Jeremy Rifkin visie op de netwerkeconomie

'Hoe rijker we worden, hoe minder bezit we hebben', zegt Jeremy Rifkin. Het lijkt een onwaarschijnlijke bewering. Het valt moeilijk vol te houden dat het materialisme op zijn retour is. Je kijkt om je heen en je ziet dat mensen juist steeds meer rijkdom hebben, steeds grotere huizen, grotere auto's en luxueuzere levensstijlen. Het valt moeilijk vol te houden dat het materialisme op zijn retour is.
Maar 'Bezit', is veel te traag voor de nieuwe economie. Waarom zou iemand in een economie waar alles draait om snelheid nog iets in eigendom willen hebben dat meteen al weer achterhaald is door een nieuwer model of een upgrade?' Materiële zaken laten ons niet koud, stelt Rifkin, maar we hoeven ze niet per se meer zelf te bezitten.

'Eigendom is gebaseerd op de gedachte dat het de moeite waard is om fysieke goederen voor langere tijd vast te houden'. De markt, waar kopers en verkopers elkaar ontmoeten, maakt plaats voor een netwerk van diensten, dat ons tegen betaling permanent ter beschikking staat, 24 uur per dag, zeven dagen per week. Dat is praktisch voor de consument. Maar het betekent wel dat langzamerhand ons hele leven een commerciële ervaring aan het worden is.'

Veel mensen zien wel de veranderingen die zich stuk voor stuk voltrekken, maar niet het compleet nieuwe landschap dat hierdoor ontstaat. Deze netwerkeconomie is een heel nieuw beest.'Bedrijven is het niet meer in de eerste plaats te doen om een eenmalige transactie met hun klanten, om de verkoop van één of meer producten. Ze streven nu naar een continue en duurzame relatie met hun klant, bijvoorbeeld via lease-contracten en maandelijkse toegangsgelden, waardoor ze keer op keer aan hem kunnen verdienen. Ze willen zich permanent een plaats in ons leven verwerven.

'Het nieuwe sleutelwoord in marketing-kringen, zegt Rifkin, is lifetime value (ltv), de theoretische waarde van een klant die zijn hele leven trouw blijft aan één leverancier. Zo zou de gemiddelde nieuwe klant die binnenkomt bij een Cadillac-dealer een potentiële waarde vertegenwoordigen van 322.000 dollar - een projectie van het aantal auto's dat hij in zijn leven kan kopen en de onderhoudskosten die hem in rekening gebracht kunnen worden. De gemiddelde loyale klant van een supermarkt is meer dan 3.800 dollar per jaar waard. In steeds meer sectoren van de economie groeit het besef dat het vasthouden van de klant prioriteit verdient boven het verkopen van een fysiek product. Wat ben je waard, vraagt men zich af, als ik een manier kan vinden om je hele leven optimaal commercieel uit te buiten? Mobiele telefoons worden letterlijk weggegeven, als je maar tekent voor een abonnement op een bepaald telefoonnet.'Use it, don't own it
'.

Leen of lease wat je per se nodig hebt. En het allerbeste is om je goederen buiten de deur te laten produceren. Fysiek kapitaal is een kostenpost en een economisch risico. Het intellectuele eigendom is veel belangrijker: het bezit van de formule, het merk, de distributie en de marketing.

Het interessante van de netwerkeconomie is dat het nu voor sommige industrieën aantrekkelijk wordt om zuinig met grondstoffen om te springen.'De leverancier van airconditioners probeerde zijn klanten vroeger zo'n groot mogelijk apparaat te verkopen, nodig of niet. Dat het ding energie verslond, de ozonlaag aantastte, het broeikaseffect versterkte, was zijn zorg niet: hoe groter het apparaat, hoe meer geld het in het laatje bracht. Nu het bedrijf geen machines meer verkoopt maar tegen een vast maandbedrag zorgt voor koude lucht bij zijn cliënten, is het opeens de moeite waard om zo min mogelijk energie te gebruiken, want zo houdt hij de winstmarge hoog.'Tegenover dat voordeel van de nieuwe economie staat het gevaar dat je op een ochtend wakker wordt en ontdekt dat vrijwel iedere activiteit, buiten je directe gezinsleven, een commerciële ervaring is geworden. Dat je leven totaal is ingebed in de lease-contracten, lidmaatschappen, abonnementen en betaalde toegangsrechten.'In een markteconomie is er een moment van rust als de koop eenmaal gesloten is. Maar in de netwerkeconomie blijf je continu een potentiële klant. Er is geen tijd meer die niet gecommercialiseerd is. De mogelijkheid van ondernemers om nieuwe manieren te bedenken waarop hun band met ons te gelde gemaakt kan worden, is onbeperkt.

Maar mr Rifkin heeft meerdere inzichten. Sommige zijn niet zo rooskleurig en hij wordt daarom ook vaak Dr Doom of de onheilsprofeet genoemd. Zie filmpje:

http://youtu.be/m9wM-p8wTq4

En hij staat niet alleen in deze gedachten. De Belgische antropoloog Paul Jorion, geeft in zijn goedverkopende boek Le Capitalisme à l’Agonie, aan dat ons kapitalisme gedoemd is te mislukken. Dat geldt dat ook voor de EU, want dat behoort tot datzelfde kapitalistische bolwerk.

Griekenland is de inleiding tot de ondergang van de EU en in zijn kielzog van het huidige wereldeconomische stelsel, dat onderuit gaat. En dat vanwege de weeffout die Jorion perfect heeft verwoord: onze economie is te zwaar afhankelijk geworden van de financiële sector - en binnen die sector van de superkapitalisten - , die zelf maximaal profiteert van deze onevenwichtige structuur. De rijken worden steeds rijker en knijpen de armen helemaal uit. Er blijft geen menselijke samenleving meer over.

De rubriek ACTUEEL informeert u over recent verschenen berichten in andere media. In elk bericht vermelden wij de oorspronkelijke bronnen. Bron: NRC M Magazine