Emotionele volwassenheid: fundament van leiderschap

Als je alle artikelen over leiderschap en de geadviseerde competenties bij elkaar op zou tellen, kom je al snel op zo’n 25 verschillende competenties uit. Tegenwoordig lijkt het leiderschap messiaanse proporties aan te nemen; alsof een leider aan een onrealistische lijst van verwachtingen moet voldoen om succesvol te kunnen zijn.
Alle “tekortkomingen” van een groep worden vaak geprojecteerd op een soort super-leider, met het idee dat we er dan wel komen. 

Dit is een gevaarlijke denkwijze, want het simplificeert en vervormt wat leiderschap werkelijk zou moeten zijn.

Naar mijn idee wordt leiderschap vaak overtrokken. Het is een rol binnen een groep, niet meer dan dat. Waar het daadwerkelijk om draait, is emotionele volwassenheid. Dat is het fundament waarop leiderschap gebouwd zou moeten zijn. Emotioneel volwassen leiders zijn in staat om te navigeren door de complexiteit van menselijke interacties, zonder zichzelf te verliezen in persoonlijke emoties, angst of ego. Door hun rust en wijsheid zorgen ze ervoor dat een groep beter functioneert.

Een empathisch emotioneel onvolwassen leider is minder effectief dan een emotioneel volwassen leider zonder empathie. Want emotioneel onvolwassen leiders creëren psychologische onveiligheid, ook al zijn ze empathisch. Het is krachtiger om leiderschap te definiëren door wat het niet is, dan door wat het wel is. Emotionele onvolwassenheid past zeker niet bij goed leiderschap.

Met auto door Amsterdam

Stel je voor dat een leider een auto bestuurt en besluit om door Amsterdam te rijden zonder gps, zonder plan en zonder rekening te houden met de omgeving. Elke straat is een nieuwe beslissing, en elke verkeersopstopping zorgt voor frustratie. Na uren rondjes rijden zonder echte vooruitgang, is de bestuurder uitgeput, gefrustreerd en verloren.

Dit is een perfecte metafoor voor onvolwassen leiderschap in een organisatie. Een onvolwassen leider probeert vaak in zijn eentje de weg te bepalen, zonder duidelijk doel, en reageert impulsief op elke hobbel in de weg. Het team wordt constant heen en weer geslingerd, alsof ze voortdurend opnieuw moeten beginnen, zonder echt resultaat. In plaats van stil te staan en te reflecteren, gaat de onvolwassen leider maar door, gedreven door de angst om zwak of incompetent over te komen.

Van Reactie naar Reflectie

Daartegenover staat de emotioneel volwassen leider. Deze leider voelt geen noodzaak om alles direct te weten of om onmiddellijk te reageren op elke uitdaging. In plaats daarvan neemt hij of zij de tijd om de situatie te onderzoeken, te reflecteren en samen met het team te kijken naar de meest logische en geïntegreerde oplossingen. Het is alsof deze leider, in plaats van zonder plan door Amsterdam te rijden, rustig een route uitstippelt, overlegt met anderen, en de beste route kiest om de bestemming te bereiken.

De volwassen leider erkent dat niet alles meteen opgelost hoeft te worden. Problemen worden niet simpelweg als obstakels gezien die direct uit de weg geruimd moeten worden, maar eerder als puzzelstukken die samenhang hebben met andere uitdagingen binnen de organisatie. Door onderzoek en reflectie ontstaan er dan oplossingen die duurzaam zijn en werkelijk hout snijden.

Het Fundament: Emotionele Volwassenheid

Wat deze twee leiders van elkaar onderscheidt, is niet hun kennis, charisma of technische vaardigheden, maar hun emotionele volwassenheid. Een volwassen leider is in staat om zijn eigen emoties te reguleren, geduld te bewaren en te reflecteren voordat er beslissingen worden genomen. Ze voelen zich niet bedreigd door onzekerheden of complexiteit, maar gebruiken deze juist als kans om te leren en te groeien. Dit type leider zorgt voor stabiliteit en vertrouwen binnen een organisatie, omdat het team weet dat er niet zomaar van koers gewisseld wordt zonder goede reden.

Leiderschap heden ten dage wordt vooral afgemeten aan “Doen” en niet aan een staat van “Zijn”.

Een emotioneel volwassen leider zal ook minder geneigd zijn om de verantwoordelijkheid voor alles zelf te dragen. Ze erkennen dat leiderschap een gedeelde verantwoordelijkheid is, en moedigen het team aan om zelf met ideeën en oplossingen te komen. Dit leidt tot meer betrokkenheid, innovatie en uiteindelijk betere resultaten.

Emotioneel onvolwassen leiders kunnen daadkrachtig lijken in vergelijking met emotioneel volwassen leiders. Dit komt doordat, het "niet handelen" van een emotioneel volwassen leider vaak over het hoofd wordt gezien als kacht, terwijl het juist een bewuste en krachtige keuze kan zijn.

Groeien in emotionele volwassenheid

Als begeleider draag ik bij aan de groei in emotionele volwassenheid door een ruimte te creëren waarin leiders leren om hun ervaringen te accepteren zoals ze zijn, zonder deze direct te labelen als goed of slecht. In plaats van te focussen op oplossingen of pasklare antwoorden, nodig ik ze uit om hun emoties te onderzoeken en te doorvoelen, en om vanuit nieuwsgierigheid te kijken naar wat er in hun binnenwereld gebeurt. Dit betekent dat ik hen stimuleer om niet alleen te reflecteren op hun gedrag en gedachten, maar vooral op de emoties en gevoelens die daaraan ten grondslag liggen. Door dieper contact te maken met hun eigen gevoelens en die gevoelens toe te staan zonder oordeel, kunnen leiders groeien in zelfbewustzijn en emotionele veerkracht.

Het bewuste deel van een mens registreert slechts maximaal 1% van wat er in de omgeving gebeurt. Het onbewuste daarentegen, het domein van emoties en gevoelens, neemt alles waar wat zich afspeelt. Daarom draagt informatie die emoties en gevoelens oproept bij aan het nemen van betere beslissingen.

Conclusie

Emotioneel volwassen leiderschap vormt het fundament voor effectief en duurzaam leiderschap binnen een organisatie. Het draait om het vermogen om emoties te reguleren, geduld te bewaren en te reflecteren voordat er beslissingen worden genomen. Het is krachtiger om leiderschap te definiëren door wat het niet is, dan door wat het wel is. Emotionele onvolwassenheid past zeker niet bij leiderschap.