Een baas moet baas zijn, geen coach!

Onlangs was ik op een congres waar een hoogleraar zei “Een baas moet baas zijn, geen coach” en “Je kunt die twee rollen niet in een en dezelfde persoon samenbrengen”. Ik keek mijn buurman aan; we hadden net diezelfde ochtend een andere hoogleraar een vlammend betoog zien houden over de positieve effecten van een coachende leiderschapsstijl. Geroezemoes en verwarring in de zaal, diverse tegen-reacties. Het leek wel alsof het vertrouwen in de wetenschap plotseling ter discussie stond. Het zette mij wel aan het denken.

In mijn vak begeleid ik ondernemers en leidinggevenden, met als doel hun effectiviteit te vergroten. Ik beschouw dat wél als coaching. Terug naar de uitspraak van de hoogleraar. Stel: u bent accountant en boegbeeld van uw kantoor, financieel vak-deskundig en zeer vaardig in het omgaan met klanten. In de afgelopen jaren is uw kantoor gegroeid naar 12 medewerkers. In dat tijdsbestek groeide u in uw leidinggevende rol (zonder een leiderschapstraining te hebben gevolgd), naar ik veronderstel met vallen en opstaan.

Welke stijl van leidinggeven past bij u?

Neem nu even zelf eens de lakmoesproef: geeft u voornamelijk opdrachten (de baas-stijl) of stelt u vragen en geeft u regelmatig feedback (coachende stijl)?
Er zullen momenten zijn dat u de baas bent; denk eens aan het voeren van een beoordelingsgesprek of het instrueren van een assistent bij de opmaak van een jaarrekening. Maar vaker probeert u in de coachhuid te kruipen en op verschillende manieren uw mensen te inspireren. U probeert hun grenzen te verleggen. U ziet immers klanten kritischer worden en de concurrentie toenemen. Stilstaan is achteruitgaan, weet u. Dus verwacht u steeds meer van uw mensen.

In de topsport
Het lijkt te bizar voor woorden, maar heeft u Gerard Kemkers wel eens met een zweep en een luide stem Sven Kramer zien aanspreken? U heeft vast wel eens een tv-programma gezien, waarin de trainingen van de schaatsploeg werden toegelicht en in beeld kwamen. Dan wordt het duidelijk dat de coach op vele manieren de sporter inspireert en tot grote hoogtes brengt. Ik denk ook dat we nog veel kunnen leren van coaches in de topsport.

Als test: beschouw uw mensen eens als topsporters. Ja, dat klinkt misschien vreemd, maar probeer het eens. Kijk eens over hun schouder mee hoe ze hun (functionele) grenzen kunnen verleggen. Onderzoek hun (potentiële) kwaliteiten en stel vooral vragen, veel vragen. En geef niet zelf meteen het antwoord op die vragen. Probeer eens te kijken of er nog meer rendement uit de medewerker gehaald kan worden.

Hoe vaak komt het voor dat iemand in zijn vrije tijd bijvoorbeeld in het bestuur zit van een vereniging. Dan zal zo’n persoon écht iets in zijn mars hebben. Te vaak zie ik dat die kwaliteiten in het werk niet aangesproken worden. Jammer. Maak er nu eens wél gebruik van. En stel dan samen een plan op met haalbare doelen voor het komend jaar. In de topsport is dit gebruikelijk; toewerken naar haalbare inspirerende doelen, gebruik makend van allerlei trainingsmethodieken.

Neem de proef op de som
Leg uw medewerker het volgende voor: 'Benoem voor het komend jaar de doelen die je wilt realiseren. Geef tevens aan wat je nodig hebt aan ondersteuning.' Het zou wel eens kunnen zijn dat u verrast wordt en dat uw medewerker ineens de lat hoger legt dan u zelf had gedaan. Is dit toeval?

Of dit makkelijk is? Om maar meteen iets uit de wereld te helpen: absoluut niet! Dit vraagt van u immers vooral véél luisteren en vragen stellen (en ik schat zo in; velen zijn dit minder gewend). Maar uw belang is toch een accountantskantoor met een goeie reputatie; met een gemotiveerd team van mensen die samenwerken en elkaar (zoals in een goed-draaiend elftal ook gebeurt) ook soms opzwepen tot grootse prestaties? Waar plezier in het werk en resultaten samenkomen. Wat wilt u nog meer? En ... lukt dat door altijd de baas te zijn?