Dissonant? Trek Rode kaart!

De voorzitter van de Raad van Toezicht (RvT) bij Amarantis Koos Janssen kaart een probleem aan, maar zorgt niet voor nakoming van de gemaakte afspraken. Natuurlijk, met onwillige honden in de directie is het moeilijk hazen vangen. Maar een werkgever kan niet over zich heen laten lopen.
Als reden voor zijn gedrag geeft hij op dat hij slechts 10 keer per jaar bij Amarantis aanwezig was, dat de samenwerking is gebaseerd op vertrouwen, en dat hij naast het burgermeesterschap nog 9 andere commissariaten heeft. Wie neemt de burgemeester hier nu in het ootje? Een voorzitter tackelt het kernprobleem, ook als dat betekent dat hij er 24 keer per jaar moet zijn..

De Medezeggenschapsraad keurde tot 3 keer toe de financiële begroting af, voor de jaren 2008, 2009 en 2010. Deze situatie werd besproken op 13 februari 2010 in een gesprek tussen de Medezeggenschapsraad en de RvT. De voorzitter van de RvT zegt in dat gesprek tegen de Medezeggenschapsraad: 'Wij moeten de begroting wel goedkeuren, anders worden jullie salarissen niet uitbetaald' (blz. 46 rapport). Dat riekt naar chantage en geeft blijk van onmacht. De commissie vraagt later aan Koos Janssen c.s. de bevestiging of dit daadwerkelijk gezegd is. En dan weten beide heren zich daar niets meer van te herinneren. Amarantis was financieel volledig out-of-control.

De vraag rijst of de gemeente Zeist financieel volledig in control is? Of worden hier dezelfde basisfouten gemaakt? Mooi voorbeeld is het grootschalig nieuwbouwproject van woningen in de wijk Kerkebosch, waar de ongedekte kosten aan alle kanten uitspuiten. 45 Vrije kavels hadden verkocht moeten worden om de bouw van de sociale huurwoningen te kunnen betalen. Maar we zitten in de krimp. Er is geen vraag naar vrije kavels. Er is één kavel verkocht. Bij goed rentmeesterschap neem je je verlies, zoals de gemeente Amersfoort heeft gedaan. Zo niet de gemeente Zeist. Zeist heeft de geheimhoudingsplicht voor alle financiële informatie verlengd met 5 jaar.

Een complex nieuwbouwproject in de problemen is vergelijkbaar met een complexe fusie-organisatie. Namelijk, de oplossing is identiek: hou het simpel, wees duidelijk en creëer overzicht. De basisfout is het vergroten van de complexiteit. Het aanstellen van extra directie, adviseurs, of projectmedewerkers vergroot juist de complexiteit, en voegt in de praktijk geen enkele waarde toe. Men gaat elkaar in de weg lopen. Dat kun je vergelijken met het voetbalspel. Als er één speler uit het veld wordt gestuurd, blijken de overige 10 spontaan beter te gaan functioneren. Waarom? Je gaat back to basics, je alleen richten op wat in deze situatie echt vereist is.

Een ander voorbeeld is het aantal Fte's dat werkzaam is voor de gemeente. Zeist rapporteert over de laatste 5 jaar aan het CBS steeds hetzelfde aantal: 378. Dat is ongeloofwaardig als je een reorganisatie achter de rug hebt in 2009, met als doel personeelskosten aanzienlijk te verminderen. Een derde voorbeeld zijn de bouwvergunningen. De bouw zit zwaar in de krimp en de vraag naar vergunningen is ingezakt. De gemeente kan de leges verlagen omdat ze veel minder kosten hoeft te maken. In Zeist worden de leges verhoogd met 823.000 euro, gemiddeld 32 euro per huishouden. Goed rentmeesterschap vraagt om verlaging i.p.v. verhoging van de kosten voor de burger.

Waar gaat het dan mis? De Gemeenteraad is toch het hoogste besluitvormende orgaan? Wake up. In de praktijk heeft de Burgemeester het voor het zeggen. De Wethouders komen uit de coalitiepartijen. En de coalitie vormt een blok tegenover de Calimero-oppositie. Zo heeft de oppositie -Groene Democraten Zeist en Pro Seyst- de geloofwaardigheid van de burgemeester aan de orde gesteld. Maar wat blijkt? De hele coalitie -VVD, CDA, PvdA, D'66- eet uit de hand van de burgemeester. Een raadslid ontvangt zo’n 1600 euro bruto per maand, voor 16 uur per week…en je moet het spel meespelen, anders lig je eruit, en dat wil je thuis niet aan je vrouw gaan vertellen.

Hoe gaat dat spel van openheid afknijpen dan precies in zijn werk? Op maandagavond stelt B & W & Coalitie in een achterkamertjes-overleg de brief voor de burgemeester op. En ze spreken af om de oppositie tijdens het debat op dinsdagavond in de gemeenteraad continue te interpelleren. Zo gezegd, zo gedaan. De voorzitter van de VVD ontneemt de oppositie het woord, terwijl die het recht van spreken had opgeëist middels interpellatie, en geeft het woord aan de burgemeester. Toen uiteindelijk de oppositie aan het woord kwam, werd zij steeds in de rede gevallen. De coalitiepartijen zagen geen aanleiding om het vertrouwen in deze burgemeester op te zeggen...

Conclusie:  Het is beter om het spel zuiver te spelen. Dissonanten verdienen een rode kaart, zodat de overigen beter functioneren.