Uber en Airbnb zijn nog maar het begin

Met die pakkende titel opende het NRC Handelsblad met z’n eerste economiebijlage van dit jaar. Hoop dat onze Haagse bovenbazen die bijlage onder hun hoofdkussen hebben gelegd: niet voor niks een ‘slijpsteen voor de geest’ – zoals de krant zichzelf positioneert! Deze bijlage beschrijft op uitgebreide wijze tal van disruptieve ontwikkelingen gelardeerd met een scala van voorbeelden en voorspellingen van internet for everything toepassingen. Ik citeer er een paar:

• Van het verkopen van auto’s naar het aanbieden van mobiliteit: autofabrikanten investeren massaal in digitale platforms voor deelauto’s (Greenwheel, MyWheels, SnappCar, ConnectCar). Die ervoor zorgen dat auto’s efficiënter worden benut. Tuurlijk gaat dit ten koste van hun eigen omzet, maar als zij het niet doen, doet de concurrent het.
• Het ziekenhuis komt naar u toe – nieuwe technologieëndiagnoses op afstand uitgevoerd kunnen worden. Volgens gerenommeerd ingenieursbureau Arcadis staat over 25 jaar meer dan 40% van de ziekenhuizen leeg. In het ziekenhuis van de toekomst worden alleen nog maar complexe operaties uitgevoerd. Veel van de behandelingen verhuizen naar de huisarts en diagnose en eenvoudige verrichtingen kunnen gewoon thuis gebeuren.
• Nieuwe techbedrijven zorgen voor forse reuring in de bankensector. Zo is afgelopen jaar voor maar liefst $20miljard geïnvesteerd in de ‘fintechsector’ (bron: KPMG) – waarvan slechts een deel door de traditionele aanbieders. Voor de beeldvorming: in 2013 was dat bedrag slechts $3miljard! Jawel. Niet zo vreemd dus dat voormalig Barclays topman Antony Jenkins voorspelt dat in 2025 een aantal banken volledig uit het straatbeeld verdwenen zal zijn. En als die voorspelling klopt zal het aantal banen in de Nederlandse bankensector (in 2008 nog zo’n 164.000) over tien jaar zijn gereduceerd tot minder dan een derde (45.000).
• Robot Ross – gebruikmakend van de technologie van IBM Watson, een zelflerende supercomputer die al wordt gebruikt in de zorg – is dé grote belofte op het gebied van legaltech: technologie op het gebied van juridische dienstverlening (wetten, jurisprudentie en andere juridische documentatie). Als het ware de digitale confrère, dag en nacht beschikbaar. Maar wél tegen andere tarifering ... Klinkt logisch dus dat grote advocatenkantoren op grote schaal doende zijn om het hoofdstuk innovatie op hun prioriteitenlijst te plaatsen.

Maar ook elders voelt men dat er driftig aan de poort wordt gerammeld – niet zonder succes overigens: de traditionele energiereuzen die steeds meer last krijgen van startups die makelen in groene stroom. Om zo klanten rechtstreeks te koppelen aan de producent van stroom – buiten die bestaande aanbieders om.

Unicorns
En om aan te tonen dat hier geen sprake is van ‘die-wind-waait-toch-wel-weer-over’ – met het idee dat je even moet bukken: de NRC journalisten hebben ook nog zo’n 20-tal zogenaamde ‘unicorns’ beschreven. Huh, unicorns? Ja, naar analogie van de mythische eenhoorn: jonge bedrijven die in zeer korte tijd door investeringen worden gewaardeerd voor bedragen boven de $1miljard. Serieuze spelers dus gelet op hun positie en waarde: een autoriteit – maar voor mij bijna allemaal (nog) onbekend. Denk bijvoorbeeld aan het Chinese Xiaomi (waarde: $46miljard) dat smartphones levert – grote concurrent van Apple en Samsung. Of het Amerikaanse Palantir (waarde: $25miljard), een bedrijf dat grote hoeveelheden gegevens (bigdata) doorzoekt voor bedrijven en overheden. Of het Indiase Flipkart (waarde: $15miljard), een online supermarkt die de detailhandel in Azië wil opschudden – concurrent voor Amazon. Of het Chinese DidiKuaidi (waarde: $15miljard) dat doende is het Uber-concept in China te implementeren. En zo kunnen we nog wel even doorgaan …

Wat moertjes en schroefjes aandraaien
Dit alles onderstreept dat je er niet bent met optimalisatie van het bestaande. Waarbij je de moertjes en schroefjes wat aandraait en her en der een plankje bijschaaft met de gedachte dat het dan wel weer jaren mee kan. Voorzien van een hoog ‘ho-ho-tut-tut’ gehalte met een tsunami aan organisatie- en formatierapporten. Want als de wereld buiten sneller verandert dan erbinnen, dan weet je dat er werk aan de winkel is. Dat vraagt nadrukkelijk om een andere aanpak. Met voldoende aanpassingsvermogen om die vernieuwing écht te omarmen. Gekarakteriseerd door waarden als integraal, multidisciplinair en end-to-end. Over die traditionele grenzen heen. Om vervolgens met die wijsheid aan de slag te gaan met het concretiseren van die toekomstbeelden. In een ander speelveld. Waarbij innovatie sterk is verbonden aan het businessmodel, gebaseerd op overvloed – niet op schaarste –, waar informatie een centrale rol vervult – en niet het geld –, gebruikmakend van een snel schaalbare interne structuur gebaseerd het meeliften op andermans eigendom – met een gebruiker die tegelijkertijd ook producent kan zijn.

Gamechanger
Niet voor niets dat het woord ‘gamechanger’ zo vaak valt – mind you: de digitale economie kent immers andere spelregels! Eén belangrijke les bleef bij mij hangen na het lezen van deze NRC bijlage: de woorden van de Harvard hoogleraar Clayton Christensen – de bedenker van het woord ‘disruption’. Zijn advies: ‘Concurreer met jezelf voordat iemand anders het doet’. Immers: ‘There’s only one boss: the customer; he can fire everybody in the company simply by spending his money somewhere else’.