De oplossing ligt in het probleem

Vliegen de ‘transformaties’, ‘agile werken’ en ‘grip op…’ jou ook om te oren? En wat te denken van ‘in je kracht staan’, ‘growth mindset’ of ‘vanuit veiligheid en vertrouwen samenwerken’? Wat doen deze buzzwoorden met jou: krijg je jeuk, beweeg je baldadig een andere kant op, doe je het af als ‘zweverig’ gedoe?

Het is verleidelijk om afwijzend te reageren op buzzwoorden en trends. Net zo verleidelijk is precies de omgekeerde reactie: op iedere trend springen als de verlossing en oplossing voor alles. Het effect van afwijzen of juist (blindelings) volgen van heersende trends is hetzelfde: je hoeft niet echt te kijken naar wat er aan de hand is. En dat terwijl ze je veel kunnen laten ontdekken.

Buzzwoorden als signalen

Buzzwoorden signaleren wat er leeft in mensen, organisaties en de maatschappij. Op dit moment , in deze omstandigheden. Ze duiden de tijdsgeest. Buzzwoorden schetsen een beeld van hoe het nu gaat.

De huidige manieren van sturen, (bege)leiden, organiseren en werken functioneren in veel organisaties niet meer.

Leidinggevenden en medewerkers zoeken naar meer ruimte voor flexibiliteit en ontdekkingen onderweg. Velen vinden dat nog best spannend én misschien onzeker, dus fijn als je wel grip kan houden. Het is persoonlijk spannend én ook samen spannend. En als het echt té spannend wordt zetten deze ontwikkelingen mensen en hun onderlinge relaties stevig onder druk. Niet voor niets zoekt men naar (meer) veiligheid en vertrouwen.  De heersende trends schetsen een beeld van een collectieve zoektocht naar ‘hoe anders’, zonder kant en klare oplossingen. Een zoektocht waarbij iedereen mee doet, of je dat nu wilt of niet.

Buitenkant oplossingen

Des te onoverzichtelijker en impactvoller een probleem is, des te sneller willen mensen het oplossen. Dat leidt in veel organisaties tot een puur praktische aanpak van de ‘hoe anders’. Leidinggevenden introduceren de ene nieuwe werkmethode na de andere. Zo ontstaat een opeenstapeling van buitenkant oplossingen.

Buitenkant oplossingen zijn als een pleister op een symptoom. Het ziet er mooi uit en onder de oppervlakte woekert wat er werkelijk aan de hand is.

Buitenkant oplossingen leiden tot hard werken zonder duurzaam resultaat.

De oplossing ligt in het probleem

Waarom blijven veel leidinggevenden hard werken aan praktische oplossingen voor strategische ontwikkeling? Dat heeft een logische verklaring: zo voorkom je het ongemak van het zoeken en (nog) niet weten. Vaak ziet men de zoektocht in organisaties als een probleem. Zoeken voelt als onzeker, misschien als een zwalkende koers. Terecht dat leidinggevenden daar niet meteen enthousiast van worden.

Hoewel dit zeker geen pleidooi is voor zwalken, het is wel een oproep om in het zoeken juist de oplossing te zien. Het zoeken, of beter gezegd onderzoeken, maakt het mogelijk om een andere interpretatie van gebeurtenissen te vinden. Het vergroot je mogelijkheden en leidt tot een serie van andere acties met duurzame uitkomsten.

Onderzoekende blik

Hoe onderzoek je in je dagelijkse praktijk?

Je vertrekpunt is ‘wa gebeurt er’ in plaats ‘hoe het oplossen’.

Onderzoek valt of staat met de blik waarmee je naar de huidige situatie kijkt. Zie je wat er in de organisatie gebeurt vooral als lastig? Of kan je voorbij het lastige te kijken én je (re)actie even uitstellen?

Een onderzoekende blik kijkt verder dan naar wat er feitelijk gebeurt. Je kijkt naar gebeurtenissen als symptomen van een breder (ontwikkel)vraagstuk met meerdere oplossingen. Al je vaardigheden doen mee: van vragen stellen tot luisteren tot analyseren van steeds terugkerende uitkomsten. En je gaat verder: ook je intuïtie, beeldend vermogen en betekenisgeving doen in onderzoek mee.

Dat hoeft niet zweverig te zijn. Ervaar het met een kort experiment: denk aan een vraagstuk waar je tegenaan loopt in de organisatie en bekijk het achtereenvolgens op verschillende manieren:

• Bekijk het vraagstuk zoals je het meestal doet, vanuit je eigen positie. Merk op wat dit vraagstuk aan reactie(s), gedachten, meningen en acties bij jouzelf oproept.
• Bekijk het vraagstuk vanuit een ander, bijvoorbeeld een collega, medewerker of team dat bij het vraagstuk betrokken is. Welke reactie(s), ideeën, meningen en acties merk je nu op?
• Je zoomt uit en kijkt naar het vraagstuk en de betrokkenen (inclusief jezelf) vanaf een afstand, als een observator van de situatie. Wat valt je op als je er zo naar kijkt?
• Bekijk het vraagstuk opnieuw vanuit je eigen positie: welke reactie(s) ervaar je nu? Welk beeld van de situatie heb je nu? Wat is je eerste actie?

Het beeld, dat zo ontstaat, geeft je aanknopingspunten voor wat er nodig is en welke beweging mogelijk is.

 Alles wat je moet weten, weet je al

Het goede nieuws is dat jij als leidinggevende als geen ander toegang hebt tot wat er speelt in je dagelijkse praktijk. Die kennis en ervaringen doen ertoe. Het enige dat je hoeft te doen is deze dagelijkse informatie leren anders te gebruiken, voor de verdere ontwikkeling van de organisatie.