Waarom niet nu?

Een kalende man, overduidelijk 45-plus, kijkt mistroostig uit het raam van zijn verwaarloosde woning. Op de keukentafel een leeg bierblikje. In verschillende split-screen shots schrijft hij een sollicitatiebrief, doet die op de brievenbus en raapt met een somber gezicht de envelop met de afwijzing op van de deurmat. Even later zien we hem, moederziel alleen in zijn oude, vieze(!) auto naar het bos rijden en daar steentjes voor zich uit schoppend zijn leven overdenken. De boodschap: je bent oud, je kennis is verouderd, je bent niet fit, je geld is op, je vervuilt, je weet het niet meer.

In een volgend screenshot tilt een knappe jonge moeder haar dochter van vier uit een SUV. ‘Nadenken over dit soort kwesties is, zeg maar, niet echt mijn ding’, zegt ze met een serieus gezicht. ‘Maar ik vind ook dat we de generatie van mijn dochter niet met onze lasten mogen opzadelen’. Daarna zien we de oudere man mijmerend bij een grafsteen staan. De voice-over is een prettige, van compassie overlopende mannenstem. ‘Waarom niet nu?’, vraagt hij op bezorgd-indringende toon. Tot slot volgt nog een korte mededeling: de man in deze commercial is een betaald acteur en behoort dus niet tot de doelgroep.

De fractieleiders vonden het niet zo kies om uitbundig te applaudisseren voor deze nieuwste uiting van de afdeling publieksvoorlichting, maar het was absoluut knap werk. Wie kon het daar nu niet me eens zijn? Het was natuurlijk niet zomaar een maatregel, vonden de coalitiepartijen Sociaal Historische Partij (SHP) en de Vrijheidslievende Democraten (VlD). Maar de afgelopen jaren waren er al meerdere omstreden wijzigingen doorgevoerd, zonder dat dat tot grote beroering had geleid.
Het uitstellen van de verkiezingen voor gemeenteraad en parlement was wel het grootste waagstuk geweest. Aanvankelijk was dat slechts bedoeld om een aantal gevoelig liggende privatiseringsoperaties er door te jassen. Maar toen grootschalig protest beperkt bleef tot enkele online petities, hadden de coalitiepartijen het wel aangedurfd om de verkiezingen voor onbepaalde tijd uit te stellen. Een inderhaast georganiseerde protestmars had slechts enkele honderden mensen op de been gebracht. De door de hoofdstad vastgestelde actiedatum viel op miraculeuze wijze samen met de finale van de tv-kraker ‘Grenzeloze Liefde’.

Het oude beleid om oudere mannen -volgens de geldende definities 45 jaar en ouder- er nadrukkelijker toe te bewegen betaald werk te zoeken was mislukt, de positieve toon van de campagne ‘We moeten met z’n allen langer doorwerken’ ten spijt. Geen enkele werkgever wilde ze hebben. Sterker nog, ze hadden 45-plussers met duizenden tegelijk op straat gezet. Zelfs wat jongere mannen kregen het moeilijk. Voorkomen moest worden dat oudere mannen hen in de weg zouden zitten, al was het maar door de stromen loze sollicitatiebrieven die ze van het BUU moesten schrijven.

Gevolg was wel dat meer en meer oudere mannen op straat belandden. Zonder voldoende inkomen zat een koopwoning er uiteraard niet in, maar de huren waren ook tot astronomische hoogten gestegen. In stadscentra werden mannen zonder werk of vast adres inmiddels geweerd. Ze pasten niet in een modern, dynamisch en innovatief stadsbeeld. En hoewel verkoop van tabakswaar en alcohol al enkele jaren verboden was, bleken deze uitgerangeerde mannen in dat opzicht opmerkelijk vindingrijk. Ze rookten gedroogd gras en kruidachtige planten en wisten met flessen limonade, suiker en gist zelf alcoholhoudende dranken te bereiden. Degenen die nog wel een huis bewoonden kostten eigenlijk ook geld. Hun koopkracht diende geen economisch belang meer.

Enkele oudere parlementariërs van de SHP hadden wel wat moeite met de campagne. Ze waren bang voor een ‘negatieve toon’ en wisten te bedingen dat er eerst inspraak kwam. De doelgroep moest er nadrukkelijk bij worden betrokken. Ook moesten mannen die konden aantonen dat ze over te weinig middelen beschikten een tegemoetkoming in de kosten voor hun uitvaart en andere zaken kunnen krijgen. Minister Fred -Fredje D. voor intimi- Donckers van Financiën (VlD) vond dat helemaal niks. Doel was bezuinigingsposten te vinden, niet om kosten te maken. In de wandelgangen sprak hij stoer over ‘ruiming’. Eerder was hij minister van Landbouw geweest.
Toch moest ook hij toegeven dat er ongewenste situaties zouden ontstaan als de doelgroep aan de beleidsdoelen tegemoet zou komen op en rond bijvoorbeeld spoorwegperrons of snelwegviaducten of hoge gebouwen. Bovendien lag dan het gevaar van aanzienlijke extra opruimkosten op de loer, om nog maar niet te spreken van de kosten die spoor- en wegbeheerders zouden moeten maken om resten te identificeren. Door een hiaat in de wetgeving waren die daarvoor verantwoordelijk.
Kortom, de beleidsdoelen waren helder, de wetgeving was bijna daar en de publiekscampagne stond in de startblokken, maar de verschillende stakeholders moesten nog om de tafel, om uit te zoeken wie wat op zijn bordje ging krijgen.

Iedere overeenkomst met werkelijk bestaande partijen of mensen berust volledig op toeval.