Altijd op zoek naar de zwarte zwaan

Herberth Samsom heeft een lange geschiedenis als ondernemer. Op 26-jarige leeftijd startte hij zijn eerste bedrijf in de reclame, Esprit, dat zich voornamelijk richtte op de farmaceutische industrie. Hij verkocht Esprit toen hij begin dertig was. De vraag: ‘Ga ik dit nog twintig of dertig jaar doen?’ speelde bij hem toen al. Na een MBA in Italië heeft hij verschillende bedrijven opgericht en geleid. Momenteel is hij CEO van BVA Auctions, een e-commerce bedrijf in veilingen.

Drie mandjes

Herberth vindt ‘op de bok zitten het leukst, ‘maar dan wel in combinatie met andere rollen. Hij heeft op zakelijk gebied verschillende functies en verdeelt zijn werkpakket in drie ‘mandjes’. Het grootste mandje bestaat uit de rol van CEO bij de Auction Groep, waarvan BVA de trekker is. De inhoud van het tweede mandje bestaat uit commissariaten bij bedrijven, waarin hij meestal ook zelf investeert, samen met private equity fondsen. Dat is onder meer het geval bij Xindao, Tandvitaal en Equipe.

Tenslotte is hij Business Angel van het European Angel Fund (EAF), een investeringsfonds dat start-ups op weg helpt.

Altijd bezig met forward thinking

Herberth is altijd op zoek naar investeringsproposities die hout snijden. “In de tijd dat ik in de reclamebusiness zat, heb ik veel marketingervaring opgedaan en veel gezien. Bijvoorbeeld dat iedereen spreadsheets kloppend kan maken terwijl het gaat om het échte goede idee of propositie.
Ik wil zo’n ondernemer eerst leren begrijpen, pas dan kan ik hem eventueel helpen. Ik ben nu in ‘Red je pakketje’ gestapt. Dit bedrijf is van een gisse jongen met een klein hoofdkantoor in De Meern. Het idee: same day delivery (tussen 17 en 22 uur), met behulp van een uniek IT-systeem en algoritmes, met eigen auto’s en eigen, getraind personeel. Sterk en eenvoudig en daarmee alle bestaande concurrenten te slim af. Het gaat me niet om groots en meeslepend, maar vooral om slimme ideeën.

“Waar ik bijvoorbeeld ook in investeer is VinylExpress van Rogier van Genugten. Hij richt zich op de succesvolle nichemarket van elpee-liefhebbers. De essentie is dat je het probleem én de oplossing ziet. Als het idee goed is, is er ook altijd een manier om de uitvoering te realiseren.”

Chemie als basis voor een commissariaat

“Het werk van een commissaris vind ik mooi. Voor mij betekent het niet ‘op grote afstand staan’ maar juist een grote betrokkenheid voelen bij het bedrijf en als sparringpartner van de directie kunnen optreden. Ik combineer mijn commissariaten dan ook altijd met een aandeelhouderschap. Misschien niet voor iedereen een logische combinatie, maar ik geloof hierin. Aandeelhouderschap betekent niet dat het belang per definitie anders is gericht dan het belang van het bedrijf. Ik vind het mooi als alle stakeholders eenzelfde richting uitdenken. Juist de som van de onafhankelijke visies is waardevol.”

Vanuit deze rol neemt Herberth verantwoordelijkheid voor de visie en strategie van de bedrijven waarbij hij een commissariaat vervult. “Op die manier kan je verschil maken, soms door direct te interveniëren. Ik heb weinig met het gedoe van ‘op elkaars stoel zitten’. Meestal ben ik goed bekend en soms bevriend met de oprichters van een bedrijf en hebben we drie tot vier keer per week contact. Voor mij is chemie een must.”

“Bij Tandvitaal heb ik samen met de oprichters een private equity-partij gezocht om het bedrijf schaalbaar te maken. Het was in eerste instantie een tandartspraktijk met vijfentwintig stoelen. Door de markt goed te volgen zagen we dat er steeds meer vrouwen afstudeerden, die geen behoefte hadden aan een klassieke praktijk. Een deel van deze doelgroep koos ervoor om in loondienst te werken. Door massa ontstaat de mogelijkheid te investeren in de nieuwste technieken en de logistiek achterwaarts te integreren.

