Hoe dagelijkse dingen duidelijk maken wat AI kan betekenen

De opkomst van Artificial Intelligence (AI) doet mij de laatste tijd sterk terugdenken aan de jaren negentig van de vorige eeuw toen Internet kwam opzetten. Vanaf 1994 was ik zeer actief met Internet en probeerde op allerlei wijzen het nieuwe medium te begrijpen. Dat deed ik onder meer door er vanaf eind 1995, begin 1996 over te schrijven. Het feit dat ik sinds eind 1997 co-hoofdredacteur ben van deze site is dus geen toeval.

Na mijn artikelen volgde in 1998 mijn overigens allang niet meer verkrijgbare boek De digitale manager, hoe overleeft de professional de internet revolutie? Ik vroeg domeinnamen aan, leerde zoekmachines goed kennen, bouwde websites maar bovenal gaf ik lezingen in het hele land over deze nieuwe ontwikkeling. De reacties waren eigenlijk overal eensluidend: Internet was een hype die snel voorbij zou gaan. Andere reacties: je kan er alleen maar porno op vinden; je krijgt last van ‘trollen’; het is een plek voor cowboys. Allemaal waar natuurlijk, maar er was wel wat meer dan dat en dat hebben we sindsdien geweten.

Hoewel ik nu slechts zijdelings over de opkomst van AI spreek tijdens mijn lezingen, merk ik dat de reacties op deze ontwikkeling vaak dezelfde richting op gaan. Deelnemers hebben vaak nog geen idee waar het bij AI over gaat of welke invloed het gaat hebben op hun (dagelijkse en/of werkzame leven. Ik heb 25 jaar geleden bij mijn internetlezingen echter één les geleerd: maak het zo persoonlijk mogelijk, geef voorbeelden waar mensen zélf dag in dag uit mee bezig zijn. Dat deed ik toen, dat doe ik in dit artikel ook.

Makkumer aardewerk

Zo gaf ik in 1998 ergens in Emmeloord, je komt nog eens ergens als externe spreker en adviseur, een lezing over mijn boek aan professionals uit de regio. De reacties waren lauwwarm tot koud en 'als vanouds': ‘Het Internet is een hype mijnheer Vergouw, het waait wel weer over binnen een jaartje of drie’. Tijdens deze bijeenkomst leek het ook weer snel de verkeerde kant op te gaan. En ik moest nog even door. De wanhoop nabij riep ik ‘Nou, laten we het dan maar eens hebben over jullie hobby’s, misschien biedt dat wat meer duidelijkheid’. Een eerste rondje leverde een online zoektocht (ik had een verlengsnoer van 25 meter naar de dichtstbijzijnde telefoonaansluiting) op naar sierkippenrassen als de Padua en de Ayam Cemani. Leuk maar niet erg indrukwekkend natuurlijk. Daarna kwam ik bij de deelnemer die vanaf het begin de meeste weerstand had getoond. Het was volgens hem ‘sowieso allemaal onzin, natuurlijk’. Maar goed, hij wilde niet de spelbreker zijn dus ook hij vertelde, vol vuur overigens, over zijn hobby. Hij verzamelde Makkumer aardewerk van de Koninklijke Tichelaar. Wat zoekt u nog? Vroeg ik hem en hij noemde een of ander blauw potje uit de jaren vijftig. ‘Daar zoek ik al 25 jaar naar’ vertelde hij triomfantelijk, ‘Dat ontbreekt nog in mijn verzameling’.

Ik typte een simpele booleaanse zoekopdracht in AltaVista in. Binnen enkele seconden was daar het potje, te koop via E-bay. De man stond op en zei met bollende ogen…’Dat, dat dat is ‘m….’  De rest van de dag liep als een zonnetje. Voor mij een bewijs dat verhalen en voorbeelden dicht bij de deelnemers, privé of vanuit het werk, altijd het beste werken.

Ver van mijn bed

Zo gaat dat nu een beetje met Artificial Intelligence. We weten inmiddels dát het groot effect gaat hebben op ons leven, maar voor veel  professionals is het nog steeds een Ver van mijn bed-show.

Professor Mollick van Wharton University duidt dit als volgt: This is where AI labs are leading us: Towards a near future of AI as colleague, friend and ubiquitous presence. I don't think anyone, including OpenAI, has a full picture of all the implications of this shift, and what it will mean for all of us.

