Sturen op eigen kracht of micromanagement?

Was een dezer dagen – vanuit mijn rol als toezichthouder – te gast in een buurthuis in Rotterdam Charlois. Nog geen tien kilometer verwijderd van mijn domicilie: het feeërieke Hillegersberg. Op het eerste gezicht een compleet andere wereld. Waar de vraagstukken die ter tafel kwamen werden gedomineerd door weinig vrolijke onderwerpen als ‘schuldenproblematiek’, ‘huiselijk geweld’, ‘verslaving’ en ‘voedselbank’. Want om ons als toezichthouders adequater te equiperen maken we er tegenwoordig een gewoonte van om een RvT-vergadering te combineren met een werkbezoek. Waarbij we niet alleen luisteren naar de collega’s die daar werkelijk met de benen in de klei staan, maar ook naar onze klanten. Om zo te voorkomen dat wij met dat 'sturen op afstand' volstrekt niet zijn aangesloten op de problemen van alledag. Iets in mij zegt dat niemand daar op tegen kan zijn. Immers: a desk is the most dangerous place from which to view the world ...

Maar wat nou zo leuk was aan deze ontmoeting was dat er sinds een paar jaar een wind van ‘blended’ waait door deze wijk. Huh …, blended, wat bedoel je Dirk-Jan? Drinken ze daar dan zoveel whisky? Wellicht wel, maar het geheim zit ‘m in het mixen. Het vinden van de optimale balans. Tussen hulp geven én hulp vragen. Heel huiselijk: komen er buurtbewoners die met de handen in het haar zitten met een schoenendoos vol met blauwe of andere gewichtige ongeopende enveloppen dan worden ze geholpen. Door vrijwilligers die eerder met dat bijltje hebben gehakt. In de sfeer van train de trainer. Waarbij men geen gefileerde vissen krijgt aangeboden, maar wél leert hoe je moet vissen. Daarnaast wordt hen gevraagd wat zij als tegenprestatie gaan leveren aan de wijk. Door bijvoorbeeld met een geïsoleerde bejaarde boodschappen te gaan doen. Of de ramen te lappen bij een gehandicapte. Of te opereren als tolk voor de taal die jij machtig bent. Kort & goed: de slag van ‘zorgen voor’ naar ‘zorgen dat’. Niks nieuws zult u zeggen. Past helemaal in de oproep van John F. Kennedy uit 1961: ‘and so, my fellow Americans: ask not what your country can do for you - ask what you can do for your country’. Proven technology dus! Was overigens bijzonder aardig was om te proeven dat de cliënten die wij spraken ook zichtbaar dankbaar waren dat ze werden aangesproken op het principe van wederkerigheid. Om zo hun eigen talenten in te kunnen zetten. Dingen waar ze goed in zijn: die zij dus met plezier doen. Kreeg in ieder geval niet het gevoel dat het hier ging om corvee!

Blended en sturing-zelforganisatie

Laat dit ‘blended’ principe nou naadloos passen in het oeroude concept ‘sturing-zelforganisatie’. Waarin de top de kaders uitzet en de werkvloer wordt geïnspireerd om binnen die kaders hun werk in te richten. Vanuit intrinsieke motivatie. Gericht op het met elkaar creëren van waarde – ieder vanuit eigen rol en verantwoordelijkheid. Waarbij je dus twee dingen tegelijkertijd doet: je concentreert op een beperkt aantal items – die dan ook écht heilig zijn – en tegelijkertijd decentraliseer je. Om zo een appel te doen op de kracht van de afzonderlijke domeinen. Waarbij je diversiteit – zowel in tempo, omvang als levenscyclus – als driver gebruikt: wat eigen is blijft eigen. Jaap Peters noemt dat ook wel de transformatie van een 3C organisatie (control, command, communication) naar een 3V organisatie (vertrouwen, vakmanschap, verbinding). Mooi om te zien dat die organisaties of samenwerkingsverbanden die dat principe tot werkelijk in de kieren van hun dagelijkse gedrag hebben geïncorporeerd erg effectief en daarmee succesvol zijn. In feite doen ze wat Covey zo’n kwart eeuw geleden predikte in zijn bestseller ‘The Seven Habits of Highly Effective People’. Met een track record van meer dan 15 miljoen verkochte exemplaren in 38 talen mag je dat best wel als een 'bijbel' betitelen.

Micromanagement de norm?

Maar ondanks al deze hoeraverhalen is er nog steeds sprake een forse schaduwzijde. Want we worden frequent geconfronteerd met heftige uitwassen van dat gecontroleer en gerapporteer. Waarbij we als droevige schoolmeesters elkaar werkelijk tot op de vierkante millimeter vliegen zitten af te vangen. Zonder te kijken naar het grotere geheel. Waarbij de politiek (voor de goede orde: onze volksvertegenwoordigers!) veelal een twijfelachtige voorbeeldrol vervult. Het micromanagement regeert. Overigens daarbij opgejaagd door de pers. Jawel.

Keerzijde is wel dat wij als adepten van de theorieën van goeroes als Mastenbroek (balans sturing en zelforganisatie), Weggeman (leiding geven aan professionals: niet doen!), Kjerulf (10% meer werkplezier – 40% meer effectiviteit) of Covey (win/win) er slechts in beperkte mate in zijn geslaagd om duidelijk te maken dat deze benadering vele malen effectiever is dan dat verstikkende en energie-vretend micromanagement. Een open invitatie dus aan onze lezers om meer lawaai te maken over succesvolle cases!