Wie door een hedendaags kantoor loopt, ziet een kledingstijl die stil, effen en zorgvuldig gecontroleerd is. De tinten zijn zwart, grijs, beige, wit en donkerblauw; de stoffen zijn strak geweven, glad en bijna geruisloos. Casual is netjes geworden, en netjes bijna klinisch. Dat is een zichtbaar verschil met de generatie die nu zestigplus is.

In hun tijd was het heel normaal dat iemand in een leren jack op het werk verscheen, of in een blouse met een uitgesproken patroon. Kleding had een zweem van rock-’n-roll, zelfs in zakelijke omgevingen. Die tijd lijkt verdwenen. De vraag is: waarom? Wat is er gebeurd in onze cultuur dat kleding zo clean, zo ingetogen, zo stil is geworden?

(Foto: 'Blije Meisjes & Cowboys' (heerlijke vintage-zaak), Hondegatstraat, Harderwijk)

De 'bovenlaag' verschuilt zich in eenvoud

In de twintigste eeuw gebruikte de 'bovenlaag' opvallende kleding om status uit te stralen. Maatpakken, glanzende schoenen en dure accessoires vormden een herkenbaar klassebeeld. Tegenwoordig is het precies andersom. De hoogste klasse kleedt zich onzichtbaar. Effen truien, neutrale kleuren en materialen die alleen kenner en ingewijde kunnen herkennen.

Luxe heeft een nieuwe vorm gekregen. Ze is subtiel geworden. Het huidige ideaal komt voort uit de techwereld, waarin eenvoud, helderheid en minimalisme symbool staan voor professionaliteit en intelligentie. Deze esthetiek heeft zich van Californië tot de Nederlandse bestuurskamers verspreid.

Kleding als uitdrukking van risicomijdend gedrag

De moderne professional is voortdurend zichtbaar. Een foto, een video, een fout gemaakt in de verkeerde vergadering: de kans op reputatieschade is groter dan ooit. Dat heeft een stille maar sterke invloed op hoe mensen zich kleden. Effen kleding is veilig, neutraal en niet te interpreteren. Kleuren die emoties oproepen worden gemeden.

Patronen die te veel aandacht trekken verdwijnen. De voorkeur gaat uit naar kleding die niet stoort, niet afleidt en geen verhaal vertelt dat verkeerd kan worden opgevat. De professional van nu kleedt zich alsof hij voortdurend gescand wordt, omdat dat in zekere zin ook zo is.

De verschuiving van identiteit naar het digitale domein

De subculturen van de jaren zeventig, tachtig en negentig waren zichtbaar en luidruchtig. Rockers, punks, metalheads, gabbers en grungekids lieten in één oogopslag zien bij welk verhaal ze hoorden. Identiteit was fysiek.

Tegenwoordig speelt identiteit zich grotendeels online af. De muziek die iemand luistert, de communities waar iemand deel van uitmaakt en de esthetiek die iemand volgt op internet: het is allemaal digitaal. De noodzaak om offline te tonen wie je bent, is verdwenen. Daardoor wordt het straatbeeld vanzelf neutraler. Wanneer expressie digitaal wordt, wordt de fysieke wereld stiller.

De gladheid van het moderne leven

Minimalisme is in business de dominante esthetiek geworden, niet alleen in kleding, maar ook in architectuur, interieur, vormgeving en technologie. We leven in een cultuur die efficiëntie, helderheid en controle idealiseert. Een outfit is in die zin een interface van de mens. Waar een gebouw van glas en staal om transparantie en functionaliteit draait, wordt diezelfde gedachte zichtbaar in de garderobe van de moderne werknemer: strak, eenvoudig, zonder rafelranden.

De esthetische kloof tussen opleidingsniveaus

In Nederland is een duidelijke culturele tweedeling zichtbaar. Hoogopgeleid Nederland kiest voor stilte in de kleding. Ingetogen kleuren, duur ogende eenvoud en materialen zonder opschmuck. In andere lagen van de bevolking zien we juist een voorkeur voor zichtbare expressie: kleur, glans, logo’s en patronen. Beide werelden bestaan naast elkaar, maar komen nauwelijks samen. Ze herkennen elkaar aan hun esthetiek. Kleding is een culturele herkenningscode geworden.

Heimwee naar flair

Wie opgroeide in de tweede helft van de twintigste eeuw, herinnert zich een tijd waarin kleding een vorm van spel en avontuur was. Je droeg niet alleen kleren; je droeg een mening, een houding, vrijheid. Een leren jas op kantoor was geen provocatie, maar een persoonlijk accent.

In de hedendaagse zakelijke wereld is dat accent grotendeels verdwenen. De menselijkheid die in kleding kon doorklinken, is stiller geworden. Dat roept bij velen de vraag op wat er verloren is gegaan, en waarom het moderne textiel zoveel minder ziel lijkt te dragen.

Kleren maken de tijd

Kleding is nooit zomaar stof. Ze laat zien hoe we denken, wat we vrezen, wat we waarderen en hoe we samenleven. Waar eerdere decennia vuriger, rommeliger of expressiever waren, lijken de jaren twintig van deze eeuw een tijd van stil minimalisme te zijn. Alles wordt gladgestreken: in vorm, taal, gedrag en zichtbaarheid. De moderne mens is een gestileerde versie van zichzelf geworden, en zijn kleding vertelt precies dat verhaal.

bertoverbeek.com