De mens in digitale transformatie

“Soms komt de gruwelijke gedachte bij mij op dat geen mens de juiste capaciteiten bezit om zelfs maar de juiste vragen te stellen aan de toekomst die op ons toeraast, laat staan dat iemand het begin van een antwoord heeft" (Klont, Maxime Februari)

De wereld is de afgelopen 10 jaar sneller veranderd dan in de eeuw daarvoor. De verwachting is dat dit alleen nog maar zal versnellen aankomende jaren. Iedere organisatie heeft digitale transformatie op haar strategische agenda staan.

Wat mij fascineert is de vraag welke rol de mens speelt in digitale transformatie, wat is de menselijke kant van digitale transformatie? Wat betekent de snelheid waarmee organisaties zich ontwikkelen voor professionals? Hoe geef je vorm aan leren in de snel ontwikkelende organisaties? Op 13 maart organiseerde ik samen met aantal collega’s een ronde tafel “de menselijke kant van digitale transformatie”. De ronde tafel vond plaats in het Mondriaanhuis te Amersfoort. Een knipoog naar kunst en verbeelding, twee belangrijke kenmerken waarmee de mens zich onderscheidt van robots en kunstmatige intelligentie. Terugkijkend op de ronde tafel is het heel duidelijk dat er geen kant en klare antwoorden zijn maar dat er wel een aantal inzichten en oplossingsrichtingen zijn die ons helpen om het menselijke perspectief in digitale transformatie meer aandacht te geven.

Hieronder schets ik de drie belangrijkste inzichten.

Niet elitair

Digitale Transformatie lijkt in sommige organisaties verworden te zijn tot een ‘elitair’ thema waar vooral op boardroomniveau en door consultants, developers en marketeers over wordt gesproken. Terwijl het juist iedereen aangaat! Dit start op het hoogste niveau. Natuurlijk is het prima om het thema te beleggen bij een CIO of CDO, maar ieder directielid moet snappen wat het thema voor zijn/haar disciplines betekent en dit actief uitdragen in de dagelijkse praktijk. Het ‘elitaire’ zit vaak ook in het verhaal dat wordt verteld, in veel gevallen een abstract verhaal dat onvoldoende verbindt met de werkpraktijk van de professional. Daarom; zorg voor een helder verhaal wat de juiste snaar raakt en gericht is op iedere professional. Een mooi en recent voorbeeld vind ik deze presentatie waarin Google laat zien hoe Google Assistant in de nabije toekomst het werk van call center agents overneemt.

Sta eens stil

Digitale Transformatie wordt vaak in een adem genoemd met methodieken als Lean, Agile en Devops. Ik geloof enorm in de noodzaak van wendbaarheid binnen organisaties, maar methodieken moeten hierin niet leidend zijn. Vanuit het menselijke perspectief kijken naar digitale transformatie betekent vaker stilstaan en professionals de ruimte geven om te onderzoeken wat werkt en waarom het werkt, en niet klakkeloos een methodiek implementeren.

Breng presteren en leren samen door professionals rondom hun dagelijks werk leer- en reflectiemomenten aan te bieden waarin ze volgende fasen doorlopen: reflectie, begripsvorming, actief experimenteren.

Deze momenten helpen om antwoorden te geven op de volgende vragen:

• Welke nieuwe vaardigheden, kennis en competenties zijn noodzakelijk?
• Welke belemmerende patronen en reflexen moeten we binnen onze organisatie doorbreken?
• Welke rol en welk soort leiderschap hebben we nodig?

Zoek de Grey Space in the Middle

Tijdens de ronde tafel werden de deelnemers meegenomen door Marijke Cobbenhagen (founder The Grey Space in the Middle) in haar visie op het creëren van fundamentele creativiteit. De Grey Space in the Middle is een plek van fundamentele creativiteit die ontstaat als tijdsgeest, het netwerk (de mensen) en gereedschappen (technologie) samenkomen. Dit leidt tot nieuwe ‘denkgereedschappen’ (zie kader). Creëer binnen of buiten je organisatie plekken waar onverwachte perspectieven samenkomen. Door het ongemak en de verwarring aan te gaan ontstaan de mooiste ideeën en inzichten. Een inspirerend voorbeeld is bijvoorbeeld Garage2020 van Spirit Jeugdzorg waarin vraagstukken binnen de jeugdhulp vanuit een andere invalshoek worden bekeken.

Transcuriosity: het bewustzijn of de sterke behoefte om iets te weten of te leren
Post-technology: de uitdaging om niet automatisch te acteren
Anti-disciplinary: tegen de geaccepteerde wijsheid van een discipline in gaan
Pro-doubt: het omarmen van het gevoel van onzekerheid

Als er iets duidelijk is geworden dan is dat ‘de mens’ in digitale transformatie geen vastomlijnd stappenplan kent.

Het draait om een concreet verhaal dicht en rondom de werkpraktijk.

En is niet enkel voor een elitair en strategisch clubje bestemd. Het is nodig om het lerend vermogen binnen en buiten de organisatie te faciliteren. Dit laatste vraagt om ongewone combinaties, want anders blijf je in je vaste denkgroef zitten. Op zoek dus als pioniers naar 'the grey space in the middle'!