Het dagelijks leven hangt van toevallige gebeurtenissen en ontmoetingen aan elkaar. Vaak profiteren mensen daar enorm van. Ga maar eens na welke rol het toeval heeft gespeeld dat u nu met uw huidige partner getrouwd bent of samenleeft? (neem gerust even de tijd)
Op vakantie op het vliegveld van Napels liep ik een kennis tegen het lijf die bij mij in de straat woont. Ik ging in Amsterdam ook maar eens een kijkje nemen bij de WK-finale Nederland-Spanje op het Museum-plein (150.000 bezoekers). Kom ik mijn zoon in de menigte tegen.
U zult gemakkelijk zelf veel voorbeelden herinneren die u meegemaakt hebt. U zult (net als ik) ook veel hebben gemist, zonder dat u het weet; een vriendin uit uw middelbare schoolperiode waar u, juist de laatste tijd, regelmatig aan terugdenkt en die, zonder dat u daar erg in had, vanmiddag net pal achter u in de tram zat …
Er zijn allerlei initiatieven in de werk-wereld van nu die toevallige ontmoetingen in de hand werken; van netwerkbijeenkomsten tot het succesvolle concept van Seats2meet. Zonder van tevoren te weten wie je tegen zult komen, ontstaan gesprekken, worden ervaringen uitgewisseld met als gevolg een begin van een samenwerking of een onderlinge LinkedIn-verbintenis om later gemakkelijk elkaar terug te vinden. Daar schort het niet aan, aan die initiatieven.
Maar eenmaal terug in uw organisatie en/of als u eenmaal weer bezig bent met de uitwerking van een idee of plan, wordt het u niet gemakkelijk gemaakt de factor toeval te blijven toelaten. Focus en gerichte aandacht zijn nu juist nodig om van uw plan of een idee iets goeds te maken. Precies instellingen die het toeval juist uitsluiten. Omdat u niet weet wat u mist en denkt onverwachte situaties wel te zullen opmerken, denkt u echter alles te zien (zie Christopher Chabris en Daniel Simons, ‘de onzichtbare gorilla’). De mens heeft veel bereikt door zijn vermogen te focussen, maar zijn hautaine gedrag doet hem niet beseffen zwaar gehandicapt te zijn als het gaat om het opmerken van het toeval. Met een handicap valt goed te leven. Helemaal als je de handicap toch wat zou kunnen beperken. Hoe zou dat kunnen?
De eerste stap om toeval een kans te geven, is een voorbereidende; wordt ontvankelijk. Een manier om in deze gunstige stand te komen, is mensen op te zoeken die op en –aanmerkingen hebben op uw plan of idee. Aan gelijkgezinden hebt u niets. Door hen wordt u juist niet ontvankelijk. Om vervolgens het toeval echt de kans te geven die het verdient, laat u uw werk even liggen voor wat het is en haalt u alles uit de toevallige ontmoeting. Dit houdt in dat u met degene op zo’n manier spreekt dat zijn of haar ervaringen mijlenver (!) voorop komen te staan. Zo erg zelfs dat u uw eigen werk, situatie, plan bijna vergeet.
Een manager van een grote organisatie wilde eens en voor altijd een einde maken aan onfatsoenlijke bejegening van secretaresses. Vooral op het punt dat medewerkers secretaresses onder druk zetten de door hen veel te laat aangeleverde offertes telkens maar weer voorrang te geven. Macho-gedrag dat al jaren lang werkte. Men wist niet anders. Net aangestelde medewerkers namen snel hetzelfde gedrag over. De manager brak er zijn hoofd over een bijeenkomst hierover te organiseren. Hij bleef maar piekeren en puzzelen, zonder echt tevreden te worden over aanpak en programma. Hij had zich erin vastgebeten. Eén toevallige ontmoeting met een secretaresse die in een hele andere organisatie werkte, was voldoende om hem uit zijn denkspoor te schoppen: “Man, waarmee ben je bezig, ik heb toestemming van mijn baas om een offerte die op een onbeschofte wijze aangeleverd wordt, onderaan de stapel te leggen. Is meteen over”.
Marc Oskam Trias-O Consulting, auteur van "Venijn in de start".
Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren
Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)
Word een pro!
SCHRIJF MEE >>
Vaak (meestal!) wordt er in dit soort gevallen gesproken van MACHO-gedrag.
Anno 2011 kunnen we ook spreken van MACHA-gedrag. De vrouwelijke equivalent; (subtiel) onbehoorlijk gedrag van vrouwelijke werknemers en dito leidinggevenden.
Waar MACHO-gedrag ophoudt (doe dit!) gaat MACHA-gedrag veel verder en dieper ("heb je gehoord dat.......").
Hoe komt het toch dat wij met z'n allen vrouwen nog steeds als slachtoffers zien en niet als potentiele ziekmakers?
Laten we (M/V) onszelf vaker de vraag stellen: "Is dit wel zo....? " !
In de loop der jaren is het begrip serendipity vergeten en geleidelijk (onder invloed van chaostheorie) weer herondekt en opgeleefd..
Ik maak er bewust gebruik van: slim toeval.
Bij cultuurverandertrajecten maar ook bij coaching, marketing/acquisitie, innovatietrajecten en zelfs bij het opvoeden van mijn kinderen. Eigenijk altijd dus.
Voorwaarde is dat je weet wat je einddoel(en) of bestemming is. Dat je weet waar je wanneer wilt zijn (om het maar eens in de metafoor van een reis te zeggen). Vervolgens is het zaak mogelijkheden en kansen -zo vroeg mogelijk- te herkennen en optimaal te gebruiken. En dat kan door ze bewust op te zoeken of uit te lokken.
