Management modellen: don't listen to Harvard

Columns

Een wake-up-call, het bericht eind augustus dat bij een poging tot het reproduceren van resultaten van 100 psychologische onderzoeken maar liefst 60% niet reproduceerbaar bleek. En daarmee dus niet bewezen. Onderzoeksresultaten die de afgelopen jaren (wie weet?) de ruggengraat vormden van boeken, artikelen, blogs en die leidend (of moet ik zeggen "misleidend") zijn geweest in ons gedachtengoed over "hoe organisaties werken". En de oorzaak volgens de onderzoekers? "Om gepubliceerd te worden, worden soms negatieve resultaten weggelaten, de publicatie wordt dan mooier dan de werkelijkheid."  Tijd om de vraag te stellen: Welke waarde kunnen we nog hechten aan wetenschappelijk (bedrijfskundig) onderzoek?

Een persoonlijk verhaal.
Het jaar 2003 bleek een flinke deceptie. Vijf jaar lang was mijn geest geslepen door bedrijfskunde-professoren, het crème de la crème van de management-theorieën was de revue gepasseerd en ik had een rotsvast cognitief bouwwerk in mijn hoofd gecreëerd over "hoe bedrijven werken"........totdat ik stage ging lopen.
Vol goede moed ging ik op zoek naar een bedrijfskundig probleem bij mijn stage-bedrijf, waar ik dan aan de hand van superieure bedrijfskundige theorieën één of meerdere eieren van Columbus zou presenteren om vervolgens als held het pand te verlaten. Helaas. Het bleek een onmogelijke worsteling om de "probleemstelling" van het bedrijf ("Hoe maken we klanten loyaler?") te proppen binnen de mij bekende theoretische kaders. Het was alsof ik probeerde te koken met een TomTom in plaats van een kookboek, waarbij de TomTom stond voor de leidende wetenschappelijke theorien over "loyaliteit". Op een abstract academisch niveau zijn er paralellen tussen koken en autorijden. Stel een doel, tref voorbereidingen en volg de instructies. Maar ja, de weerbarstige praktijk bleek uiteraard anders, want de instructie "over 400 meter, sla rechtsaf" slaat natuurlijk nergens op als je bezig bent met het garen van je soufflé. Mijn voornaamste troef, bedrijfskundige wetenschap, bleek waardeloos in de praktijk.

Desalniettemin, ondanks gebrek aan theorieën ontstonden er tijdens mijn stage spontaan allerlei creatieve en praktische ideeën om het bedrijf daadwerkelijk te helpen met loyaliteit. Oftewel, gaandeweg leerde ik echt koken en bleek ik de TomTom helemaal niet nodig te hebben! Een bevrijdend gevoel voor mij, maar een schop tegen het zere been van mijn afstudeerbegeleider van de Universiteit. De conclusie van mijn scriptie mocht toch niet zijn dat de wetenschap niet toereikend bleek om dit bedrijf te helpen! Als ik wilde afstuderen moest ik conclusies en oplossingen beschrijven die onderbouwd konden worden door theorieën, ongeacht of mijn afstudeerbedrijf daadwerkelijk daarmee geholpen was. Mijn scriptie werd een gedrocht, een verhaal over lamsbout met een gemiddelde snelheid van 100km/u en het vermijden van tolwegen bij een Flambé.
Ik kreeg een 7 en niemand heeft er ooit iets aan gehad.

Toen ik het bericht op de radio hoorde over de ontmaskering van talloze psychologische onderzoeken moest ik terugdenken aan mijn stage en de volhardendheid waarmee de Universiteit het monopolie claimde op de wetenschap "hoe bedrijven werken". Mijn gedachten dwaalden ook direct of naar het fascinerende boek dat ik nu lees van de disruptieve denker Nassim Taleb (Antifragile), die gehakt maakt van de huidige wetenschap en de "Soviet-Harvard-Delusion". Zijn stelling is dat de kracht van wetenschap stelselmatig wordt overschat en hij geeft het absurdistische voorbeeld van de wetenschappers die college geven aan vogels over hoe te vliegen. En jawel! De vogels vliegen daadwerkelijk, onomstotelijk bewijs van de kracht van wetenschap en aanleiding voor de wetenschappers om eindeloos veel artikelen te publiceren met bewijzen dat hun wetenschap onmisbaar is voor het laten vliegen van vogels. Uiteraard gevolgd door vele subsidie-aanvragen om het vliegen van vogels ook in de toekomst mogelijk te maken.

