Met transport staat alles stil

Logistiek Nederland klaagt over fileleed. Transport en Logistiek Nederland rekent voor dat vrachtauto's door files meer dan tien procent van de tijd stil staan. Die verloren uren zorgen voor een jaarlijkse schadepost van 1,2 miljard euro. Het onderzoek naar fileleed in de groothandel maakt het het meest bont. De Nederlandse Vereniging van de Groothandel schat de schade voor eigen sector zelfs op 1 miljard euro. Het Platform Stedelijke Distributie praat over het stadsinfarct.

Maar is het allemaal echt zo erg, is asfalteren de enige oplossing ... en wie moet er nu wat aan doen? Slimme logistiek managers hebben al lang uitgevonden dat die problemen op te lossen zijn met duurzame logistieke oplossingen. Wie niets doet krijgt hogere distributiekosten en meer boze klanten voor zijn kiezen.

• Slimme oplossingen, lagere kosten, een tevreden klant
• Kosten gaan 30% tot 40% stijgen
• Naar andere vervoersmodaliteiten
• Bundelen van transportstromen
• Een slimme overheid
• Echt vooruit kijken
• Stelling
• Meer informatie

Slimme oplossingen, lagere kosten, een tevreden klant

Laten we eerst eerlijk zijn ... Ondernemingen kennen de kosten en gevolgen van onbereikbaarheid en files niet echt. Dat is opvallend, omdat het effect op de kosten groot is: tussen 10% en 20%. Niet alleen de transportkosten zelf, maar ook de planningskosten zijn hoog. En hoe vaak krijgt de klant te laat geleverd?

Maar, omdat of de verlader ervoor betaalt of de kosten niet zwaar genoeg wegen of het gevoel er niets aan te kunnen doen lijkt de interesse beperkt. Ook op strategisch terrein is er weinig inzicht: had je met minder distributiecentra kunnen volstaan, had je meer direct aan klanten kunnen leveren, wat zou een optimaal distributienetwerk zijn als er geen congestie zou zijn en wat is de vervolgschade voor klanten (extra voorraad, wachturen)?

En er zijn juist tal van genoeg mogelijkheden om de gevolgen van onbereikbaarheid en files zelf op te vangen; op operationeel niveau, tactisch en strategisch. Maar wie werkt er nu echt serieus aan maatregelen?

Kosten gaan 30% tot 40% stijgen

Transporttarieven zijn nu nog relatief laag en de kosten van een venstertijd of vertraging zitten verstopt in de tarieven; het blokverwarmingeffect. De vervuiler betaalt meestal niet. Maar dat zal veranderen. Transportkosten zullen in de komende 10 jaar met 30 tot 40% toenemen, na 15 jaar van dalen. Logistiek managers hebben het wel erg makkelijk gehad ... En erger, de congestie zal leiden tot steeds meer leverONbetrouwbaarheid. En dan gaat de klant klagen. Leg dan over een paar jaar maar eens aan het management uit wat je hebt gedaan om het tij te keren.
In deze bijdrage daarom drie inspirerende voorbeelden van innovatieve concepten (www.ndl.nl).

Naar andere vervoersmodaliteiten

De weg is inmiddels volledig vol. Bij groei van het goederenvervoer moeten ondernemingen uitwijken naar andere modaliteiten. De trein kan een heel klein deel opvangen, vooral naar Duitsland en Italië (maximaal 2,5% tot 5% van de internationale goederenstromen, zelfs na aanleg van de Betuwelijn), en het water zal een heel groot deel van de groei moeten opvangen. Binnenvaart is al langer bekend, zeker naar bestemmingen in Duitsland, Frankrijk en Centraal Europa. De mogelijkheden van de binnenvaart zijn nog enorm en dat tegen uitermate concurrerende tarieven. Een uurtje aan het Amsterdam-Rijn kanaal en je ziet de modernste tankschepen, containerschepen (tot 600 containers op één schip), schepen met personenwagens en bulkschepen.

Ook kustvaart staat in de belangstelling. Binnen enkele dagen van Marokko, Spanje, Scandinavië, Engeland, Ierland of de Oost-Europese landen naar Nederland. Inderdaad enkele dagen. En wat betekenen die enkele dagen extra transport als je kijkt naar de tijd dat een product in een distributiecentrum op voorraad ligt?

