Mag een leider ook een loser zijn?

In de vakantie stuitte ik op een interview met de Amerikaanse ‘publiek theoloog’ Nadia Bolz-Weber. Met al haar tatoeages ziet ze er niet uit als een dominee. En zo klinkt ze ook niet, met zinnen die doorspekt zijn met woorden als ‘shit’ en ‘fuck’. Dit soort dominees kwam ik vroeger, toen ik nog naar de kerk ging, nooit tegen.

Ik besloot haar boek ‘Vrijspraak voor losers’ te kopen. Ik wist inmiddels dat Bolz-Weber vroeger met een alcoholprobleem kampte, maar ik las nu dat ze nog steeds een woedeprobleem heeft, wat ze zelf ‘natuurlijk heel onelegant’ vindt voor een voorganger. “Ik kan van nul naar witheet hysterisch gaan in luttele seconden. Het is een soort speedball van adrenaline, cortisol en zonde – een woedeversterker – die door mijn bloed stroomt, waardoor mijn nek en borstkas zich aanspannen en mijn hersenen overschakelen naar alleen nog maar heel primitieve gedachten.”

Ook bekent Bolz-Weber dat ze niet vrij is van racistische gedachten. “Ondanks mijn politieke standpunten en liberalisme merk ik dat wanneer ik een groep zwarte jongemannen tegenkom in mijn buurt, mijn houding anders is dan wanneer deze zelfde jongens blank zijn. Ik haat dit van mezelf, maar ik zou liegen als ik zou beweren dat er geen enkel spoor van racisme in mij te vinden is.”

Het is belangrijk om dit soort tekortkomingen onder ogen te zien, schrijft ze. "Vaak komen we met lulverhalen en slappe excuses, of we geven anderen er de schuld van dat wij het af laten weten. Daarmee houden we ook onszelf voor de gek, maar er komt een moment dat de waarheid ons er niet mee weg laat komen. Soms komt die ineens op mij af als ik ’s nachts in bed lig – op dat moment dat je niet helemaal wakker meer bent, maar ook nog niet helemaal slaapt. Misschien wel het enige moment van de dag waarop mijn ego uitstaat.”

Ze twijfelt regelmatig of ze wel geschikt is voor haar functie. Toen ze haar eigen kerk oprichtte, ontmoette ze een vrouw “die nu een van mijn beste vriendinnen is (...) en ik deed mijn beklag bij haar dat ik niet het karakter van een voorganger heb. Ik had zoiets van: ‘Wat moet ik nou doen?’ En zij zei: ‘Schat, maak je niet druk. Je mensen zullen van jou de voorganger maken die zij nodig hebben.’ Ik denk dat dit absoluut waar is gebleken.” Ze realiseert zich dat anderen misschien wel met precies hetzelfde kampen en dat ze niet zitten te wachten op een voorganger die morele verontwaardiging en tirades zou preken. “Misschien zaten ze juist te wachten op iemand die haar eigen tegenstrijdigheden zou opbiechten, zodat ze ook die van zichzelf zouden kunnen erkennen.” Ze geeft aan dat ze haar hele leven heeft geprobeerd kwetsbaarheid te vermijden. “Mijn aanpak was altijd om zo sterk mogelijk over te komen, zodat niemand ooit van me zou profiteren. Ik dacht dat niemand mij pijn zou kunnen doen als ik altijd sterk en krachtig was. Maar de ironie is dat ik nou juist op mijn sterkst ben als ik kwetsbaar ben. Ik denk dat mijn gemeente me dat in zekere zin heeft geleerd.”

Bolz-Weber heeft een ‘biechtmoeder’ waar ze regelmatig bij te rade gaat, vooral als ze een belangrijke taak te vervullen heeft en weer eens wordt overvallen door grote twijfels of zij daar de geschikte persoon voor is. “Zij kent me. Heel goed. En ze valt niet van haar stoel als ze mijn zonden hoort. Ik heb haar dingen over mezelf verteld die ik nooit aan iemand anders zou vertellen en ze wil nog steeds vriendinnen met me zijn.” Ook schrijft ze in haar boek over haar kennismaking met Stuart, een lange, breedgeschouderde drag queen die dingen doet die niemand anders zou doen. In diverse interviews geeft Bolz-Weber aan dat ze van mening is dat iedere kerk zo’n drag queen zou moeten hebben.

Onze leiders moeten voorbeeldgedrag tonen en van onbesproken gedrag zijn, zeggen we. Je hoort als leider de gewenste waarden en cultuur voor te leven. Maar dat lukt niet altijd. Bolz-Weber laat zien dat dat helemaal niet erg is. Als je je maar kwetsbaar durft op te stellen. En als je maar een biechtmoeder en een drag queen binnen je organisatie hebt.