Sociale status verliezen onder collega's heeft een grotere emotionele impact dan het verliezen van macht. Het kan leiden tot gevoelens van schaamte, angst en sociale uitsluiting. Mensen die hun status verliezen, zijn ook vaker van plan het bedrijf te verlaten dan mensen die ‘slechts’ hun macht verliezen. Dat blijkt uit onderzoek van promovendus Maartje Schouten van Rotterdam School of Management, Erasmus University (RSM). Ze verdedigt haar proefschrift op donderdag 2 juni 2016.

Alle organisaties kennen hiërarchische structuren, zegt Schouten. Een zo’n hiërarchie ontstaat door machtsverschillen tussen personen. Mensen met meer macht hebben makkelijker toegang tot waardevolle middelen, zoals de mogelijkheid salarissen te bepalen of invloed uit te oefenen op wat andere mensen doen.

Organisaties kennen ook sociale hiërarchieën gebaseerd op status, die mensen kunnen krijgen door hard te werken en te laten zien dat je kennis en expertise bezit. Waar macht gedefinieerd wordt door controle over middelen, bestaat status dus uit aanzien en waardering door anderen.

Hiërarchieën zijn dynamisch, zegt Schouten: mensen kunnen zowel macht als status verkrijgen en verliezen. Met haar onderzoek wilde ze nagaan of het verliezen van status een ander effect heeft op mensen dan het verliezen van macht, en op welke manier.

Angst en schaamte

Schouten voerde twee scenariostudies uit met bijna 250 deelnemers. Zij kregen in de experimenten eerst status of macht toebedeeld, die hen vervolgens weer werd afgenomen. Uit de resultaten bleek dat het verliezen van status vaker leidde tot angst en schaamte dan het verliezen van macht. Omdat status voortvloeit uit het oordeel van anderen, voelt het verliezen van status snel als sociale uitsluiting, ontdekte Schouten. Macht wordt daarentegen niet bepaald door het beeld dat anderen van ons hebben, maar door de functie waarin iemand is aangenomen. Dat verklaart waarom het verliezen van macht niet hetzelfde emotionele effect op mensen heeft, zegt de onderzoeker.

Voornemen om het bedrijf te verlaten

Schouten ontdekte ook dat mensen die hun status verliezen, vaker het bedrijf willen verlaten dan mensen die hun macht verliezen. De reden hiervoor is dat deze mensen zich meer op zichzelf gaan richten en minder op het bedrijf nadat ze hun status zijn verloren, zegt de onderzoekster. Tel hier de negatieve emoties bij op, met name schaamte, die de deelnemers ervoeren nadat ze hun status hadden verloren en dan is het niet raar om je te bedenken dat deze mensen eerder geneigd zijn om de organisatie te willen verlaten, aldus Schouten.

Zelf veroorzaakt verlies is erger

De resultaten van haar onderzoek laten ook zien dat de achtergrond bij het verliezen van status een belangrijke rol speelt bij het voornemen de organisatie te verlaten. Deelnemers aan het onderzoek die te horen kregen dat ‘de situatie’ de oorzaak was voor de afgenomen waardering van hun collega's, leken minder onder het verlies te leiden dan degenen die te horen kregen dat het verliezen van hun status ‘hun eigen schuld’ was.

Bedrijven zouden zich moeten realiseren dat wanneer een medewerker status verliest de kans ook groot is dat het bedrijf die medewerker zal verliezen. Sociale uitsluiting is namelijk een harde psychologische klap is waar de meeste mensen niet mee om kunnen gaan, aldus Schouten.

Bron: RSM Discovery

Leiderschap is een belangrijk onderdeel  van de Parttime Master Bedrijfskunde, Rotterdam School of Management, Erasmus University. Meer informatie over deze deeltijd opleiding treft u hier of bezoek een voorlichtingsavond.