Leren ondernemen in het MKB

Op Nyenrode werken we nog relatief weinig met MKB-ondernemers. Dat is vanuit historisch oogpunt verklaarbaar. Nyenrode is van origine een instituut opgericht door en voor grote ondernemingen. Sinds enkele jaren zien we echter ook op Nyenrode een kentering plaatshebben. Met dank aan de opkomst van de dot.com bedrijven is er op Nyenrode een ware revolutie gaande. Steeds meer studenten - met name de wat zwaardere MBA studenten - zijn bereid om hun 'hele hebben en houden' te investeren in een nieuw bedrijf. Ik vind dat eigenlijk een mooie definitie van ondernemerschap: bereid zijn je 'hele hebben en houden' in een start-up te steken.

Waarom is 'ondernemerschap' een Unique Selling Proposition voor het MKB? Ik denk dat we het met elkaar eens zijn dat 'ervaring', en in toenemende mate internationale ervaring, het belangrijkste 'economische goed' is. Werknemers en werkgevers zijn immers uiteindelijk 'dragers van ervaring' die productief dan wel minder productief wordt toegepast. Productieve ervaring biedt toegevoegde waarde voor klanten hetgeen uiteindelijk resulteert in het behalen van een bevredigend rendement op de investeringen en belangrijke zaken als technologisch en marktleiderschap. Middelgrote en kleine ondernemingen bieden allerlei mogelijkheden voor het opdoen van ervaring met ondernemerschap en wel in de meest brede zin des woords.

Als student merk je binnen een middelgroot dan wel klein bedrijf dat je vaak op jezelf bent aangewezen. Op zich is daar niets mis mee. Sterker nog, ook als ondernemer ben je vaak op jezelf aangewezen. Ik zeg weleens tegen mijn studenten: als je een loopbaan als manager ambieert ga naar een groot bedrijf. Als je een way of life als 'ondernemer' ambieert, neem dan eens een kijkje in de keuken van het MKB. Ook voor studenten die 'ondernemende vaardigheden' op willen doen dan wel dergelijke vaardigheden aan willen scherpen is het MKB ‘the place to be’.

'Ondernemerschap' - de motor van welvaart en welzijn - is een vaardigheid die de meeste studenten niet opdoen tijdens hun studie. Het is een belangrijke, multi-inzetbare vaardigheid. Het overgrote deel van de moderne democratieën en samenlevingen is louter en alleen op deze vaardigheid gegrondvest. Juist dit 'ondernemerschap' is aantrekkelijk voor een bepaalde categorie studenten. Ze moeten het alleen wel expliciet te horen krijgen. En dan bedoel ik niet van een docent, maar van de middelgrote en kleine bedrijven zelf. Een inspanningsverplichting dus, die ik nadrukkelijk bij het MKB wil neerleggen. Het spreekt voor zich dat dit een proactief 'acquisitiebeleid' van de kant van het MKB vergt. Mijn persoonlijke opvatting is dat MKB-ers in dit opzicht nog een wereld hebben te winnen . En ik heb het dan niet over een 'probleem' maar over een 'uitdaging' - een term die als het goed is de gemiddelde MKB-ondernemer meer dan gemiddeld aan moet spreken.

De stageperiode is de ideale 'speelplaats' annex zandbak voor jonge studenten om erachter te komen of ze manager dan wel ondernemer zijn dan wel willen worden. Het interessante van het MKB is dat het de ideale voedingsbodem is om kennis te maken met het verschijnsel 'ondernemerschap'. What's in it for MKB-ers?

