Succesvol ondernemen in de betekeniseconomie

Actuele crises zoals de coronacrisis en de klimaatcrisis tonen aan dat ons huidige ‘groeien moet’ financieel-economisch systeem niet langer houdbaar is. Het aantal klanten moet groeien, evenals de omzet en het marktaandeel. Ook internationaal moet je een grote speler worden, anders tel je niet mee. Door te groeien zijn veel bedrijven dik en log geworden.

Is dat 'moeten groeien' nu wel echt nodig?

Het kan ook anders Je kunt in elke bedrijfstak succesvol zijn door minimalistisch te ondernemen en door van betekenis te zijn voor je klanten met een klein virtueel netwerkbedrijf. Door je slim virtueel te organiseren, met partners samen te werken die echt bij je passen en door gebruik te maken van nieuwe ICT-toepassingen kun je slank en klein blijven, winstgevend zijn én duurzaam ondernemen.

Hardnekkige mythes in de oude normaal economie rond ‘groeien moet’

Zo’n mythe is het idee dat we als mens in materiële zin ‘moeten’ groeien. We moeten steeds meer spullen hebben, steeds meer geld verdienen, in een steeds grotere auto rijden en in een steeds groter huis wonen. En professioneel gezien moeten we steeds meer mensen onder ons krijgen en steeds hoger op de apenrots komen: de organisatie moet groeien. Daarbij spelen status en groepsdruk een belangrijke rol, offline maar ook online op sociale media.

Leer je hoe je je een minimalistische levensstijl aan kunt meten en hoe je minimalistisch kunt ondernemen. Het voordeel van die aanpak is dat je niet per se veel geld moet verdienen, dat je niet of nauwelijks geld hoeft te lenen en dat je op die manier succesvol kunt ondernemen op een betekenisvolle, duurzame manier.

Een andere mythe is het adagium van ‘extern financieren’ moet. Startende ondernemers leren dat ze naar de bank moeten, extern moeten financieren en investeerders binnen moeten halen. Zo raak je dus steeds meer je eigen vrijheid kwijt en krijg je steeds meer schulden. Ook hier geldt weer dat als je jezelf ‘klein’ houdt en je bedrijf ook, je niet of nauwelijks extern hoeft te financieren.

Klein worden vs klein blijven.

Senior managers van veel grote ondernemingen hebben een probleem en dat is: ze willen kleiner worden, ze willen ‘Lean’ & ‘Agile’ worden. Daarom bestaan er methoden als ‘Lean’ en ‘Agile’, downsizen en splitsen. Een andere veel gebruikte ‘corporate management’ methode is het Business Model Canvas©. Een inside-out methode om ‘je eigen briljante ideeën in de markt te zetten’ maar er is geen aandacht voor organiseren en mensen.

Starters, startups, scale-ups en veel mkb-bedrijven hebben een hele andere behoefte. Ze zijn immers al ‘Lean & Mean’ en ze zijn al snel en wendbaar. En dat willen ze graag zo houden. Ze willen klein blijven en ze willen van betekenis zijn en blijven voor hun klanten.

Het Entrepreneurship Model Canvas© (EMC)

Om die tweede groep ondernemers te helpen klein te blijven met behulp van ICT en tegelijkertijd meer klanten te bedienen, ontwierp ik een nieuw simpel outside-in canvas, het Entrepreneurship Model Canvas© inclusief een aantal organisatieontwerp-elementen, een apart ecosysteem-canvas en een apart verandercanvas.

Succesvolle betekenisvolle ondernemers werken van buiten naar binnen. Ze kijken naar welke trends er zich in de buitenwereld afspelen. Daar genereren ze ideeën uit en op basis van de fit met het eigen profiel gaan ze daar mee door of niet. In tijden van crisis kunnen ze zo ook snel het bestaande business model herzien.

Centraal in deze ‘klein blijven’ aanpak staat de virtuele organisatie. Een virtuele organisatie bestaat uit 1 of twee oprichters, een zo klein mogelijk vast kernteam, een 1^e schil van lokale leveranciers, strategische partners en freelancers en soms een 2^e schil van internationale leveranciers, strategische partners en freelancers. Zoals de lockdown opnieuw heeft aangetoond, hoef je in principe niet op dezelfde plek aanwezig te zijn om goed samen te kunnen werken. Sterker nog, je hoeft in principe ook geen formele contractuele relatie met elkaar te hebben.

Ik heb twee versies van het EMC uitgewerkt:

1. De Virtuele Eenmanszaak© met als voorbeeld mijn eigen canvas uit 2001.

En 2. Het Online platform canvas©

Drie voorbeelden

Een voorbeeld van een betekenisvolle intrapreneur in een turbulente industrietak, namelijk Telecom, is Marie José van den Boomgaard, Liaison Manager Start-ups & Scale-ups. Ze doet dat met haar ‘eigen toko’, aan de rand van KPN.

