Corruptie wordt overal ter wereld gezien als een misdaad. Maar over wat wel of niet als corruptie bestempeld wordt lopen de meningen uiteen. Velen begrijpen dat een slecht salaris van agenten in minder bedeelde landen dan maar wordt aangevuld met extra “bekeuringen.” De problemen worden geweten aan de rijke bovenlaag die deze systemen in stand houdt en er zelf het meest van profiteert. Zodanig zelfs dat politieagenten in een Zuid Amerikaans land tot hun eigen stomme verbazing ontdekten dat gringo rugzak toeristen bij aanhouding zonder aanleiding ongevraagd geld gaven en dit nu als een bron van inkomsten zien.

In veel culturen is het hebben en onderhouden van relaties existentieel van belang voor iemands positie in de samenleving en loopbaan. Om dit relatienetwerk te onderhouden zijn continue aandacht en attenties vereist waarbij datgene wat zakelijk is en datgene wat privé- persoonlijk- is, niet strikt gescheiden worden, maar eerder met elkaar verbonden zijn. Een cadeautje voor de vrouw van de baas, het bemiddelen voor een studieplaats voor de zoon of dochter van een klant, het regelen van evenement vip-tickets voor de lokale wethouder, het hoort er allemaal bij. Waar dit in onze ogen meestal als willekeurig en ondoorzichtig overkomt blijkt er wel degelijk sprake te zijn van ethisch/moreel geregeld en verantwoord handelen.

Sommige sectoren en landen zijn volgens de index van de internationale organisatie Transparancy International meer gevoelig voor corruptiezaken dan andere. Hoe komt het dat sommige landen meer gevoelig zijn voor corruptie dan andere? Hoe kijken de mensen uit deze landen zelf tegen het verschijnsel corruptie aan terwijl dit ook daar een misdaad is. Wat betekent voor deze mensen integer handelen en zaken doen, en hoe kijken zij aan tegen de manier waarop wij ethisch verantwoord zaken doen?

De grote vraag waar de Nederlandse zakenman/vrouw doorgaans mee zit is: waar begint corruptie en waar eindigt het? Corruptie is volgens velen een glijdende schaal. Stap een leidt vaak tot stap twee en dan blijkt het opeens lastig om de zaken te keren. Eenmaal akkoord gegaan met een extra verleende gunsten en een bedrijf wordt chantabel. Corruptie is bovendien, zo laten recente voorbeelden in Nederland zien, geen ver van mijn bed show. Is het corrupt om een appartement in bruikleen te nemen van een bevriende zakenrelatie? Of is dat voornamelijk afhankelijk van de tegenprestatie die daarvoor wordt verlangd? betaling of “commissie”

In alle gevallen, maar zeer zeker in het internationaal zaken doen, is het belangrijk te weten op welke wijze een bedrijf of persoon zijn relaties goed kan managen zonder zich kwetsbaar te maken voor minder integere bedoelingen. Want die leveren uiteindelijk alleen verlies op. De concrete oplossing van een aan corruptie gerelateerde dilemma is vaak simpeler dan men denkt. Een goed begrip van de specifieke omstandigheden en de cultureel bepaalde moraal en ethiek van de lokale zakenpartners is daarbij onontbeerlijk.

Culture-Inc.
Esther Janssen
Leonel Brug