Wij-weten-wel-wat-goed-voor-u-is

Columns

Toen onze Koning in zijn eerste troonrede op de derde dinsdag in september 2013 melding maakte van de participatiemaatschappij leek dat iets nieuws – maar in feite was het oude wijn in nieuwe zakken. Op zich niks mis mee – oude wijn is vaak prima te drinken. En dat wordt ook onderstreept door de bekende uitspraak van Andrew van der Ven: ‘management theories come and go, but common sense is still the most valid’.

Glimmende bureaus
Het lijkt simpel, maar er achter dat mooie woord ‘participatie’ gaat wel een hele wereld schuil. Want het betekent namelijk dat er geen plaats meer is voor tribunes: iedereen doet gewoon mee! Middels wederkerigheid worden wij allen geïnviteerd om – vanuit eigen kracht en je sterke punten – een bijdrage te leveren aan dat grotere geheel. Prachtig natuurlijk. Maar een cruciaal uitgangspunt van ‘participatie’ is om dan wel af te stappen van dat verstikkende wij-weten-wel-wat-goed-voor-u-is gedrag. Je kent dat wel: om vanuit prachtige torens vanachter glimmende bureaus te bedenken wat goed voor ‘hen’ is. Zonder de dialoog met ‘hen’ te voeren. In de sfeer van ‘a desk is the most dangerous place from which to view the world’.

En dat terwijl ons educatieniveau in de afgelopen halve eeuw zo’n factor acht (jawel!) is toegenomen. Dat we vandaag de dag in een wereld leven waarin iedereen – maar dan ook echt iedereen – middels sociale media (Facebook, LinkedIn, Twitter) zo kunnen bereiken. Wonderlijk dus dat we het dan nog steeds hebben over ‘uitrollen’ en ‘allemaal door de wasstraat’ gebaseerd op tell sell achtige methodes. Of het oeroude waterval mechanisme waarbij iedere schakel in de keten iets leuks bedenkt om het daarna over die bekende schutting te kieperen.

Moeten of willen?
Vooral als we ons bedenken dat de ervaring leert dat gedragsverandering gefocust op willen (beloning, goedkeuring, glorie, erkenning), vele malen succesvoller is dan een verandering gebaseerd op moeten (straf, afkeuring, schade, mislukking). Zeker in een maatschappij waarin vertrouwen en verbinding dominante waarden zijn. Want bij ‘moeten’ is alles gericht op het vermijden van onlust waarbij regels, procedures en controle de hoofdschotel zijn (rule based). Dat is compleet anders bij het ‘willen’: dat is vooral gericht op het verkrijgen van lust – waarbij energie, inspiratie, toekomstbeelden, ownership en belief toverwoorden zijn (value based).

Die behagelijke comfortzone
Dé boodschap: kom uit dat hok. Stop met dat tragische denken in termen van functies en organogrammen. Verlaat je behagelijke comfortzone. Stap naakt het land van onzekerheid binnen. En ga gewoon de straat op. Ga luisteren en voelen wat daar aan de hand is: proef de werkelijkheid. Zodat je weer openstaat voor andere dingen. Waarbij diversiteit gebruikt als driver. Dat betekent dus om in de huid te kruipen van je gebruiker. Niet in de vorm van een enquête of afstandelijk marktresearch. Maar een daadwerkelijke dialoog met je collega’s of klanten. Op ruikafstand. Zoals een ziekenhuisdirectie die zichzelf twee dagen als patiënt liet opnemen in het eigen ziekenhuis. Of leden van een directie van woningbouwcorporatie die een etmaal gingen logeren bij hun huurders. Om zo hun eigen woongenot te kunnen ervaren. Of een managementteam dat wilde weten wat jongeren bewoog waarbij iedereen van hen een dag meeliep met studenten. Om samen op te staan, te ontbijten, boodschappen te doen, te koken, etc. Niet vanuit een duf vergaderzaaltje met formica tafels voorzien van droevig makende tl-buizen. Maar gewoon in de échte praktijk van alledag. Om zo de werkelijkheid ook écht op te kunnen snuiven. Confucius-proof dus: schrijf het op en ik vergeet het, laat het me zien en ik onthoud het – maar laat het me voelen en ik maak het me eigen.

Van ‘zorgen voor’ naar ‘zorgen dat’
Volgens mij is dát nou onze participatiemaatschappij. Waarbij we niet alleen sturen op eigen verantwoordelijkheden en onderlinge complementariteit, maar elkaar ook serieus nemen en met respect behandelen. Gericht op een gezamenlijk creëren van waarde. Niet in termen van ‘winst’ en verlies’, maar in ‘gemeenschappelijk winnen’. En je hoeft écht geen profeet te zijn om te voorspellen dat z’n aanpak succesvol is. Domweg omdat het beklijft. Immers: je managet dingen, maar je leidt mensen!

Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren

Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)

Word een pro!

SCHRIJF MEE >>

Meer over Overheid