Provocerend coachen. Zoek de zwarte zwaan

“Als commissaris zit je in de tweede koets. Je kunt jonge ondernemers meenemen en laten groeien. Mijn stijl daarin is niet te slap. Ik confronteer hen stevig met zichzelf en als ze leren word ik daar blij van.

Ik ben altijd op zoek naar de ‘zwarte zwaan’. Daar moet je bij mij wel tegen kunnen! Ik coach tegendraads, soms zelfs polariserend of provocerend, zonder iemand neer te sabelen.

In mijn beleving helpt dat sneller dan wanneer je uiterst beleefd blijft. Je zet op die manier mensen aan het denken. Ik ben graag inspirerend voor de nieuwe generatie en wil niet in mijn eigen groef te blijven zitten.”

“In mijn eerste baan bij Boots was ik productmanager. Daar maakte ik mee dat de marketing manager werd gedegradeerd, terwijl hij een hypotheek van hier tot Tokio had. Toen dacht ik: ‘Dat nooit!’. Mijn advies is dan ook: ‘Ga aan het begin van je carrière niet bij een corporate werken, maar kies je eigen pad. Bij een corporate wordt er voor je gekozen.'

'Corporate citizenship gaat meer over macht, kracht en positie dan over visie en klanten.'

Mijn leidraad is: ‘Wees regisseur van je eigen leven’. Voor je het weet blijf je een leven lang zitten en dan ben je geen regisseur. Ga één keer in de zeven jaar in de koude wind staan. Dan blijf je groeien.”

‘It’s all about being nice and talented’

“Na Esprit startte ik bij Hevea, een laarzenfabriek in het oosten van het land, een dochteronderneming van Vredestein. Door een deel van de productie naar Portugal te verplaatsen, verhoogde ik de waarde van het bedrijf aanzienlijk. Ik wilde het bedrijf graag zelf kopen, maar de Raad van Commissarissen stond dat niet toe. Niet fijn en het zorgde ervoor dat ik de overstap maakte naar de directie van DDB, een internationaal reclamebureau.”

“Daar zat een creatief koppel, dat wereldwijd alle prijzen had gewonnen. Ze tekenden voor reclames, die tot op de dag van vandaag nog spraakmakend zijn. Maar ze gedroegen zich bijna als door God gezonden, waren diepgelovig in zichzelf en verdienden een vermogen. Dat was niet zomaar uit de lucht gegrepen, want het bedrijf draaide op het duo. Dan zie je geen enkele nuance meer. Ze presteerden het om klanten die weerwoord gaven buiten de deur te zetten. Bij de fusie met Result heb ik tegen hen gezegd: ‘Jullie gaan niet mee, jullie passen niet’. Om mijn argumentatie te ondersteunen gebruikte ik een citaat van Bill Bernbach, de B van DDB: ‘It’s all about being nice and talented’. Ik heb hen toen gezegd, dat het voor mij begint met nice. Jaren later sprak ik hen op een congres. Ze hadden spijt en zeiden dat ze het verkeerd hadden gedaan, dat ze hadden moeten luisteren. Daar heb ik veel respect voor.”

“DDB/Result was een gouden kooi met een prachtig salaris. Maar pas op: van een topsalaris word je geestelijk lui. En dat is nu juist het moment dat ik in de wind ga staan.”

We all benefit

“In 2008 ben ik met een partner InShared begonnen, een online verzekeraar. De kracht van de formule was het creëren van een sterk digitaal platform en real time real place-stuurinformatie. Bij InShared creëerde ik een handpicked team. Dat heeft nadelen - want minder variatie - maar ook veel voordelen. Mijn team was ongelooflijk loyaal, ging door roeien en ruiten.”

“InShared had ik veel langer willen doen. Er stond internationale uitbreiding en opschaling op het programma, maar mijn grootaandeelhouders kozen een ander spoor. Het risico dat er wrijving ontstaat tussen een innovatieve start-up en een geconsolideerde moederorganisatie is reëel. Ik heb me laten uitkopen. Dat was geen leuke ervaring.” We all benefit? (red.)

