Speech met stijl

Het kerstdiner, de Nieuwjaarsborrel. Wie tikt daar met haar mes tegen het wijnglas? Met zijn nagel tegen de microfoon? Ben jij dit jaar de aangewezen vrijwilliger voor deze schone taak? Versier je speech met klassieke stijlmiddelen.

Een goede toespraak is meer dan een verzameling statements. Stijlmiddelen zijn de smaakmakers van de retorica. Met stijlmiddelen kun je je publiek verleiden en meenemen, uitdagen en wakker schudden. Stijlmiddelen trekken de aandacht en houden die vast. Daardoor zien je toehoorders sneller de kernboodschap én kunnen ze die beter reproduceren. Zie de stijlmiddelentoptien:

1. De drieslag
‘Onze kracht? Service, snelheid en kwaliteit!

2. Overdrijving (hyperbool)
‘Eén adviseur torende werkelijk met kop en schouders boven iedereen uit: Paul Schotelmans!’

3. Understatement (litotes)
‘De eurocrisis heeft de export niet echt geholpen.’

4. Ironie
‘Alleen bij de koffieautomaat scoorde de afdeling Verkoop meer dan gemiddeld.’

5. Herhaling
‘De nieuwe media? Het gaat maar om één ding: twitteren, twitteren en nog eens twitteren.’

6. Herhaling van een zinsdeel (anafoor)
‘Het frontoffice moet het doen. Het frontoffice moet het voortouw nemen. Het frontoffice is ons uithangbord.’

7. Herhaling met synoniemen (congeries)
‘Wat dit bedrijf nodig heeft is lef, durf en moed.’

8. Climax
‘We waren goed, we waren beter, we waren verpletterend.’

9. Tegenstellingen koppelen (antithese)
‘Zeker in tijden van bezuinigen geldt: aanval is de beste verdediging!’

10. Opsomming (enumeratio)
‘Van de koffiejuffrouw tot de regisseur, van de grimeur tot de hoofdrolspeler en van de kaartverkoper tot de fondsenwerver: iedereen heeft zijn onmisbare aandeel gehad in deze productie.’

Wil je applaus? Gebruik de ‘drieslag’! Mensen zijn zo gewend aan het ritme ervan, dat ze onmiddellijk geneigd zijn om te gaan klappen zodra je het derde element noemt. Vandaar dat de drieslag ook bekend staat als erkende ‘claptrap’ en in vele vermommingen opduikt.

Tot slot een paar opmerkingen over 'Voorlezen':

Voorlezen mag!
Wil je je toespraak van papier voorlezen? Mag best. Drie tips om het levendig te houden.

1. Oefen je toespraak
Leer je toespraak niet uit je hoofd, maar oefen wel hardop. Een paar keer zelfs. Op papier kan het er namelijk wel goed uitzien, maar al voorlezend merk je ongetwijfeld dat het nog niet overal lekker loopt. Door te oefenen merk je welke bruggetjes je nodig hebt om soepel van het ene onderwerp naar het andere te gaan. Uiteindelijk krijg je de opbouw van je tekst zo in je systeem dat je je aandacht vooral bij je luisteraars kunt houden.

2. Accenten en doekjes
Voor een goede tekstbehandeling kun je veel leren van professionele acteurs. Zij zetten altijd meteen 'accenten' en 'doekjes' in hun tekst, om sleutelwoorden te benadrukken. Een ‘accent’ is een nadruk op een woord of lettergreep, die je aangeeft door onderstreping. Een ‘doekje’ betekent een langere stilte, die je markeert met schuine streepjes. Met accenten en doekjes kun je de sleutelwoorden op een presenteerblaadje aan je gehoor opdienen. Zo dus:

We hadden dit jaar een grote sprong willen maken. Maar helaas /// de crisis sloeg onverbiddelijk toe./// Hoe hebben we daarop gereageerd? Wat hebben we gedaan om de langetermijneffecten te minimaliseren? En waar liggen de prioriteiten voor 2012?
Laat ik beginnen met een korte anekdote uit de beginjaren van ons bedrijf./// U herinnert zich allemaal nog Jos de Kromme, de legendarische heftruckchauffeur.

3. Duik niet in je papier
Spreek over je papier heen en zorg dat je met je aandacht bij het publiek bent. Spreek vanuit een hoge status: durf ruimte in te nemen, met gebaren en met de stiltes die je laat vallen. Een bijkomend voordeel van contact maken is dat je automatisch je verhaal vertraagt. Probeer bij ieder ‘doekje’ naar iemand in het publiek te kijken, dan valt de stilte organisch.

Samengevat: neem de tijd voor het optuigen van je toespraak en het oefenen ervan. Dat brengt het uiteindelijke doel steeds dichterbij: een presentatie die je vooraf geen doorwaakte nachten bezorgt, maar waar je vol vertrouwen naar toe leeft. Proost! Of zelfs: proost, cheers, santé!