Kortom, we hebben nog geen idee hoe ver de invloed gaat al weten we wel dat juist onze westerse maatschappijen veel gevolgen van AI zullen voelen. Zo zal meer dan 60% van de banen de invloed gaan voelen, als aanvullende tool of doordat de baan verdwijnt als gevolg van de inzet ervan. Maar welke gevolgen dan?

Laat ik vier voorbeelden geven uit mijn eigen dagelijkse leven. Besef daarbij tegelijkertijd dat ik helemaal niet zo bewust bezig ben met AI. Ik pas het gewoon, bijna zonder verder na te denken, (gevaarlijk, hoor ik u nu denken) toe.

AI, Ai, Ai

Enige tijd geleden kreeg ik plots een enorm opgezwollen pols. Het zag er heel erg uit en deed ook nog eens flink pijn. Mijn toenmalige huisarts in Amsterdam had geen idee en vermoedde iets als reuma, een ontsteking of vergelijkbare vervelende dingen. De specialiste liet scans en Röntgen-foto’s maken en concludeerde na haar onderzoek ‘Ik heb geen idee, u moet weten, wij weten ook niet alles’. En dat terwijl er toch duidelijk tekenen waren van ‘iets ’ in de pols, al was het maar een loeiende pijn. Ik moest het er maar mee doen. Tevens was ik ruim € 1.000,-- lichter en geen stap verder. Nou ja, ik wist in ieder geval dat ik geen reuma had, wat tenslotte de eerste diagnose was, en niet binnen drie weken zou sterven als ik tenminste voorzichtig was in het verkeer van Amsterdam waar auto’s inmiddels 30 mogen rijden en fietsers 50.  

Het knaagde en ik ben zelf een diagnose gaan zoeken en maken. Gebruikmakend van online vragenlijsten en AI kwam ik uit op een met 86% zekerheid gegeven diagnose: ganglion van de pols. Ik bespaar u de details, maar dit blijkt te kloppen. € 0,-- kosten en een betere diagnose.

Kortom: AI gaat zeker helpen in de toekomst bij het stellen van diagnoses, medisch of anderszins. Inmiddels is bijvoorbeeld een lichaamsscan ontwikkeld die huidkanker perfect en in vroegtijdig stadium kan vinden en diagnosticeren. Deze ontwikkeling gaat grote gevolgen hebben voor huisartsen en specialisten. Voor de zorg zie ik echter zeker ook positieve mogelijkheden voor toepassingen van AI, als ook bij de ontwikkeling van medicatie, betere afstemming binnen behandelingen en het verbeteren van diagnoses. Hier is sprake van een vergelijkbaar ontwikkeling als die ik bij advocaten/juristen verwacht. ASML wil niet meer voor het basiswerk betalen, dat kunnen ze met AI zelf ook wel. Het gaat daarna pas om de toegevoegde, menselijke waarde. Dat is nog steeds onvervangbaar. Zie daar de toekomstige rol voor huisartsen en specialisten. de  patiënt weet waarschijnlijk zelf al wat er aan de hand (in dit geval: pun intended) is.

Pech en AI onderweg

Zal je altijd zien, de auto heeft net een grote beurt gehad en de APK-keuring prima doorstaan. Sta je plots met je auto midden in Frankrijk stil. De motor slaat spontaan af na twee minuten rijden. Vervelend maar ook gevaarlijk. Wat te doen, de auto herstart vrijwel direct en rijdt dan probleemloos 2 uur door zonder problemen. Wel zo fijn als je op de terugweg bent maar je moet er niet aan denken dat de auto plots afslaat op de snelweg. Maar ja, ik ben geen technicus, weet nog net dat de motor voorin zit en kan nog net zien dat olie- en koelvloeistofniveau helemaal okay zijn. Dat niveau dus.

Dan maar snel het probleem voorleggen aan Internet en AI. Uitkomst? Is een vaker voorkomend probleem bij Italiaanse auto’s, zeer waarschijnlijk de krukassensor of de gasklepstandsensor. Ik heb geen idee wat die dingen zijn, maar het klonk mijn garagehouder als muziek in de oren. Tussentijdse oplossing? Goed warm draaien na de start en pas na 10 minuten rijden. De analyse doorgebeld naar mijn garage, de adviezen ter harte genomen en keurig en zonder verdere problemen thuis aangekomen. Een dag later was het euvel verholpen, de onderdelen lagen al klaar. Toch fijner dan door de ANWB, in the middle of nowhere in Frankrijk, te worden opgehaald met een vrachtwagen.

