Over het operationaliseren van een zwerm

Dit kabinet predikt erg dat iedereen zijn of haar verantwoordelijkheid moet pakken. Terecht lijkt me zo. Weg dus met dat eindeloze gepamper waarbij de overheid steeds overal voor moet zorgen. En waarbij we steeds met z’n allen glazig naar die overheid blijven kijken. Met een forse dosis dedain overigens. Ga dus veel meer uit van je eigen kracht, neem zelf het initiatief. Geen getut om je te verschuilen achter regels en procedures, of om anderen de schuld te geven, maar gewoon de verantwoordelijkheid nemen die bij jou past. En niemand om naar te wijzen als iets niet lukt. Want als je met één vinger naar een ander wijst, dan wijzen er nog altijd vier naar jezelf! Kort & goed: pak dus zelf je eigen regie.

Daar kan natuurlijk helemaal niemand tegen zijn! Het ademt immers een sfeer uit van: ‘zet niet hun schoenen in de fik, maar wakker het vuur in hen aan’. Mooi, maar wat betekent dat dan voor die overheid? Hoe moet die daar dan op anticiperen? Of beter gezegd: hoe kan die daar dan het goede voorbeeld in geven? Om die beweging een flinke slinger te geven. En hier wringt de schoen behoorlijk. Want zoals we allemaal weten beperken dit soort vraagstukken zich niet tot de grenzen van de afzonderlijke hertogdommen. Of die mooie koninkrijken. Het doet namelijk een geweldig appèl op onderlinge samenwerking. Waarbij er meer en meer sprake is van zermbewegingen met wisselende coalities gericht op het realiseren van dat gemeenschappelijk doel. Met die belanghebbenden uiteraard. Een vaag vergezicht? Helemaal niet.

Zo mocht ik afgelopen jaar in opdracht van Melanie Schulz een gemeenschappelijk PPS loket optuigen. Om samen met de belanghebbende marktpartijen (denk aan banken, pensioenfondsen, bouwers, ingenieursbureau’s, adviseurs, provincies, gemeenten, etc) in cocreatie te kijken hoe we de penetratiegraad van PPS toepassingen buiten Rijkswaterstaat en de Rijksgebouwendienst een boost zouden kunnen geven. Om te kijken hoe we met nieuwe toepassingen en andere verdienmodellen de wereld van zorg, onderwijs en lagere overheden zouden kunnen opschudden. Uiteraard met de early adopters uit die segmenten. Aan de hand van concrete voorbeelden. Met korte lijntjes naar zowel de ambtelijke als de politieke top als er sprake zou zijn van bureaucratische belemmeringen. Waarbij iedereen actief zou moeten participeren. En dat betekent niet een uurtje per maand deelnemen aan een duffe vergadering om te neuzelen over notulen. Maar wel samen investeren in de route naar dat gemeenschappelijke doel. Waarbij iedere deelnemer aanspreekbaar is op de bijdrage die vanuit zijn of haar eigen verantwoordelijkheid geleverd moet worden. En dat betekent dus niet sturen op quick wins en snel resultaat. Maar wel om met elkaar dat gemeenschappelijke doel (in dit geval een vergroting van het aantal PPS projecten) te realiseren. En bij de opzet daarvan hebben we ons laten inspireren door voorbeelden als het Holland Financial House waarbij alle partijen uit de financiële wereld met elkaar de koek groter maken. Gericht op het verzilveren van hele concrete kansen.

Er is echter wel één forse belemmering die voorkomt dat dit denken verder wortel schiet: het benepen denken in onze eigen kleine beschermde wereld. Van hokjes en harkjes. Waarbij we onze autoriteit nog te veel laten afhangen van onze positie in het organogram. En waarbij men de eigen organisatie als zender ziet en daarmee als baas van de boodschap. Aandoenlijk. Er is nog veel te doen!