Absurdistisch voorbeeld? Taleb's stelling is dat veel wetenschappelijke instituten financieel gedijen bij het idee dat wetenschap leidt tot de toegepaste wetenschap die aan de basis staat van grootse technische en bedrijfskundige innovaties. Maar in werkelijkheid zijn de meeste baanbrekende innovaties het resultaat geweest van fanatiek knutselende amateurs (het vliegtuig, de jet-motor, Apple, Facebook, etc. etc.), waarna de wetenschap slechts achteraf mocht verklaren hoe het succes was ontstaan.

Dus wat is de waarde van wetenschappelijk onderzoek? Columbus voer naar het westen, de wetenschap van dat moment tartend en creëerde nieuwe wetenschap. De beste optie-handelaars weten op intuïtie de beste deals te sluiten, zonder kennis van de hogere wiskunde achter aandelenkoersen. Meesterkoks creëren meestergerechten zonder scheikundige wetenschappelijke kennis van ingrediënten. Vogels vliegen ook zonder colleges en mijn scriptie was 100x beter geweest als ik de wetenschap links had mogen laten liggen.

Oftewel, "knutselen" met vallen en opstaan leidt tot waardevolle inzichten en succes en tot slot tot wetenschap. Niet andersom. Leren en innoveren door te doen en te ervaren.

Een reminder om de onderzoeken van de toekomst (om maar binnen het kook-thema te blijven) met een korreltje zout te nemen.....

Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren

Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)

Word een pro!

SCHRIJF MEE >>

Ronald Molag
Lid sinds 2019
Beste Daan,

Als ik me beperk tot mijn vakgebied, de Arbeids- en Organisatiepsychologie, dan zie ik inderdaad dat er soms geschermd wordt met wetenschappelijk onderzoek, dat bij nadere beschouwing ondeugdelijk is. Kritiek hierop is op z'n plaats.

http://evidencebasedhrm.be/ gaat hier uitgebreid op in

In plaats van al het wetenschappelijke onderzoek dan maar naar de prullenmand te verwijzen zou je ook gebruik kunnen maken van onderzoek dat wel goed is uitgevoerd.

Dat je in verkooptrainingen weinig kunt met inzichten uit psychologisch onderzoek betekent nog niet dat inzichten uit de wetenschap per definitie niet zinvol zijn bij het werken aan ontwikkeling van organisaties.

groet,
Ronald Molag
Daan Tel
Auteur
Hallo Ronald,

Allereerst dank voor het onder mijn aandacht brengen van de website mbt evidence based hrm. Mijn ondertitel heeft betrekking op "een baken" voor het ontwikkelen en managen van organisaties en de site lijkt me daar uitermate voor geschikt: het dienen als waar baken.

Eens dat zeker niet alle wetenschappelijk onderzoek naar de prullenbak verwezen dienen te worden. Een column leent zich niet altijd voor nuance, maar bij een genuanceerd artikel over het onderwerp zou ik zeker toevoegen dat het "met een korrel zout nemen van wetenschappelijke onderzoeken" slechts nodig is totdat onderzoeken reproduceerbaar en daarmee bewezen zijn. Wederom, de door door jou genoemde site lijkt me daar een waardevol instrument voor.

De kern van mijn betoog is dat belangrijke inzichten, ideeën en oplossingen in de bedrijfskunde vanuit de praktijk zelf ontstaan en niet vanuit de wetenschap. Oftewel, ook met 100% bewezen wetenschappelijk onderzoeken zou ik nooit een bedrijf binnenstappen om "volgens het boekje" een interventie te plegen of verandering aan te brengen. De theorie zou ik (slechts) gebruiken als inspiratie of naslagwerk, maar nooit als script.

Sterker nog, door management-theorieen als inspiratie te gebruiken (en niet als script) kunnen ook bekende "pseudo-wetenschappelijke" theorieën soms uitermate effectief zijn. Zo is er veel kritiek op de "Leerstijlen van Kolb", maar mijn ervaring keer op keer is dat het effectief behandelen van de leerstijlen in een training leidt tot tastbare resultaten. Het team wordt zich bewust van de aannames die ze maken over andermans leerstijlen en het geeft ze inzicht in hun eigen voorkeuren en die van de ander. (Niet als resultaat van de Kolb-test, maar door het in de training zelf te onderzoeken.) Een prachtig resultaat voor een onderwerp van twee uur, het doel heiligt de middelen. En uiteraard licht ik wel toe dat er discussie is over het model is, maar dat kan niemand (echt niemand) achteraf meer schelen.

MVG, Daan

Meer over Management modellen