Out-of-office zijn we allemaal

Hoe vaak maak je het niet mee? Je mailt iemand, je krijgt een out-of-office reply terug, maar twee minuten later toch ook een mailtje met een antwoord. Al dan niet begeleid met het zinnetje “Verstuurd vanaf mijn iPhone”. Welk dilemma ontpopt zich in deze tijd van Het Nieuwe Werken?

In zijn recente boek “The Shallows” maakt Nicholas Carr zich grote zorgen over de overload aan digitale informatie die momenteel op ons af komt. De totale hoeveelheid informatie die we op elektronische apparaten produceren, gaat nog dit jaar de zettabyte (een 1 met 21 nullen) overtreffen, zo zijn de schattingen. Door de veelheid aan informatie scannen we teksten nog hooguit vluchtig. Daardoor verliezen we het vermogen om langer onze aandacht bij één onderwerp te houden, zijn we minder in staat om diep te reflecteren, en vergeten we eerder en vaker wat we geleerd hebben.

Ik geloof hier niet in. Er zijn al eeuwen lang gevulde bibliotheken, er zijn al anderhalve generatie lang veel meer kanalen op tv dan je zou kunnen bekijken: allemaal voorbeelden van information overload die niet tot massale vervlakking of veranderde mentale capaciteiten hebben geleid. Zoals Clay Shirky het in 2008 reeds formuleerde: Het draait niet om information overload, maar om filter failure.

Maar er is wel iets anders aan de hand met betrekking tot de informatie die op ons af komt. Dat betreft de 24 uurs-bereikbaarheid. Kennis kun je makkelijk filteren, maar een claim op een antwoord, op je mening, op een eerste reactie is een stuk lastiger. Deze ban van bereikbaarheid zie ik als steeds groter probleem in mijn praktijk als managementcoach. Hoe hoger de positie van de manager, hoe vaster de Blackberry in zijn handpalm geplakt is. Met zijn vingertoppen beroert hij vaker zijn iPad dan zijn partner. Hij bedient zijn smartphone veelvuldiger dan dat hij zijn klanten bedient. ‘Zij’ mag overigens ook, maar meestal is het ‘hij’. Des te belangrijker zijn positie, des te bereikbaarder moet deze leider zijn.

Vakantie is geen reden om geen reactie te geven op een rapport, een congres bijwonen geen reden om de mail van die dag niet te beantwoorden. Sterker nog: out-of-office zijn we allemaal steeds vaker, maar daarmee zijn we nog niet out-of-reach. Out-of-reach is het nieuwe managementtaboe. We staan op onze achterste benen als een manager na twee dagen nog niet gereageerd heeft op een dringend mailtje of een ingesproken voicemail.

Nicholas Carr heeft het over een “flood of digital information”. Dat roept bij mij het beeld op van een nieuw soort tsunami. In termen van bereikbaarheid gaat het dan om een “flood of digital claim”. Maar wat wordt in deze zondvloed – of moet ik zeggen zendvloed – de reddende ark? Hoe gaan we in de toekomst om met deze überbereikbaarheid? Mogelijk zien we een nieuwe vorm van sabbatical ontstaan, waarin we gedurende een periode een Social media Leave hebben in plaats van een Sabbatical Leave. Lassen we jaarlijks massaal een “no tech ramadan” van 40 dagen zonder internet in, zoals TED-organisator Jim Stolze dat deed. Ik denk dat de ban der bereikbaarheid niet alleen huwelijken kost, maar ook de volksgezondheid op het spel zet: de constante bereikbaarheid levert een stress op die we constant toelaten in ons bestaan. Of we nu op een berg zitten, in de file staan of met het gezin op weg zijn naar de Efteling. Mooi dat nieuwe werken, maar met een en hetzelfde mobiele nummer zijn werk en privé niet langer te scheiden. En een mobiel van het werk niet meenemen lijkt een contradictio in terminis. Het apparaat heet niet voor niets 'mobiel'.
Ik voorzie dat we in de nabije toekomst steeds meer last gaan krijgen van deze communicatieclaimcultuur. Het is de keerzijde van het Nieuwe Werken.

We zullen virtueel gerelateerde verslavingen ontwikkelen, van App Addiction tot Twitter Tirannie, van het social-network-syndroom tot SMS-stress.

Tip voor de feestdagen: begin een social media dieet om de RSS-feeds tegen te werken. Een goed voornemen, waarvan de hoop op 3 januari alweer vervlogen is, vanwege een volle inbox en een alles opslokkende twitterstream…

Nog een gedachte over bereikbaarheid en leiderschap. Hoe zat het ook al weer met God? De ultieme leider toch. Is God niet juist onbereikbaar? En als dat de hoogste positie is, waarom streven wij Zijn ideaal dan niet na?

Of moeten we het beeld van God bijstellen? Als in: “Ik zag God en zij was zwart”, maar dan anders. Waarom durven we niet out-of-reach te zijn? Omdat we nu eenmaal echt nodig zijn? Omdat we zogenaamd nodig zijn? Omdat we ons onvervangbaar achten? Omdat we ons onmisbaar maken? En als dat zo is, is dan het structureel invoeren van een out-of-reach beleid voor managers niet gewoon de ultieme test om te zien of deze managers hun organisatie goed op poten hebben staan? De test om te kijken of een manager gewoon hier kan zijn. Waar hij ook is. Zodat hij kan zeggen: ‘Ik ben Out-Of-Reach. Ik ben een en al O.O.R.”

Guido van de Wiel

Bronnen
Clay Shirky: www.web2expo.com/webexny2008/public/schedule/detail/4817
www.boston.com/bostonglobe/ideas/articles/2010/11/28/information_overload_the_early_years/?page=full
www.theshallowsbook.com/nicholascarr/Nicholas_Carrs_The_Shallows.html