Nieuw is het gebruik van de binnenvaart voor pallets in het binnenlands vervoer; Distrivaart. Het denken in de binnenvaart is vooral gericht op schaalgrootte om daarmee de transportkosten te verlagen. De binnenlandse markt vraagt echter om hoog frequente en betrouwbare zendingen in kleine hoeveelheden. Doel van Distrivaart is de ontwikkeling van een landelijk dekkend transportnetwerk voor de distributie van consumentengoederen over water tussen distributiecentra van fabrieken en distributiecentra van de supermarktketens. Alleen al de levensmiddelensector is goed voor jaarlijks meer dan 2 miljoen vrachtwagenbewegingen (50 miljoen pallets).

Veertig Distrivaart schepen gaan langs tien terminals verspreid over Nederland varen, volgens een vast spoorboekje. Doordat er altijd sprake is van een varende voorraad, zijn minimale aanvoertijden van 2 uur mogelijk (tegen 24 uur in de huidige situatie over de weg). Het zou de eerste keer zijn dat vervoer over water, in vergelijking met wegvervoer, sneller, efficiënter en goedkoper (10 tot 20%) is.

Het eerste speciale binnenvaartschip dat de lading van vier bierbrouwers gaat vervoeren heeft in 2002 de eerste ronde gevaren. Dit schip vervoert alleen 'full truck loads' met bier. De route loopt onder andere langs de plaatsen Den Bosch, Oosterhout en Zwolle. In deze plaatsen bevinden zich de overslagpunten van waaruit de goederen met vrachtwagens verder worden gedistribueerd. De bestemmingen zijn de distributiecentra van meerdere supermarktketens waaronder Albert Heijn en Schuitema/C1000. Naar verwachting zullen in 2003 meerdere schepen gaan varen. Deze vervoeren naast bier ook andere fast moving consumer goods. Dit is mogelijk omdat het schip stellingen heeft, waardoor tijdens de vaart met pallets geschoven kan worden. Dit betekent dat het schip ook deelladingen kan vervoeren. Het Distriaartschip is als het een drijvend 'cross docking center'. De bouwmaterialen branche met maar liefst 100 miljoen pallets per jaar is een volgende doelgroep.

Bundelen van transportstromen

Logistiek dienstverlener Tibbett & Britten werkt aan een concept waarbij het voor meerdere winkels in een winkelcentrum de voorraad bijhoudt en aanvullende diensten biedt, waaronder afvalafvoer, wegnemen van verpakkingen, ophangen van kleding op rekken of het voorzien van de producten van labels. De service beslaat ook artikelen die niet voor verkoop bestemd zijn zoals draagtassen of displays. Het winkelcentrum Bluewater ten oosten van Londen is een pilotproject. Het centrum telt 330 winkels. Voor de bevoorrading van dit centrum heeft Tibbett & Britten 6500 m2 vrijgemaakt in een distributiecentra in de buurt van het winkelcentrum. Daar zijn het orderpicken, consolidatie en de bezorging aan de winkels ondergebracht. Door de opslag en aanvullende handelingen uit te besteden spaart de retailer ruimte en tijd uit in de winkel, die voor verkoop kan worden benut. Op die manier wordt de infrastructuur in het winkelcentrum optimaal gebruikt.

Door zendingen te bundelen kan het totaal aantal ritten naar het winkelcentrum worden beperkt, wat de verkeersdoorstroming verbetert. Met de winkel kunnen afspraken worden gemaakt over de tijden dat de winkels bevoorraad wordt. De doorlooptijd van een order is vanaf drie uur na ontvangst ervan. Bij de bezorging kunnen retourgoederen en af te voeren verpakkingsmateriaal worden teruggenomen, wat de efficiëntie vergroot.

De winkelier houden met een internetsysteem zicht op 'zijn' voorraad. De orders worden handmatig of via een koppeling met de kassa-apparatuur ingebracht. De nabijheid van de voorraad brengt volgens de logistiek dienstverlener alleen maar voordelen met zich mee: een grotere beschikbaarheid van producten, minder uitverkochte producten of een breder aanbod. Over de hele supply chain zijn de kosten lager.

Een Nederlands voorbeeld is ZON Fresh Park in Venlo. De coöperatie ZON neemt initiatief om te komen tot een breed geschakeerd centrum, gericht op de productie, verwerking, handel en logistiek van versproducten. De kerngedachte is dat samenwerking in en tussen ketens leidt tot een duurzame concurrentiepositie voor zoveel mogelijk partijen.

