer afstand te nemen van haar eigen voorstellen. Wat kan je nog meer willen als bond?

Zelfs de bescheiden stapjes die nu in de goede richting gezet gaan worden, worden gesaboteerd. Hoe is dit mogelijk? Gebrek aan communicatie? Hans Wansink komt in de NRC van 14 april met een andere verklaring. Het is juist die grotere verantwoordelijkheid voor punctualiteit en service waar een beperkte groep zich met hand en tand tegen verzet. De leiding van de Spoorwegen en ook de Bonden hebben geen greep op deze vrije jongens van de baan. Je kan communiceren wat je wilt maar deze groep ervaart de voorgestelde verandering als een aantasting van hun positie. En dat is het ook. Het vrijgevochten gedoe wordt inderdaad aangetast. Het wordt duidelijker wie op een traject verantwoordelijk is voor punctualiteit en kwaliteit. Hun aanvoerders schrikken volgens Wansink niet terug voor de grofste intimidatie en hij geeft daar de nodige voorbeelden van. “Andries van den Berg en zijn VVCM-collega Huber Vankan zijn marionetten in de handen van op hol geslagen amokmakers.”

Er gaat natuurlijk genoeg mis bij de NS om voortdurend de emoties van verzet aan te jagen. Deze agressieve emoties vinden een voedingsbodem in het verleden van NS. Van oudsher is er een grote machtsafstand tussen Utrecht en de rest van de organisatie. Rancunes en gevoelens van ‘we worden toch niet serieus genomen’ kunnen in organisaties met een dergelijk verleden relatief gemakkelijk gemobiliseerd worden. Het lijkt erop dat de huidige top deze hypotheek uit het verleden ook nog eens versneld moet aflossen. Ga er maar aan staan.

Als de leiding van de NS nu wederom zoals Ploeger (voormalig president-directeur van de NS) in 1984, bakzeil moet halen dan zijn we weer terug bij af. Rover en andere consumenten organisaties kunnen er dan zeker van zijn dat punctualiteit en kwaliteit nog zeer lang op zich zullen laten wachten. Erger nog een verdere verloedering van het NS vervoer zoals we ook gezien hebben bij het GVB in Amsterdam zit er dan in.

Wansink pleit voor een stakingsverbod. Daar zit wat in. Meer nog wordt het tijd dat de publieke opinie partij kiest en dat in de media de sleetse en obligate oproepen tot betere communicatie en vertrouwen aangevuld worden met goede analyses van wat hier eigenlijk speelt. Ik pleit in ieder geval voor een volhouden van de huidige lijn. En niemand maakt mij wijs dat de top van NS niet wil praten over de modaliteiten rond de procesvereenvoudiging.