Komt een vrouw bij de gemeente....

Komt een vrouw bij de gemeente.....

..voor zorg, jeugd of participatie. Weet iedereen op 1 januari wat hij moet doen?
Het zijn de jaren geweest van het ontwerpen van nieuwe contracten en werkprocessen voor zorg, jeugd en participatie voor zelfredzamere burgers.
Op 1 januari gaat de tekentafel aan de kant en zullen mensen van vlees en bloed, met problemen van vlees en bloed worden besproken in spreekkamers en keukentafels met professionals van vlees en bloed en zullen er keuzes gemaakt moeten worden. Belangrijke kleine keuzes over een paar uur meer of minder ondersteuning. Maar ook belangrijke grote keuzes; zoals een wethouder het bondig schetste: over de behandeling van die “niet-begrote, in de gemeente in-verhuisde jongere met een autistische stoornis en gedragsproblemen die specialistische begeleiding vraagt, die de gemeente per jaar € 85.000 gaat kosten”. Hoe zal dat kiezen gaan en wat zijn op voorhand tips om een productief patroon van samenwerking in dit netwerk te stimuleren?

Netwerk
De echte winst van de decentralisaties zit hem er niet in dat het verstrekken van een eenduidige uitkering of voorziening aan een burger met een eenduidig probleem nu door een gemeente gaat gebeuren. De maatschappelijke winst zit hem er in dat maatwerk mogelijk wordt, met name bij de huishoudens waar veel problemen zich opstapelen. Dat met dat maatwerk de situatie in samenhang bezien gaat worden en dat één passende begeleiding wordt afgesproken, die het verschil gaat maken. Niet de huidige, soms wel 10 partijen (maatschappelijk werk, WMO, verslavingszorg, schuldhulp, jeugdreclassering, schoolverzuim, OGGZ, woningcorporatie, JeugdGGZ, sociale zaken, huisarts, etc) die los van elkaar met de beste intenties een aspect aanpakken. Nee: een netwerk, vaak een wijkteam met daarin en daaromheen de juiste disciplines, voor één huishouden met één passend plan, één taakverdeling en één budget.
De gemeente heeft een kansrijke positie in deze nieuwe verhoudingen. Gemeenten zijn echter, met vanouds subsidierelaties met een beperkt aantal aanbieders, niet zomaar meesters in netwerksturing. Deze rol goed gedoseerd in leren nemen en betekenisvol gaan spelen is geen sinecure. Zeker ook gezien de kennisachterstand van de gemeente op die professionele gebieden of soms zelfs de onbewuste onbekwaamheid van gemeenten (‘Hé, bestaat dat? en moeten wij dat gaan regelen? Een crisisdienst voor jeugdpsychiatrie?’). En die cliënt kan niet altijd wachten.

Stormen in het netwerk: graag, snel en met impact.
Hoe gaat dat lopen? Is het cynisch om te denken dat al die professionele partijen die stuk voor stuk zwaar moeten bezuinigen, zich niet zomaar zullen schikken in plannen waarin zij voorlopig niet voorkomen? Ondanks hun professionele overtuiging (met eigen taal en ongeschreven regels) over juist hun bijdrage aan het oplossen van de probleemkluwens van deze huishoudens?

Over een paar jaar zal dit zich wel gesetteld hebben. Zal zich een mores-prudentie hebben ontwikkeld. Als het professioneel geven en nemen tussen de partijen rond dat ene plan en budget nieuwe realiteit is geworden. En iedereen wel een buts heeft opgelopen en een succes heeft gevierd. Tot het zover is zullen professionals van verschillende huize de ellebogen scherpen bij het bepalen van de plannen en ieders inschakeling.

In de traditionele team-fasering: na de forming fase van de wijkteams etc, zal de storming fase grote turbulentie laten zien, om gaandeweg meer norming te ontwikkelen, die nodig is om te performen.

Kan een wijkteam in die storm fase doorzetten? Als verkeerstoren fungeren: “zij eerst, jullie even wachten, deze krijgt nu voorrang, moet er toch tussendoor, zo gaan we het dus wél doen”. Die cliënt kan immers niet altijd wachten. Lang niet alles is voorzien en in afspraken of in uitgetekende werkprocessen gevat. Daar zullen we in de komende tijd de voorbeelden van zien, horen of misschien zelfs aan den lijve ondervinden. Nuchtere professionals zullen die grijze gebieden signaleren en daarin hopelijk even nuchter, praktische keuzes maken.

Norming: hoe willen we het hebben?
Om die storming-fase optimaal te doorlopen van storming naar norming (‘hoe dan wél?’) -altijd de belangrijkste teamfase om tot goed werken en samenwerken te komen- passen de volgende onderwerpen in de dialoog tussen de professionals, liefst aan de hand van succesvoorbeelden (‘zó dus’):
- Hoe hebben we het besproken en is wat we hebben gekozen de enige&beste oplossing.
- Heb ik in mijn eigen bijdrage aantoonbaar het verschil gemaakt voor deze cliënt.
- Was dit de snelst mogelijke zorgvuldige route.