1. Bron van goedkope kennis
   MKB-ondernemers hebben veel baat bij studenten. De student is een goedkope arbeidskracht die doorgaans goed op de hoogte is van de laatste bedrijfskundige ins en outs. De meeste MKB-ondernemers zijn professioneel 'opgevoed' in een tijdsgewricht waarin andere wetmatigheden opgeld deden. Veel van deze wetmatigheden zijn inmiddels compleet achterhaald. Niet alleen veel macro-economische wetmatigheden staan op hun kop, ook vele bedrijfskundige inzichten moeten worden bijgesteld, vooral in een tijdsgewricht waarin alles on-line en interconnected schijnt te zijn dan wel te moeten worden. Veel ondernemers zijn vooral wat dat laatste betreft niet goed op de hoogte van de actuele ontwikkelingen. Dat geeft ook niets, zolang er maar het besef is dat jonge studenten hen daarbij kunnen helpen. De meeste MKB-ondernemers hebben nu eenmaal niet de tijd om zich actief met dergelijke meer 'inhoudelijke' ontwikkelingen bezig te houden. Studenten fungeren in dit opzicht als goedkoop geïmporteerde kennis.
2. Dynamiek: de geneugten van een 'opgeschud kussen'
   Een student kan een interessant dynamisch 'medium' zijn. 'Beweeg, of ga tenonder', lijkt vandaag de dag niet voor niets bedrijfsmotto numero uno te zijn. MKB-ers die niet de juiste hoeveelheid 'dynamiek' importeren hebben in deze optiek een probleem, omdat de concurrentiestrijd sinds kort niet alleen grenzeloos maar ook grensloos is. Het acquireren van jonge met de nodige overmoed gezegende studenten met nieuwe kennis, opvattingen en ideeën is in veel opzichten een 'noodzakelijkheid' in plaats van een vrijblijvende 'mogelijkheid'.
3. Ambassadeurs voor het MKB
   Studenten zijn niet alleen tijdens maar ook na de stageopdracht interessant. Een student fungeert - als hij/zij weer vertrekt - immers als een ambassadeur ('visitekaartje') voor een klein dan wel middelgroot bedrijf. Over positieve spin-off effecten gesproken. Economen hebben daar een mooi en chic woordenpaar voor bedacht: external economies. Een tevreden ex-student is een wandelende praatpaal. Geen enkele MKB-er zit mijns inziens om te weinig aandacht verlegen.
4. Bron van toekomstige medewerkers
   Door de 'scheve' arbeidsmarkt van vandaag lopen veel MKB-ers zonder een actief 'studentenacquisitiebeleid' kwalitatief hoogwaardige en jonge arbeidskrachten mis. Zet als MKB-er proactief 'stageopdrachten' in de markt en probeer de aanvankelijk goedkope student goed te screenen en hem/haar na afronding van de stageopdracht bij gebleken geschiktheid tegen aanvaardbare financiële condities binnen te hengelen. Op die manier voorkomt de MKB-ondernemer tevens dat een aanmerkelijk deel van zijn omzetstijging niet in zijn rendement tot uiting komt. Stageopdrachten kunnen dus een bijdrage leveren aan het voorkomen van een afkalving van de brutowinstmarge. Dat moet de MKB-er als muziek in de oren klinken. Het is dus zaak wat actiever naar het potentiële arbeidsreservoir op hogescholen en universiteiten te kijken. Een tip van mijn kant: de loyaalste studenten hebben - net als bestaande medewerkers - vaak de kortste CVs.

Meer in het algemeen geldt: het acquireren van studenten is een 'vierde klasse E' uitdaging. Het aan je binden van studenten behoort tot de eredivisie der uitdagingen. Ook nu geldt voor het stagebedrijf: managen is vooruitzien. Probeer goede studenten dus in een vroeg stadium te binden. Ondernemingsexpansie alsmede het succes daarvan is in eerste aanleg een functie van de kwaliteit van het HRM-beleid. Dat begint uiteindelijk altijd bij gemotiveerde jonge mensen. Het zijn onmisbare ingrediënten voor een mooie en smakelijke cake. Ondernemingsexpansie ligt al zwaar genoeg op de maag.

[*] Prof. dr. Pieter Klaas Jagersma is ondernemer, commissaris en hoogleraar International Business in het bijzonder de Exportkunde aan Universiteit Nyenrode en hoogleraar Strategie (verbonden aan de PDO-MC) aan de Vrije Universiteit te Amsterdam.