Het klinkt wat abstract maar ik ben overtuigd van de waarde van slim toeval. Zeker bij complexe veranderprocessen met veel variabelen. Waar een krampachtige focus op tijd en meetbare voortgang minder van belang is dan kwaliteit en verinnerlijking. Werkende weg ontwikkelen en gebruik maken van toeval.
Slim toeval is in elke organisatie en voor iedereen toepasbaar. Als je wilt weten hoe > neem contact op.
Als je de verhalen hoort over HOE mensen elkaar onmoet hebben, dan zit daar vaak de schijn van toeval in. Sommigen hebben het over voorbeschikking, lot of zo iets. Dan krijgt zo’n gebeurtenis iets magisch. Maar is dat nou echt zo? Vaak ligt er een gemeenschappelijke interesse achter. Zelfde kroeg, gemeenschappelijke hobby als bergbeklimmen of hondendressuur om maar wat te noemen. Maar niet altijd is het achterliggende recept zo duidelijk. Vooral bij kale cijfers ligt dat soort zaken vaak niet aan de oppervlakte.
Voorbeeld 1
Wat is het volgende getal in de reeks 1,7,12?
Eerste vraag is “wat zijn dit”? Als het jaren zijn wordt de reeks 2001, 2007, 2012.
Hééé, allemaal vrijdagen!!!. Da’s toevallig. Nou nee dus. Als we ook nog weten dat alle drie de data jaren zijn waarin mijn verjaardag op dezelfde dag valt als mijn geboortedag, vrijdag 30 maart, dan is snel duidelijk dat het volgende getal 2018 moet zijn. Hoezo toeval?
Voorbeeld 2
Wijnverkopen in achtereenvolgende jaren waren resp. 70163, 70177, 20981, 70181, 70183. De waarde 20981 springt er duidelijk uit. “Allemaal priemgetallen, maar da’s natuurlijk toeval”, zegt lampje. “Nee, dat is 1997, toen er koelvloeistof in de Oostenrijkse witte wijn werd aangetroffen, niks toeval” weet ouwe Jan nog.
Toeval: hoe ermee om te gaan
Vaak kan de invloed van toeval worden verkleind of zelfs helemaal worden geëlimineerd. Als dat niet kan, omdat elementen niet binnen je invloedsfeer liggen, kun je vaak wel goed anticiperen. Er zijn twee typen maatregelen: proactief of reactief. Bekijk ze beiden, indien noodzakelijk.
Correcte data
Lijkt een open deur, maar tòch maar even checken of data goed en consistent gemeten zijn.
Of de dimensies goed zijn. Kilo’s, afzet(aantallen) of omzet (euro’s)aantallen, meters of vaten van verschillende inhoud. Let op verschillende formats van getallen, bijvoorbeeld punt of komma in een getal. Een bekend voorbeeld was het drama van de “one dollar Peniceline shot” in de eerste wereldoorlog.
Samenstellende dimensies
Wat zijn de factoren die mede van invloed zijn? Denk aan zaken als bevolkingssamenstelling, leeftijd, koopgedrag, distributie, type bedrijf etc. Zijn er factoren die elkaar uitdoven of juist versterken?
Causale variabelen
Welke van de variabelen kunnen we beïnvloeden en welke niet? Kunnen we “What-if” scenario’s opstellen voor de factoren waar we geen invloed op hebben? Kunnen we anticiperen? Bijvoorbeeld als jouw automerk door criminelen tot statussymbool wordt verheven. Of je dancing die door bepaalde groepen tot “vergaderruimt” wordt verkozen. Een PIN automaat bij een hangplek. Of een dancing bij een seniorenflat.
Het lijkt allemaal een ABC-tje. Maar soms kan je je verbazen over de vaak wel erg naïve manier waarop besluitvorming tot stand komt. Nee, niet alleen bij kleine bedrijven, maar ook bij grote. En de overheid niet te vergeten.
Multiculti
Met het toenemen van de culturele veelkleurigheid in Nederland groeit ook het aantal factoren waar je beter rekening mee kan houden. Een snoepgoedactie tijdens vastenperiode voor Paasen of Ramadan? Een evenement op zaterdag (Sabat)? Een feest op de sterfdag van een icoon van een cultuur? Een snelweg door een broedgebied van de paarsgespikkelde hamster? Even goed nadenken dus en als het even kan “met het hart”.
Rol van social media
En als je niet goed nadenkt, of zomaar wat doet? Met de explosieve groei van multifunctionele mobieltjes groeit ook het aantal “waarnemers” of vrije tijd journalisten en daarmee ook de kans dat je pijlsnel verkeerd “in de picture” komt. Reacties kunnen onvoorspelbaar, razend snel en massaal zijn.
Mijn devies is “Eerst gewoon goed kijken”. En als dat geen soulaas biedt kun je nog altijd je toevlucht nemen tot de glazen bol, Tarot kaarten, pendelen of wichelroedelopers. En vergeet niet om oprecht gemeend “sorry” te zeggen als het een keer tòch nog fout gaat.
Jos Steynebrugh
Marketing & Innovatie Consulent
Wellicht aardig om die artikelen eens te bestuderen, serendipiteit is als onderwerp eigenlijk op de kaart gekomen door de vele toevallige ontdekkingen rond de vorige eeuwwisseling tot 1950 met innovaties als penicilline, DNA-structuur et cetera. Het ultieme boek hierover is ''The travels and adventures of Serendipity'' van Merton & Barber, ook de Nederlandse academicus pek van Andel alsmede Royston Roberts hebben er lezenswaardige boeken en artikelen over geschreven,
hgr.,
Gyuri