Aansluiting Onderwijs-Arbeidsmarkt al te veel besproken?

Met veel interesse heb ik de artikelen over de verbetering van het basisonderwijs van Carien Verhoeff gelezen en er ook met veel plezier op gereageerd. Onderwijs heeft al heel lang mijn belangstelling omdat ik als Adviseur Personeel en Organisatie werkzaam ben geweest in het VO en MBO. Inmiddels volg ik de discussies over aansluiting onderwijs- arbeidsmarkt zeer intensief en ben ik als lid betrokken bij verschillende platforms met dit onderwerp. In mijn huidige werk als HRM adviseur voor het MKB houd ik mij ook bezig met de arbeidsmarkt.

Het valt mij op dat het bij de discussie steeds gaat om de volgende aspecten:
- Jongeren kiezen niet genoeg voor de beroepen die we nodig hebben.
- Veel jongeren haken af bij eerste of zelfs tweede keuze.
- Na afronding van de opleiding kunnen ze nog te weinig
- (grote) Opleidingsinstituten breken af

Ik ben geen onderwijsdeskundige en houd mij verre van inhoudelijke op- en aanmerkingen, maar dat neemt niet weg dat ik wel mijn gedachten heb over bovengenoemde aspecten die mi. alles te maken hebben met hoe het onderwijs is ingericht en wordt aangeboden. Daaraan vooraf gaat de vraag: “Wat zijn onze sterke kanten als land in Europa en de wereld?”. Door onze ligging zijn we een handels- en exportland. Ook op wis- en natuurkundig en technisch gebied kunnen wij veel. Gezondheidszorg is een groot werkterrein waar we goed in zijn. Van oudsher waren we ook goede ambachtslieden en konden we producten maken. (bv. textiel, schoeisel, boten). Hoe zien we daarin onze kansen?

Het woud aan opleidingen en afgeleide opleidingen, vooral op MBO en HBO niveau en dan ook nog verenigd in één opleidingshuis, maakt die afzonderlijke pijlers van onze economie onvoldoende zichtbaar voor onze jongeren. Hierdoor beantwoorden we te weinig aan de vraag : “wat wil ik later worden/doen en welke studie of opleiding heb ik daarvoor nodig” die ieder kind zich stelt. De focus ligt op de studie zelf. Zo wordt studeren een zoektocht door studie- en opleidingenwoud met dus de nodige teleurstelling en afbreken als gevolg.

De diversiteit binnen de opleidingsinstituten draagt ook niet altijd bij aan het scheppen van helderheid. Toen ik werkzaam was in een grote MBO instelling in een ondersteunende functie, viel het mij op dat er tussen de studierichtingen weinig synergie was. Sterker nog je ervoer tegengestelde belangen en een eilandjescultuur. Daarin gedijt een opleiding inhoudelijk niet en dat is niet goed voor de leerlingen. Nog daargelaten wat voor strubbelingen en afbraak dit teweeg bracht aan de bestuurlijke processen.

Hoe zou het beter kunnen? Na mijn kritische opmerkingen voel ik mij verplicht ook mijn ideeën daarover hier te delen. Ik denk aan “onderwijs paden” vanaf VMBO MBO tot misschien zelfs HBO gebaseerd op de pijlers van onze economie en kansen op de arbeidsmarkt: Handel, Techniek, ICT en Gezondheid. en de onderwijsinstellingen ook daarop richten. Dus met een duidelijke signatuur in de samenleving, met meer promotie wat je met de opleiding(en) kunt worden en waar je later kunt gaan werken. De kansen op de arbeidsmarkt serieus nemen en proberen goed in te schatten.
In het basis onderwijs moeten die onderwijs paden al zichtbaar gemaakt worden. Dat betekent dan een ontmanteling van ROC’s en Hogescholen. Dat realiseer ik mij heel goed. Maar bestuurlijke processen komen dan meer ten dienste te staan van de opleiding (en worden geen doel op zich), waardoor de instelling beter te managen is.

De “herkenbaarheid” van onderwijs paden brengt hopelijk ook meer samenwerking tussen werkveld en instelling. In de zin van kennisinhoud en praktijkervaring opdoen. Het onderwijs is een zaak van werkveld en opleidingsinstituut. Onderwijs geven is een zaak voor onderwijsprofessional maar de inhoud van het vak is zeker ook een zaak van het werkveld. Maak het werkveld meer betrokken daarbij. Dat komt de kwaliteit van de leerling en latere professional ten goede.