Na banken is nu overheid toe aan mentaliteitsverandering

De overheid in Nederland is verworden tot een meritocratisch bureaucratisch monstrum waar toppolitici en ambtenaren elkaar de bal toespelen, terwijl de burgers en het MKB systematisch worden uitgemolken en beboet.

Een dergelijk boude stelling vraagt om onderbouwing die ik geef in tien samenhangende bouwstenen.

1) Overbodige bestuurslagen als provincies, 50% van de gemeenten en alle deelgemeenten, benevens circa 350 adviescolleges worden in stand gehouden, terwijl Nederland niet veel groter is dan Rijnland Westfalen. Het nut van veel van deze colleges is omstreden. Bovendien vertragen zij in ernstige mate de besluitvorming.

2) Het ‘polder’ bestuur in Nederland ligt in handen van een relatief kleine kring van circa 1000 participanten, die vrijwel allen lid zijn van de VVD, CDA en PvdA en in toenemende mate ook D66 en Groen Links. Zij verdelen onderling alle bestuurlijke banen in de semioverheid, waarbij niet zozeer wordt gelet op competenties, maar voornamelijk op ‘de weg weten in Den Haag’. N.B. Als toezicht bij zorginstellingen, woningcorporaties en onderwijs instellingen faalt is dat geen belemmering om betrokken bestuurders elders weer te herbenoemen. (zie o.a. Louk Hermans , Ed Nijpels en Elco Brinkman)

3) Het kabinet Rutte II heeft €51 miljard omgebogen of circa 6% van ons nationaal inkomen, waarbij iedere burger en MKB in de crisistijd nog eens extra is gepakt met als credo dat het noodzakelijk was om de overheidsfinanciën weer op orde te krijgen. Fundamenteel is echter op het overheidsapparaat zelf nauwelijks bezuinigd (bestuurslagen, adviescolleges en doorgeschoten toezicht).

4) Mede door het uitgeklede onderwijsbeleid van Den Haag dreigt volgens de WRR en het SCP Nederland zichzelf sociaal en cultureel in tweeën te delen. Er is een groeiende groep van hoogopgeleiden die ‘open’ denken over Europa en migratie, die het liefst alleen met elkaar omgaan. Laagopgeleiden delen met elkaar het wantrouwen over politiek, een gebrekkig zelfvertrouwen en het gevoel dat hun sociaal-economische positie bedreigd wordt door Europese eenwording en globalisering.

5) De overheid heeft de collectieve lasten tussen 2011 en 2014 laten stijgen van 38,4% naar 40,2% terwijl de nationale schuld 70% van het BNP nadert (€467 miljard). Het tekort op de rijksbegroting is 15 miljard Euro of circa 2% van het BNP. Geen cijfers om trots op te zijn maar in (post) crisistijd nog net aanvaardbaar. Helaas stijgen in 2015 de lasten wederom.

6) Regeldruk is in Nederland zo groot dat een eenvoudige burger en het MKB daar geen weg meer in weten en (dure) deskundigen nodig hebben om zich een weg door onze maatschappij te banen Officieel worden de kosten van regeldruk verminderd met €2,5 miljard, maar dit is slechts een cosmetische operatie. De huidige bestuursorganen houden niet op voortdurend meer regels af te kondigen.

7) In samenhang met 6) is het belasting en toeslagenstelsel zo ingewikkeld geworden dat zelfs deskundigen moeite hebben hier nog wijs uit te worden. Wij keren bijna €9 miljard toeslagen uit aan miljoenen Nederlanders. Vooral met zorgtoeslag wordt massaal gefraudeerd. De moraal van de burger is door de overmatige lastendruk verworden tot terugpakken waar dat maar mogelijk is, enigszins vergelijkbaar met Zuid Europa.

8) De grootste uitgaven van de overheid zijn sociale uitkeringen (€78 miljard) en de zorg (€73 miljard) De werkloosheid bedraagt ruim 8 %, onderbezetting bij ZZPers niet meegerekend. Vanwege de nivelleringsdrang van het kabinet is dit percentage onnodig hoog, dus ook de hoogte van de uitkeringen. De zorgkosten zijn daarnaast de hoogste van alle EU landen.

9) Nederland heeft waarschijnlijk het zwaarste boetebeleid van Europa (onderzoek is voor zover bekend niet gedaan). Boetes worden gegeven onder het mom gedrag van burgers te verbeteren. Ze dienen in feite echter primair als extra bron van inkomsten. Voor verkeersboetes is zelfs sprake van een de facto quotum, waarbij buitenlanders opvalt dat overal camera’s staan.

10) Peperdure plannen als windmolenparken, risico’s rond de Euro, oorlog en bij gaswinning in Groningen, waarbij de overheid tot 2012 totaal geen oog had voor de veiligheid van burgers, kunnen nieuwe onwelkome zepers opleveren die de burgers weer zullen belasten.

Mijn meritocratische invulling voor Nederland is dat politici die volgers-talent hebben het maken. De minder talentrijken in onze samenleving worden steeds meer weggeduwd in een onderkaste van kansloze armen, niet zelden ook allochtoon. Wij kunnen niet op die weg voortgaan ook omdat het politiek cliëntelisme in de polder steeds meer hoogtij viert, de politieke bovenkaste overleeft door handjeklap, niet door excellente prestaties, waardoor de democratie steeds verder wordt uitgehold. Dit komt tot uiting door versplintering van politieke partijen met gelijktijdige radicalisering aan de rechter en linker zijde.

De conclusie moet zijn dat grondige mentaliteitsverandering noodzakelijk is. De overheid moet ontzorgen en niet plukken. De huidige kaste van politici heeft de schijn op zich geladen dat de burger er meer voor hen is dan omgekeerd. Dezelfde shock therapie als die bij banken noodzakelijk is zal ook op de overheid moeten worden toegepast.