De Shootout

Enige tijd geleden is mijn Engelstalige boek Cracking the Penalty Code, Winning a shootout in football Een speciaal voor de Engelstalige markt geschreven opvolger van mijn boek De Strafschop, zoektocht naar de ultieme penalty. Ik worstelde met de cover. Gebruikmaken van stock-footage met bekende spelers kost vaak een fortuin, een speler van het Nederlands elftal vroeg mij ooit € 50.000,-- voor het gebruik van zijn beeldrecht. Ik dacht vooraf aan € 50,--.

Mijn idee voor de cover stond wel vast. De penaltyreeks staat in het Angelsaksische taalgebied bekend als een shoot-out, een term uit het Wilde Westen waarbij cowboys tegenover elkaar staan met pistolen. De snelste en beste schutter wint. Dus, een foto van een cowboy die een penalty gaat nemen leek mij beeldend en gaaf. Dat gezegd hebbende, leuk idee, maar hoe doe je dat dan? Kleding huren? Acteurs? Spelers? Fotograaf? Rechten? Veldje? Het werd me een beetje teveel om te regelen en de kosten zouden waarschijnlijk de pan uit rijzen. Op dat moment kreeg ik een mooie aanbieding van een stock-footage bedrijf om hun nieuwe AI tool te gebruiken. Binnen 30 minuten had ik een perfecte basis voor een, in ieder geval in mijn ogen, hele gave cover. Die met enige bewerkingen uiteindelijk de voorkant is geworden van mijn boek (zie plaatje). Kosten? Ongeveer 120 dollar.

Pour moi la vie va commencer

Enkele jaren geleden is mijn boek Het labyrint van de ziel verschenen. Inmiddels is er een Engelstalige versie beschikbaar, gemaakt met een journaliste van de New York Times. Dat kostte de nodige moeite. Superblij mee, maar ik wil ook een Franse vertaling. Dat blijkt moeilijk te realiseren zonder uitgever in Frankrijk, en dan druk ik mij eufemistisch uit. Het is gewoonweg bijna onmogelijk. Ik heb het boek al aan uitgevers toegezonden, maar ja, we lezen hier alleen Franstalig mijnheer, geen Engels….. Ik heb nu twee proefhoofdstukken vertaald met gebruikmaking van vertaaltools en AI. Zijn die briljant en net zo goed als het werk van een echte vertaler? Nee, zeker niet! Maar….als een indicatie van wat ik wil overbrengen, voor een eerste proeve? Het voldoet, het volstaat. Met de kanttekening dus: met een vertaler wordt het minimaal tien keer zo mooi.

Gaat het nu wel lukken? Geen idee. Er is veel weerstand in de uitgeefwereld en bij auteurs voor vertalingen (of spoken word) door AI. Heel begrijpelijk. Maar hoeveel Nederlandse auteurs kent u die vertaald zijn in het Frans? En daar succesvol en bekend zijn? Ik ken er twee. Nee, niet Harry Mulisch. Het zijn, schrik niet, Anne Frank en Hella Haase. Er zullen er vast meer zijn, maar vindt ze maar eens in een Franse Librairie. De afdeling Nordic beslaat maximaal één plank en bestaat voor 80% uit Zweedse detectives. In America zijn al veel boeken ingesproken met AI en in Nederland speelt het idee om de boeken van Pim Fortuin met behulp van zijn oude speeches en AI met zijn stem in te laten spreken. Ik geef hier geen waardeoordeel over, ik ben tenslotte econoom. Ik geef alleen aan dat het kan, dat het bestaat en dat het waarschijnlijk niet tegen te houden is, precies wat ik met dit artikel wil aangeven. We weten niet wat AI ons gaat geven en brengen, maar deze simpele en bijna onbewust uitgevoerde acties mijnerzijds laten zien dat het al heel dichtbij komt.

Pas op de tellen

Afsluitend, uit de genoemde voorbeelden blijkt: huisartsen, specialisten, vormgevers, vertalers, schrijvers, voice-acteurs, consultants, accountants, notarissen, juristen, advocaten, uitgevers, advocaten, (auto-)handelaren, verzamelaars en sierkippenhouders…pas op uw tellen!

Gyuri Vergouw is public speaker, consultant, auteur en hoofdredacteur van ManagementSite sinds 1997.