Marie José van den Boomgaard (KPN): Een eigen toko aan de rand van KPN

Marie José komt uit een doktersfamilie uit Leiden. Ze is zeer competitief opgevoed, waarbij het belangrijk was om altijd de beste te zijn en tegelijkertijd de regels te volgen. Want ‘zo hoort het’.

Ze onderzoekt ook in crisistijd waar de grote uitdagingen voor KPN liggen en waar mensen de mindset hebben dat ze het anders willen doen en met innovatieve leveranciers willen werken. Met die mensen gaat ze aan de slag en samen streven ze naar innovatieve duurzame impact voor KPN en de klanten. Een open mindset, samen en businessimpact vormen de basis voor alles wat ze doet.

Hoewel ze al jaren bij een grote corporate werkt, en grote budgetten tot haar beschikking heeft, gaat ze er nog steeds mee om alsof het haar eigen geld is. Ze vindt ook dat je niet overal budget voor hoeft te hebben en overal voor hoeft te betalen om iets gedaan te krijgen. Zo zijn de toewijding en inzet van haar kleine interne ‘lean & mean’ team soms meer waard dan ergens veel geld in steken. ‘Het is leuk om continu te bedenken: kan het slimmer? En dan weer te vernieuwen.’

Harry Wesseling (coleider Herenboeren.nl): Samen duurzaam voedsel produceren

Harry is geboren in het ‘wittenboordenstadje’ Assen. In 1986 besloot hij definitief om zelfstandig ondernemer te worden. In 1993 startte hij De Wesseling Groep, actief op het gebied van re-integratie van groepen mensen aan de onderkant van de samenleving, en positioneerde hij zich als sociaal ondernemer. Na enige tijd besloot Harry om De Wesseling Groep te verkopen. Het voelde als een bevrijding en was een keuze voor persoonlijke groei als basis voor het ondernemerschap. Na een aantal dramatische gebeurtenissen in zijn privéleven besloot Harry het roer om te gooien.

In 2019 maakte hij kennis met Herenboeren.nl, een organisatie met de overtuiging dat succes door iedereen gedragen moet en ook kan worden. Daar werd hij ‘coleider’. Het concept van herenboeren.nl is dat 200 mensen een boer inhuren om een boerderij namens hun te exploiteren. Die boerderij voedt maximaal 500 mensen en produceert op een duurzame manier. Op dit moment maken ongeveer 5000 mensen deel uit van de hele virtuele organisatie. Men produceert lokaal op een minimalistische, duurzame manier. De boer hoeft niet of nauwelijks schulden te maken noch te exporteren.

Pernille La Lau (facilitator business leadership, media-expert en tv-presentator bij o.a. Koffietijd van RTL): ‘Laat je inspireren door het leven.’

Niet alles liep in de jeugd van Pernille van een leien dakje. Vanaf haar zesde moest ze namelijk dag en nacht een korset dragen vanwege scoliose. Van de dokter mocht ze zwemmen als sport, maar al snel vond haar moeder een andere geschikte sport; eentje waarvoor je altijd recht moet zitten: 'eenwielfietsen'. Pernille stortte zich daar volledig op. De wereldkampioen eenwielfietsen bleek in Nederland te wonen en van hem leerde ze wat je allemaal met zo’n fiets kunt doen. Met haar eenwieler maakte Pernille op twaalfjarige leeftijd haar radiodebuut bij AVRO’s Sportpanorama Junior. Daarna kwam ze ermee op televisie in het programma Stuif es in.

Toen het korset weer uit mocht, had ze geen fysiotherapie gehad en waren haar spieren verre van sterk. Maar ook daar vocht ze zich weer doorheen. Na de montessorischool ging ze naar het vwo aan de vrije school, waar creatieve podiumkunsten een belangrijk vak voor haar was. In 1985, op haar veertiende, kon ze al haar creativiteit kwijt bij Club Veronica TV, de jongerenafdeling van Veronica. Hier kreeg ze ook haar eerste tv-presentatiekans.

Volgens Pernille zijn haar opvoeding, haar schooltijd, en al haar buitenschoolse activiteiten heel belangrijk geweest voor wie ze nu is. Ze gelooft wel dat 80 procent van wie je bent al bepaald is door wat je meekrijgt bij je geboorte. Naar haar overtuiging zijn je eigen karakter en authenticiteit van levensbelang en die vormen daarmee dan ook een belangrijk uitgangspunt bij businesstransformatie en het geven van zakelijke presentaties waar zij klanten bij helpt. Door de Corona-crisis werd ze gedwongen om haar businessmodel en verdienmodel snel te herzien en dat is goed gelukt.

Tony de Bree, zijn recentste boek is Groeien zonder te groeien met de verhalen en voorbeelden van 25 succesvolle en betekenisvolle ondernemers.