Nieuw beleid, oude fouten

Het Covid-19 virus is niet goed voor je gezondheid, maar ook de corona-app is niet zonder risico. Lees en huiver.

Op 22 april 2020 sprak de Kamer met een aantal deskundigen over de corona-app die minister De Jonge naar het voorbeeld van andere landen wil lanceren. Met die app zou je kunnen traceren of je iemand bent tegengekomen die besmet is met Covid-19. Je krijgt dan (d.w.z. na een week of twee) een melding en dan zou je je zelf in quarantaine moeten plaatsen. Of iets dergelijks, want het plannetje van de corona-minister was niet erg vast omlijnd.

Maar, zo verzekerde hij iedereen, dat was juist de bedoeling, want dan kon de creativiteit vrij stromen. Of iets dergelijks.

Het idee was nog niet gelanceerd of het opiniepanel van 1Vandaag noteerde grote steun onder de bevolking. En zie onze nuchtere volksaard: gesteld voor de vraag wat men belangrijker vond, gezondheid of privacy, wist iedereen het wel, gezondheid natuurlijk!

Reken maar dat de minister en met hem de premier in hun nopjes waren. Ze houden zoals ze zelf zeggen, terdege rekening met de vox populi. Dat geen hond wist wat die app concreet moet doen en of die wel effectief is, kon de pret niet drukken. Er was brede steun, dus, Hugo, gaan met de banaan!

Nou, Hugo was niet te houden en ging helemaal hip. Niet denken, maar doen. Niet de usual suspects, maar iedereen[1] die een idee heeft, mag dat indienen. Geen achterkamertjes, maar een openbare selectie. Niet door een stelletje ambtenaren, maar door externe deskundigen. En, kers op de taart, een ‘appathon’ die op sociale media te volgen is, waarin een zevental geselecteerde ontwerpbureaus hun plannen mogen toelichten. Kort, krachtig, hey, wow & whoopee! Wir schaffen das, maar dan anders. Nederland, innovatieland. Lekker eigenwijs. Oranje Boven en Holland spreekt een woordje mee. Of iets dergelijks.

Twee weken later was van al dit geblaas niets meer over. Het ene idee was nog onrijper dan het andere. De experts wisten nauwelijks waar ze die 700 plannetjes aan moesten toetsen. Wat er min of meer mee door kon, zagen ze niet terug in de eindselectie (en andersom). Persoonsgegevens die nog rondzweefden in de software van een van de kanshebbers. Mompelende presentaties. Nou ja, een normaal mens zou zeggen: een puinhoop.

Afgelopen maandag, 20 april, maakte de minister bekend dat dit ‘m niet ging worden en dat het departement nu zelf maar een app gaat maken. Kijk, zo kennen we elkaar weer. Hoe hardleers kun je zijn. Een overheid die erom gekend is, geen enkel ICT-project naar behoren te realiseren, doet het zelf wel eventjes. Hugo, de alleskunner.

Catshuis-watchers hadden al snel in de gaten dat dit zelfbeeld niet overal gedeeld werd, want de corona-minister ontbrak op de belangrijke persconferentie van 21 april waar de exit-strategie bekend werd gemaakt. Wie weet hoe graag deze bewindsman zich voor draaiende camera’s bevindt, begrijpt dat de minister-president hem de klas had uitgestuurd.

De dag erna werd het echec voor de minister voor corona-apps nog groter. De Kamer, die gelukkig is losgeraakt van de gedachte dat je je in tijden van crises eensgezind achter de troon moet scharen, kreeg app-les van een handjevol deskundigen. Mensen die niet uit verre landen naar hier moesten worden getransporteerd, maar experts die je zo kan bellen en ontmoeten. Leiden, Amsterdam, Enschede, het ligt verdorie om de hoek.

Beleefd, maar glashelder serveerden de dames en heren de app van Hugo af. Niets bleef ervan over. En niet alleen omdat de privacy ernstig in het geding is, maar vooral ook omdat het een ineffectief schot hagel is en niets bijdraagt aan het tracken en tracen van besmettingen, laat staan aan een krachtige exit uit de lockdown. In een paar uur tijd lagen er tal van zeer praktische, nu al in te voeren en direct resultaat opleverende suggesties op tafel.

Ook de Kamer moet pijnlijk getroffen zijn. Ook daar was men besmet met het hip-virus en verwachtte menigeen dat de app de hemel op aarde zou brengen. Niet dus.

Hou goed in de gaten hoe dit verder gaat. Als de corona-minister meer is dan een publiciteitsman en de Kamer meer is dan een kudde makke schapen, dan gaat die app van tafel. Ik schat de kansen echter laag in, want ik heb niet vaak meegemaakt dat een minister die zich hard heeft gemaakt voor een idee, dat loslaat. Zelfs niet als zonneklaar is dat het niets om het lijf heeft. En de Kamer laat dit gebeuren.

Of u ondertussen wel uw handen wilt blijven wassen.

Paul Verburgt

[1] Iedereen is natuurlijk niet iedereen. Het zijn leveranciers, clubs die een zakelijk belang hebben bij de productie van de app. Dat praat toch anders. Dit past helemaal in de lijn van ons kabinet dat aan de klimaattafels (herinnert u zich die nog?) belanghebbenden als leveranciers en actiegroepen uitnodigde. Geen burgers, geen voorstanders van kernenergie en geen critici. De plannen waren er dan ook naar.