Malle Pietje

“Bij BVA was de strategie van de onderneming diffuus, een pan-Europees veilingbedrijf zonder plan. De voorzitter van de Raad van Commissarissen vroeg mij om CEO te worden, omdat de directeur en oprichter deze rol niet ambieerde. Mijn omgeving snapte er niets van. ‘Waarom begin je bij BVA Auctions? Ga je Malle Pietje spelen?’ Ik kijk er doorheen en zie het potentieel. Ik probeer mensen aan boord te halen die het bedrijf verder kunnen helpen. Dat doe ik door in andere keukens te kijken en daardoor businessmodellen beter te maken. Bij BVA maken we nu bijvoorbeeld gebruik van ICT-expertise, die is opgedaan bij andere e-commerce platforms, waaronder bol.com. Inmiddels is allereerst een businessunit-structuur ingevoerd en wordt direct daarna de finance en IT-kolom geprofessionaliseerd.”

“BVA Auctions veilt alles: van vliegtuigen tot ledlampen, van parketdelen tot keukens, van telefoons tot antiek, van horloges tot onroerend goed. Dat gaf onduidelijkheid. Het was opvallend dat niemand in het bedrijf zich verantwoordelijk voelde voor het eindresultaat. Om een cultuur te creëren waarin men verantwoordelijkheid pakt, zorg ik dat we congruent gedrag belonen. Als het nodig is stel ik grenzen. In mijn ogen is richting geven, duidelijkheid en voorspelbaar gedrag van de leiding belangrijk. Ik geef medewerkers vertrouwen en degenen die het dichtst bijstaan maak ik het af en toe moeilijk. Ik daag hen uit en laat ze tegelijk niet meteen vallen. Met humor steken!”

Omdenken: van veilingplatform naar e-commerce bedrijf

“Het viel mij op dat BVA zichzelf zag als een veilingplatform en vooral keek naar de inbrenger. Als de nadruk ligt op de uniciteit van de inbrenger dan is het logisch dat variatie wordt ingebouwd in de werkstroom in plaats van dat er wordt gestreefd naar standaardisatie. Mijn basisvraag is: ‘Voor wie doe je het? Wie is je klant?’ Als je de consument of de business (B2B) als klant neemt, is standaardisatie gewenst en wordt de dienst schaalbaar."

"Mijn ervaring leert dat hoe sterker het platform is, hoe groter de tevredenheid van de inbrenger. Hoe meer kavelviews, hoe steviger je positie. Dit is de business van e-commerce: het verbinden van platforms en vereenvoudigen daarvan.”

“Internet heeft overigens veel transparant gemaakt. De hiërarchie van bazen en bovenbazen wordt steeds meer afgebroken. Dat is ideaal. Je denkt soms dat je ergens verstand van hebt, maar dat heb je niet altijd. Veranderingen gaan razendsnel en vragen andere expertise."

"Pel de organisatie af in kleine autonome teams. Het gaat erom alles zo klein mogelijk te maken om problemen op te lossen. Op die manier neemt men verantwoordelijkheid, wordt doorgepakt en inspiratie georganiseerd. Ik denk dat hiërarchie dat in de weg staat.”

De goede reisleider?

“Je eigen tegenspraak creëren is belangrijk. Zelf zorg ik dat ik feedback krijg, bijvoorbeeld van collega-commissarissen. Iemand helpen vraagt allereerst begrip en verplaatsing in de ander. Vervolgens is het zaak door te pakken en wat je verder tegenkomt op te lossen. Natuurlijk kan je dan niet met iemand afrekenen als het fout gaat, dat is part of the deal.”

Herberth geeft een aantal lessons learned mee. ” Het voeren van een eigen kompas is het allerbelangrijkste. Het is niet erg om te concluderen dat iets niet lukt, juist nuttig om op enig moment te beseffen dat je er niets meer van kan maken. Ook dat vraagt lef. Het gaat immers niet om veel dingen te weten, niet om status, niet om hiërarchie. Het gaat om de reis die je met mensen maakt en daar hoort een reisleider bij. Wat een goede reisleider is, kan voor iedereen anders zijn; de fase waarin je verkeert speelt daarbij een rol.”
“En niet in de laatste plaats: het gaat erom dat het leuk is.”

De auteurs Martine van den Berg en Carine van den Boom publiceerden onlangs het boek Leidersweg. Dit interview is een verkorte versie van het interview in dit boek. De auteurs zijn werkzaam als organisatie-adviseur en zijn oprichters van uitzichtpunt.nl.