BV Nederland verstrikt in Economische Zone des Doods

De BV Nederland is in veel zwaarder weer terechtgekomen dan we vermoeden. Recent door mij uitgevoerd onderzoek heeft aangetoond dat de BV Nederland als geheel teveel afhankelijk is van volwassen bedrijfstakken waarin het tegen de achtergrond van het opkomende Aziatische geweld in de toekomst bepaald niet goed toeven is. Juist in deze dikwijls mondiale dan wel mondialiserende kapitaals- en arbeidsintensieve bedrijfstakken als de metaal-, transport- en kapitaalgoederenindustrie wordt op de kostencomponent van de marge geconcurreerd en daar zijn de Aziaten vanwege hun comparatieve kostenvoordelen nu eenmaal veel beter in. De ëopbrengstendimensieí van de marge (opbrengsten minus kosten) waarin bijvoorbeeld innovativiteit en creativiteit tot uitdrukking komt is in dergelijke bedrijfstakken veel minder relevant.

In mature bedrijfstakken die vaker dan niet-mature bedrijfstakken mondiaal van aard zijn draait alles om schaalvergroting. Het vergroten van de individuele ondernemingsomvang is het devies om de gemiddelde totale kosten zoveel en zo snel mogelijk te laten dalen. Anorganische groei in de vorm van (grensoverschrijdende) fusies, acquisities en allianties is in dergelijke bedrijfstakken aan de orde van de dag.  Voor de BV Nederland gaat dit in internationaal opzicht als we de koers niet drastisch verleggen niet goed aflopen. Het verdwijnen van veel ëkroonjuwelení uit de BV Nederland is hiervoor slechts louter illustratief. Er staat de komende jaren nog het nodige te gebeuren. We staan de komende twee decennia bij ongewijzigd beleid aan het begin van een aftakeling die zijn weerga niet kent. De BV Nederland zal als eerste worden getroffen. Daarna zal de welzijnsstaat definitief en volledig in sneltreinvaart worden ontmanteld.

De cijfers zijn veelzeggend. In Nederland is ongeveer 85 procent van het bedrijfsleven actief in bedrijfstakken die volwassen zijn dan wel rap ëop weg zijní naar volwassenheid. Het concurrentierecept in dergelijke bedrijfstakken is tegen zo laag mogelijke kosten concurreren. Tegen deze achtergrond is het begrijpelijk waarom het Nederlandse internationaliserende bedrijfsleven momenteel zo intensief participeert in de mondiale off- en outsourcingsgolf. De bedrijfswaardeketen wordt opgeknipt en activiteiten worden in toenemende mate daar uitgevoerd waar ze kwalitatief het beste dan wel het goedkoopste kunnen worden uitgevoerd. Ergo: steeds meer Nederlandse ondernemingen proberen in de internationale kostenconcurrentiestrijd krampachtig overeind te blijven door arbeidsintensieve activiteiten elders in de wereld onder te brengen. Dit proces is inmiddels in een stroomversnelling gekomen (zie ook het onlangs door Deloitte&Touche opgeleverde rapport inzake dit onderwerp).

Waar de BV Nederland voor 85 procent van haar BNP afhankelijk is van mature danwel bijna-mature bedrijfstakken is dat percentage in de VS, het VK, Spanje en Frankrijk aanmerkelijk lager, namelijk respectievelijk 53, 71, 74 en 78 procent. De ëgemiddeldeí Amerikaanse onderneming concurreert internationaal dan ook veel vaker en intensiever op de ëopbrengstendimensieí van de marge en daarmee middels innovativiteit en creativiteit. Dit ontluisterende beeld  zal voor het Nederlandse internationaal actieve bedrijfsleven uiteindelijk ingrijpende gevolgen hebben. Men zit vast in wat ik gemakshalve noem de ëeconomische zone des doodsí. De in de BV Nederland voortgebrachte economische infrastructuur wordt verpletterd tussen lagekostenspelers uit AziÎ die dit spel in met name (bijna-) mature bedrijfstakken gaan winnen en innovatieve spelers uit met name de USA die reeds heer en meester zijn (en nog dominanter worden) in innovatieve, nieuwe en daarmee toekomstgerichte bedrijfstakken.

De politiek is ondertussen de weg (welke?) volledig kwijt. Sinds de commissie-Wagner is er nooit meer op een holistische manier gekeken naar waar we in Nederland behoefte aan hebben willen we ons toekomstige welvaarts- en welzijnspeil verbeteren (ëin stand houdení is echt onvoldoende). De toekomst wordt niet meer als vertrekpunt genomen. De heersende politieke elite klampt zich uiterst geforceerd vast aan de lange (zwarte/koude) schaduw van het verleden (het poldermodel) en probeert haar falen te maskeren met ad-hoc initiatieven als het Innovatieplatform en het strooien met politiek jargon als ëNederland kennislandí (bij ëvertalingí gaat dit jargon failliet want het is volstrekt onduidelijk wat men hiermee bedoeld).

Geen enkele politieke partij heeft een visie op hoe het verder moet met de BV Nederland, laat staan dit kabinet dat niet in staat is in economisch opzicht te prioriteren, communiceren en interacteren (met het bedrijfsleven). BT-topman Ben Verwaayen pleitte afgelopen zondag in Buitenhof voor een nieuwe commissie Wagner. Een dergelijke commissie, met niet alleen (altijd weer dezelfde) namen uit het ëmaatschappelijke en politieke middení en ëmatureí bedrijfstakken, zal eerder vandaag dan morgen aan de slag moeten gaan.

De Nederlandse overheid moet ondertussen niet Europa als vertrekpunt nemen voor haar beleidsvorming maar de wereld. Daar komt namelijk de concurrentiedynamiek vandaan (niet uit de EU) en juist die dynamiek hebben we keihard nodig om weer uit het ëeconomische wakí te kruipen waarin we inmiddels alweer vier jaar liggen te klappertanden. Een door sterk leiderschap gevoede nationale economische visie zal daarbij als stuwende kracht en kompas moeten gaan fungeren. De Europese grondwet c.q. de Brusselse bureaucratie zal ons daar echt niet bij helpen. We zullen het uiteindelijk zelf moeten doen.

Prof. dr. Pieter Klaas Jagersma is ondernemer, hoogleraar International Business en Exportkunde aan Nyenrode en hoogleraar Strategie aan de VU te Amsterdam.

Nog 2 artikelen van Jagersma:
Meerwaarde handelsmissies discutabel
Handelsmissies hebben niets te maken met handelsbevordering. Ze kunnen zelfs contraproductief uitwerken. Niet aan meedoen dus.
Managing Business Complexity
Reducing complexity has a major impact on competitiveness by lowering costs and improving customer benefits. Radical simplification is the name of the game.