Oog om oog maakt de wereld blind

De Springboks winnen het WK rugby voor de vierde keer. Het inspirerende leiderschap van Nelson Mandela is zo ook weer ‘springlevend’. Zijn leiderschap laat ons zien hoe je tegennatuurlijk om kunt gaan met relatieconflicten en een Regenboognatie creëert.  

Zuid-Afrika is afgelopen zaterdagavond 28 oktober voor de vierde keer wereldkampioen rugby geworden. In een zinderende finale knokte Nieuw-Zeeland zich in ondertal terug, maar net als in de kwartfinale tegen Frankrijk en in de halve finale tegen Engeland wonnen de Springboks met één punt verschil. Met vier wereldtitels is Zuid-Afrika nu de succesvolste rugbynatie ter wereld. Succes dan gedefinieerd in het aantal titels. Maar wat mij betreft zijn ze vooral succesvol door hun ‘Rainbow Nation’ boodschap en hoe leiders als Nelson Mandela en Desmond Tutu in hun voorbeeldgedrag die boodschap voorleefden. Waardoor hun leiderschap vandaag de dag nog steeds springlevend is in nieuwe leiders die in hun voetsporen voor(t)gaan.  

Wraak helpt niet om te helen

De zege van de Springboks doet terugdenken aan hun eerste memorabele WK-zege in 1995. Vooral dankzij Mandela (prachtig uitgebeeld in de film Invictus) werd die WK-finale een keerpunt in de Zuid-Afrikaanse geschiedenis. Tijdens de Apartheid was de rugbysport vooral een sport van de blanken en voetbal een sport van de zwarte bevolking. Mandela gebruikte rugby en zijn band met Zuid-Afrikaanse aanvoerder Francois Pienaar om een helende en inspirerende beweging teweeg te brengen. In de film Invictus zegt Mandela tegen Pienaar: ‘How do we inspire ourselves to greatness when nothing else will do? How do we inspire everyone around us? I sometimes think it is by using the work of others’. Het resulteerde erin dat de WK-zege in 1995 mede tot stand kwam door een mix van zwarte en blanke spelers en er een sterk divers en succesvol team ontstond. 

Rugby hielp indertijd om te verbroederen na een periode van negatief conflict door de Apartheid, en weer als natie samen te geloven in een gezamenlijke toekomst met respect voor verschil. Een periode waarin leiders als Mandela en Tutu over hun eigen schaduw en shit heenstapten. En ze een kans zagen om via sport oude wonden te helen en iets ‘tegennatuurlijks’ te doen. Mandela wist, in navolging van zijn grote rolmodel Gandhi, dat ‘oog om oog de wereld blind maakt’. Vanuit oude pijn 'wraak' nemen op de ander helpt niet om als land, organisatie, gemeenschap en als mens te helen. Wat helpt is om vanuit verbroedering de relationele én individuele pijn te (h)erkennen en zo te werken aan herstel en verzoening. Zodat er weer een vruchtbare voedingsbodem ontstaat om samen vanuit verschillen een Regenboognatie te creëren.   

Als broeders elkaar in 'oorlogstijd' steunen

Ondanks dat Mandela dood is, is zijn leiderschapsvoorbeeld nog ‘springlevend’ bij de Springboks. Een mooi voorbeeld daarvan was hoe aanvoerder Siya Kolisi (die zich opwerkte vanuit de townships) reageerde op een incident in de halve finale. Waarin de Engelsman Tom Curry zich racistisch bejegend voelde door een Zuid-Afrikaanse speler Bongi Mbonambi. Later bleek uit videomateriaal dat er sprake was van verschillende interpretaties: Mbonambi zei blijkbaar op zijn Zuid-Afrikaans ‘wide kant’ in plaats van ‘white cunt’ hoe Curry het hoorde.

De rugbybond trok de conclusie dat er onvoldoende bewijs was van racistisch gedrag. Maar hierdoor keerde het sentiment zich om en kreeg Curry via social media de volle laag. En dat raakte Kolisi, de aanvoerder van de Zuid-Afrikanen. “Ook wij maken het mee. Als zoiets gebeurt dan steunen we elkaar als een rugby-familie, hoe we ook tegen elkaar strijden op het veld. Het maakt niet of je bij de tegenstander hoort of niet”. Kolisi laat zien dat je juist in 'oorlogstijd' de vrede moet bewaren en elkaar als broeders moet steunen. Net zoals Dire Straits dat ooit prachtig bezong in hun nummer 'Brothers in Arms'. 

In welk voorbeeldgedrag ga jij voor?

Mandela’s missie lijkt bij Kolisi in goede handen. Ik hoop dat nu ook met het conflict in het Midden-Oosten of in Oekraïne (je lijkt het bijna te vergeten omdat dit naar de achtergrond in ons nieuws is verdwenen), dat er leiders zijn die de roeping voelen om over hun eigen schaduw en shit heen te stappen. En die ogenschijnlijk ‘tegennatuurlijk gedrag’ vertonen om te verbroederen en verzoenen.
Laten we vooral nu in het klein beginnen en bij onze cirkel van invloed. Als je dan even in de voetsporen wandelt van Mandela en Kolisi, hoe ga jij dan in het dagelijks leven om met oude wonden en ‘andere interpretaties’ van iemands gedrag in relatieconflicten? Welk initiatief neem je dan om te verbroederen en verzoenen zodat jij én de ander niet verblind raken door de eigen pijn? Voorkom dat je je ingraaft in de loopgraven van je eigen gelijk. Sla een brug naar je broeder of zuster. Samen creëren we zo schouder aan schouder in de inspirerende voetsporen van Mandela, Tutu en Kolisi een Regenboognatie.
Kortom, hoe ziet jouw Regenboogmissie eruit en in welk voorbeeldgedrag ga jij dan voor naar je 'broeders en zusters' in jouw gemeenschap (organisatie, team, gezin, vriendengroep)?