Managementmythe van de maand: Mindfulness

‘Wilt u met meer plezier en rust kunnen werken en leven? Vitale en ontspannen mensen halen meer uit zichzelf, hebben meer plezier in hun werk, zijn doelgerichter en succesvoller.’

Ingrid werkt bij een groot accountantskantoor. Ze vertelde me dat de werkdruk op haar kantoor gigantisch hoog is. Werkweken van 60 uur zijn doodnormaal. Veel uren maken betekent voor de medewerkers immers veel succes, zeker als ze al die uren kunnen declareren bij de klant. Het gebeurt helaas ook vaak dat werknemers van het kantoor overspannen uitvallen met een burn-out. Het management had dit ook in de gaten en wilde er iets aan doen. Er kwam een bureau langs dat voor alle medewerkers de cursus ‘Vitaal en Mindful werken’ organiseerde.

In een mail kregen de medewerkers dit te lezen: ‘Wilt u met meer plezier en rust kunnen werken en leven? Vitale en ontspannen mensen halen meer uit zichzelf, hebben meer plezier in hun werk, zijn doelgerichter en succesvoller.’ Verder stond er: ‘Tijdens de training maakt u een persoonlijk actieplan, zodat u het geleerde direct in de praktijk kunt toepassen’.

Helaas pakte het voor Ingrid heel vervelend uit: ‘Vorige maand heb ik mij ziek gemeld. Volgens mijn huisarts heb ik een burn-out. Toen ik dit meldde bij mijn leidinggevende, reageerde die geïrriteerd: ‘Ben je de lessen van die cursus dan alweer vergeten?’

Eigen schuld, dikke bult?

Ik vind dit stuitend. Haar baas verwijt Ingrid dat ze niet goed heeft opgelet op de cursus en daarom nu een burn-out heeft. Het gesprek over de verziekte cultuur waar 60 uur werken de norm is en zo veel mogelijk uren declareren leidt tot succes is in haar organisatie nooit gevoerd.

Critici noemen dit fenomeen McMindfulness (zie bijvoorbeeld psychologytoday.com en huffingtonpost.com ). Zij wijzen erop dat we geluk en succes niet met elkaar moeten verwarren. Er is uiteraard niks mis met iemand die meer geluk uit zijn leven haalt omdat hij de technieken van mindfulness in zijn eigen leven toepast. Dat is hetzelfde als het geluk dat iemand anders haalt uit het geloof in God of door ’s avonds te ontspannen door te netflixen.

Commerciële partijen die claimen dat mindfulness u helpt meer succes te boeken, doen aan bedrog. Zoals met vrijwel alle succesformules is het ondoenlijk om vast te stellen of mindfulness u helpt bij het bereiken van succes. Als je zo’n onderzoek serieus wilt uitvoeren (en dus niet een enquete uitzetten waarbij u aan allerlei mensen vraagt of ze vinden dat het helpt), moet je twee volstrekt identieke groepen mensen een vergelijkbare opdracht geven. De ene groep krijgt dan de instructie om dat mindful te doen, de andere moet het zonder mindfultechnieken stellen. Geen idee hoe je dat zou moeten doen. Hoe controleer je dat iemand uit de niet-mindful-groep toch niet stiekem iets mindfuls toepast? En hoe weten we zeker dat een mogelijk effect is toe te schrijven aan mindfulness, en niet aan geluk, talent of toeval? Er zullen altijd veel haken en ogen zitten aan zo’n onderzoek. Het is een methodologisch mijnenveld.

Claims over mindfulness en succes zijn onderdeel van een probleem, niet van een oplossing

Iedereen die stelt dat mindfulness helpt om succesvoller te worden draagt bij aan de overtuiging dat succes voor iedereen is weggelegd, als je maar de juiste technieken gebruikt. Dat is een hard gelag voor mensen die buiten de boot vallen. Heeft iedereen die niet geslaagd is dat aan zichzelf te danken? Moeten zwervers, werklozen en mensen met een burn-out voortaan wat meer mindful denken en maken ze dan meer kans op een dak boven hun hoofd, een baan en een gezonde werk-privé balans? Ik denk dat deze mensen meer baat hebben aan het Leger des Heils, het UWV en een werkgever die goed voor zijn werknemers zorgt.

Wie roept dat mindfulness leidt tot meer succes, werkt niet mee aan een oplossing, maar aan een probleem waarbij we alle schuld in de schoenen schuiven van het individu. Ik hoop dat u daar niet meer aan mee doet. Mede namens Ingrid ook hartelijk dank daarvoor.