Er waait sinds een paar jaar gelukkig 'n wat andere wind door onze overheid. Iets slanker, iets slagvaardiger, waarin slimmer werken in ketens, meer nadruk op regie en goed kijken naar de kerntaken tegenwoordig aan de orde van de dag zijn. En uiteraard ook steeds meer in directe samenwerking met private partijen. Om samen zo middels het sturen op onderlinge complementariteit de koek groter te maken. Kijk maar eens naar de PPS-voorbeelden in de infrastructuur waar clubs als Rijkswaterstaat en Rijksgebouwendienst forse meters hebben gemaakt. Gericht op een beter Nederland waarin we als overheid dagelijks publieke waarde creëren! Iets op trots op te zijn dus.
Maar de schaduwkant van dit verhaal werd deze week pijnlijk duidelijk toen de Algemene Rekenkamer met haar rapport over de opbouw van het personeelsbestand van de overheid op de proppen kwam. Absoluut shocking! Zeer zeker voor een organisatie waarin HR of daarmee gerelateerde kosten meer dan twee derde van de totale bedrijfskosten vormen. En daarmee de back-bone zijn voor de toekomst! De naakte feiten: over tien jaar is meer dan 60% van de huidige populatie vertrokken. Er is niet alleen sprake van forse vergrijzing (de gemiddelde leeftijd steeg in de afgelopen vijf jaar van iets meer dan 42 naar bijna 46), maar ook van een geweldige ontgroening. Zo is de instroom van jongeren (< 30 jaar) in de afgelopen vijf jaar maar liefst gehalveerd! En als gevolg van het treurige 'last-in-first-out' principe zal dat -met het oog op verdere bezuinigingen- in de komende periode alleen maar gaan toenemen. Heel heftig dus. Zeker als je dan ook nog leest dat de laatste rijksbrede HR-audit stamt uit … jawel 2001. Elf jaar geleden voor 't laatst uitgevoerd! En dat terwijl het in het bedrijfsleven heel gewoon is om jaarlijks een toets te doen naar de status van je menselijk kapitaal. Een vlootschouw in de volksmond. Over hoe dat er eigenlijk wel niet bij staat. En of je als organisatie voldoende geëquipeerd bent om ook morgen, overmorgen én volgende week je rol adequaat te kunnen vervullen. Met dat o zo noodzakelijke talent. En of je dus voldoende attractief bent om dat talent aan je te kunnen binden en boeien. Voor je slagkracht en continuïteit natuurlijk!
Alle hens aan dek dus zou je zeggen. Maar niets is minder waar. We gaan eerst eens rustig studeren. Want onze parlementariërs hebben afgedwongen dat alle onderdelen van de overheid voor het einde van dit jaar met een strategisch personeelsplan moeten komen. Met als doel een evenwichtig en toekomstbestendig personeelsbestand. Daar gaan we weer. Mooie plannen met prachtige en indrukwekkende vergezichten. Die alsmaar'n indrukwekkend vergezicht blijven.
Tja. Sterk de vraag of we met dit pakket daar komen waar we graag willen zijn. Door de bril van die compacte en slagvaardige overheid die de regie moet voeren. Die immers voor het grootste gedeelte bestaat uit human capital! Waar talent dus essentieel is om die ingewikkelde taak professioneel uit te kunnen voeren. Ik zou zeggen laat vandaag maar eens wat zien. Kom nú met een gericht actieplan. Dat uit meerdere sporen bestaat. Waarbij je op verschillende borden tegelijk aan de slag gaat. Waarbij een instroom van nieuw vers bloed en een gezonde uitstroom tegelijkertijd worden aangepakt. Waarbij je met doorstroomprogramma's de mobiliteit binnen de overheid bevordert. Waarbij je met onderwijsaanbieders een gericht trainee-programma optuigt. Waarbij je samen met de medezeggenschap de spelregels versneld moderniseert opdat je ook nieuwkomers een serieuze kans biedt. En niet alleen maar redeneert vanuit bestaande kaders en rechten. Waarbij je met marktpartijen kijkt hoe ze bepaalde doelgroepen kunnen overnemen. Domweg omdat dat type werk geen kerntaak meer is. En waarbij je natuurlijk kijkt hoe je vloot er over vijf jaar bij zou moeten staan en hoe je daar dan vandaag al mee aan de slag moet gaan om daar dan te komen.
Kortom: een breed pallet aan maatregelen om dit tij te keren. Want we weten het toch allemaal: 'n dag niet investeren in je talent is een verloren dag! En het droevige is: als je het ziet, dan ben je absoluut te laat.
Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren
Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)
Word een pro!
SCHRIJF MEE >>
Weer eens een column die helemaal raak is. En dan zie ik 1 reactie en een zeer beperkt aantal tweets.
Twitter zou roodgloeiend moeten staan na zo'n verhaal! Zijn we nu al zo afgestompt dat we dit met schouderophalen lezen? Of lezen we het gewoon helemaal niet meer?
De politiek in Nederland zou zich wel eens mogen gaan afvragen hoe ze eigenlijk hun rol als volksvertegenwoordigers uitvoeren. Ipv het verkondigen van populistische onzin, gericht op korte termijn herkiesbaarheid, doen waar ze voor staan: het lange termijn belang van dit land en haar inwoners!
Je column verdient serieuze reacties van politieke partijen. Alexander Pechtold, je bent altijd zo verstandig en evenwichtig in dit soort dingen, zeg je: waar is de reactie van D66? Waar zijn de reacties van die andere gevestigde partijen die zich min of meer in het midden bevinden en dus meer op lange termijn gericht schijnen te zijn? Waar zijn CDA, VVD, Groen Links?
Ze zullen wel zeggen dat het vragen om een strategisch personeelsplan een heel evenwichtige keuze is, die weergeeft dat niet alleen makkelijke korte termijn oplossingen gezocht worden, maar juist heel evenwichtig onderzoek naar de lange termijn gedaan wordt.
Of is het de lange baan?
Politiek stuurt niet strategisch. Ambtenarij stuurt op gevestigde belangen. Stevige rechtspositie van de ambtenaren is hier instrumenteel in.
Het beeld is overigens minder heftig dan geschetst omdat de overheid op grote schaal gebruik maakt van externe medewerkera. Maar dat percentage daalt sneller dan het aantal ambtenaren.
Er zou absoluut ruimte moeten worden gemaakt voor verse instroom en dan niet alleen schoolverlaters. Het gaat erom mensen aan te trekken die een portie ervaring meenemen en minder geneigd zijn zich aan te passen de bestaande mores.e