Het Duitse Ruhrgebied met 14 miljoen consumenten is een van de grootste en meest koopkrachtige bevolkingsconcentraties ter wereld, en de belangrijkste exportbestemming voor producten uit Nederland. Logistiek gezien vereist de dagelijkse bevoorrading van het Ruhrgebied de aanwezigheid van een fresh consolidation center dichtbij de klanten (dus niet in het Westland of Aalsmeer), waar versproducten worden geproduceerd, samengebracht, bewerkt, verhandeld en pijlsnel weer doorgevoerd. Op minder dan een uur afstand van het Ruhrgebied ligt het agrarisch en logistiek centrum Venlo. Geen andere regio in Noordwest-Europa leent zich beter voor de bevoorrading van het Ruhrgebied, zeker als het verse producten betreft. De coöperatie ZON wil in nauwe samenwerking met alle denkbare partners ZON Fresh Park ontwikkelen. Met als doel een sterke bundeling van activiteiten op het gebied van verse, gekoelde product-stromen te realiseren. Vers en breed. Dus niet alleen AGF-producten, bloemen en planten, maar ook vlees, vis, zuivel enzovoorts. Bundeling bovendien van álle activiteiten ­ productie, verwerking, distributie, informatie- en communicatietechnologie.

Een slimme overheid

De gemeente Groningen werkt intensief met betrokken partijen in de logistieke keten samen om de bereikbaarheid en de leefbaarheid van de stad Groningen te verbeteren. De reden voor het overleg waren de klachten van de marktsector tegen een gemeentelijk beleid dat effectief goederenvervoer in, van en naar de stad Groningen frustreerde. Dit beleid dwong marktpartijen eigen efficiënte distributiestructuren, die zowel regionaal als nationaal hun ratio hadden, eenzijdig af te stemmen op het toenmalige stadsdistributieconcept van de gemeente Groningen.

De belangrijkste maatregelen die Groningen doorvoert voor efficiënter goederenvervoer zijn:

1. Het gebruik van busbanen voor alle vrachtvervoer tijdens de venstertijden en na de venstertijden voor voertuigen afkomstig van erkende stadsdistributiebedrijven.
2. De mogelijkheid voor iedere vervoerder in Groningen, met een distributiecentrum aan de rand van de stad, om erkend te worden als stadsdistributiecentrum indien gemiddeld 100 of meer zendingen per dag naar de stad Groningen plaatsvinden.
3. De mogelijkheid van bevoorrading van de stad Groningen na de venstertijden voor erkende stadsdistributiecentra voor voertuigen tot en met 7,5 ton.
4. De ontwikkeling van doelgroepstroken voor openbaar vervoer en voor gebundelde vervoersstromen naar en van de stad, gekoppeld aan vervoer van en naar de erkende stadsdistributiecentra.
5. De introductie van commercieel geëxploiteerde breng- en ophaaldepots voor zowel binnenstadsondernemers als hun klanten.

Echt vooruit kijken

Logistiek managers klagen wel, maar laten vandaag dus nog veel kansen liggen. De belangrijkste tactische en strategische acties voor het oplossen van de knelpunten in distributie zijn:

1. Het realiseren van de synergie na overnames en acquisities binnen het bedrijf zelf. Sommige retail-ondernemingen rijden nog met 8-10 verschillende wagens de stad in, elke dag weer. Eén wagen per winkelformule.
2. Goederenstromen bundelen met ondernemingen horizontaal of verticaal in de supply chain. Horizontaal door samen te werken met klanten en leveranciers, verticaal door samen te werken met concurrenten.
3. Verzinnen van slimme winkellogistieke oplossingen met ondersteuning van bijvoorbeeld POS-ICT. Denk aan minder frequent leveren, op andere tijdstippen leveren, onderscheiden bulklevering en spoedlevering, push of pull levering, slim winkelvoorraadbeheer.
4. Differentiëren van serviceniveaus: welke klanten geef je wel en niet een venstertijd en welke levertijden garandeer je.
5. De planning en besturing differentieren: wellicht zijn meer directe stromen van fabrieken naar klanten mogelijk, zonder tussenopslag. De ICT hulpmiddelen en planningsconcepten daarvoor bestaan.
6. Inzet van andere modaliteiten en het vermijden van de spits door nachtdistributie en daldistributie.

Stelling

Klagen mag best. Maar de vraag is of je toch niet eerst eens de hand in eigen boezem moet steken. Je sluit nog te vaak achteraan aan in de file die je een beetje zelf hebt veroorzaakt. Dat moet slimmer kunnen. Innovatieve, geavanceerde logistieke concepten en planningstools worden maar mondjesmaat geaccepteerd. Er is dus werk aan de winkel. Wat is uw excuus over 10 jaar? Anders staan we straks met al dat transport volledig stil.

Meer informatie

www.ndl.nl
www.duurzamedistributie.nl
www.inro.tno.nl
www.transportbesparing.nl

In de rubriek Supply Chain & Inkoop vind u artikelen over veelbelovende trends.