Stop met SMART

Waarschijnlijk is er geen onzinniger managementfabeltje dan dat u uw doelen SMART moet formuleren. Toch is het voor veel organisaties en ondernemers een heilige wet. Richard Engelfriet, zelf al 15 jaar succesvol ondernemer zonder ooit één SMART-doel te hebben gesteld, vindt het hoog tijd om deze managementsharia af te zweren. Voor wie er nog nooit van heeft gehoord: SMART staat voor Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdsgebonden. Het idee achter het SMART maken van doelen is dat u daardoor succesvoller zult zijn dan als u het ‘vaag’ houdt. Een verkoper met de opdracht ‘verkoop 50 bekertjes’ zal volgens de SMART-sharia dus succesvoller zijn dan een verkoper met de opdracht ‘verkoop zoveel mogelijk bekertjes’. Het formuleren van SMART-geformuleerde doelen is voor de meeste managers net zo ingeburgerd als het poetsen van hun tanden. Toch is het een onzinnig geloof. Ik leg u graag uit waarom.

SMART Is Een Fabeltje Dat Goeroes Goed Uitkomt

SMART doet het altijd goed bij managementsprekers. Het is immers lekker concreet en tastbaar. Wie op seminar gaat bij een goeroe als Anthony Robbins krijgt de boodschap er steevast ingeramd. U leest op zijn website dat u, als u maar heel CONCREET uw DOELEN stelt en in ACTIE komt, kunt bereiken wat u maar wilt in uw leven. En ja, Robbins houdt van HOOFDLETTERS. Ik verzin dit niet: ‘Mocht u interesse hebben in een “Nieuw Leven Cadeau voor 2015” klik dan snel op het Digitaal Succes Pakket.’

Robbins vertelt fabeltjes: ik moet nog altijd het eerste onderzoek tegenkomen waaruit blijkt dat alle Anthony Robbins-volgers succesvoller zijn dan normale stervelingen. Sterker nog, ik zoek nog altijd naar onderzoek waaruit blijkt dat het stellen van SMART doelstellingen werkt.

Als u gaat zoeken naar onderzoek over de SMART-sharia komt u meestal uit bij een beroemd onderzoek van de Yale Business School uit 1953. Daar vroegen ze honderden studenten uit hetzelfde jaar naar de doelen in hun leven. Ongeveer 3 procent formuleerde SMART-achtige doelstellingen (‘Over 10 jaar verdien ik meer dan 100.000 dollar, woon ik in een vrijstaand huis met een vrouw, 4 kinderen en een grijze labrador’), terwijl de overgrote meerderheid het ‘vaag’ hield (‘Ik hoop dat ik gelukkig/gezond ben’). Ongeveer 20 jaar later wisten onderzoekers deze studenten allemaal op te sporen en gingen na in hoeverre ze hun doelen hadden bereikt. En nu voelt u hem al aankomen: de studenten met de SMART-doelen waren rijker, succesvoller en hadden hun doelen bereikt, terwijl die 97 procent maar wat aan het aanmodderen waren.

Dat klinkt overtuigend, toch? Helaas. Er is één probleempje met dit onderzoek. Dat probleem heeft niets te maken met de onderzoeksmethode of de medewerking van Diederik Stapel. Ook zijn de conclusies helemaal niet rooskleuriger voorgesteld dan de genuanceerde conclusies van de onderzoekers. Het probleem is nog veel erger: het onderzoek heeft nooit plaatsgevonden.

SMART leidt tot vervelend gedrag, tunnelvisie en cynisme

Los van het feit dat de SMART-sharia nergens op is gebaseerd, leidt het vaak tot vervelend gedrag. Een verkoper die zijn SMART-geformuleerde target moet binnenhalen gaat zich als een rat gedragen, een minister met een bezuinigingsdoelstelling gaat vanzelf over lijken en als u de hele dag niets anders doet dan nóg harder duwen om uw doelstelling op uw werk te halen krijgt u vanzelf klachten van het thuisfront.

Het tweede grote gevaar van de SMART-sharia is tunnelvisie. Wie alleen maar aandacht heeft voor SMART geformuleerde doelen ziet belangrijkere zaken als motivatie, creatief denken en the bigger picture al snel over het hoofd. En dan heb ik het niet alleen maar over schoonmakers die gefrustreerd raken van managers die hen vertellen dat ze nu nog maar 2 minuten krijgen voor het schoonmaken van een toilet, of een verpleegster die binnen 90 seconden een steunkous moet vervangen. Ik denk ook de 'toevallige' uitvinding van penicilline. Briljante ideeën en de SMART-sharia gaan slecht samen.

Tot slot leidt de SMART-sharia tot cynisme. Als u uzelf tot doel heeft gesteld drie keer per week te gaan sporten raakt u snel teleurgesteld als u dat doel niet haalt: ‘Het lukt me toch niet.’ Iemand die zichzelf tot doel heeft gesteld ‘zo vaak mogelijk’ te sporten, vergeeft zichzelf makkelijker en trekt de volgende week gewoon weer zijn hardloopschoenen aan.

Een doel is ook maar een middel

Natuurlijk is er niets mis met het stellen van doelen. Ze kunnen u helpen om weer eens prioriteiten te stellen, of om binnen uw bedrijf een discussie te voeren over de gewenste richting. Maar stop alstublieft met het idee dat u uw doelen SMART moet maken om succesvol te zijn. Er is helemaal niets mis met ‘zo goed mogelijk’ je werk doen of ‘zo gezond mogelijk’ proberen te leven.

Heeft u zelf nog een managementfabeltje waar ik over kan schrijven? Noteer 'm hieronder bij de reacties!

Richard Engelfriet is dagvoorzitter, spreker en columnist. Auteur van managementtitels, waaronder Zo simpel kan het zijn bij Uitgeverij Haystack.