De meeste mensen deugen. Echt?

De mens is een beest, zeiden de koningen. Een zondaar, zeiden de priesters. Een egoïst, zeiden de boekhouders. Al eeuwen is de westerse cultuur doordrongen van het geloof in de verdorvenheid van de mens. Maar wat als we het al die tijd mis hadden?

Zo begint de flaptekst van het boek dat al sinds zijn verschijnen afgelopen september het meest gelezen wil worden van allemaal. 'De meeste mensen deugen, een nieuwe geschiedenis van de mens'. De auteur Rutger Bregman is een typische exponent van de nieuwe generatie. Doet van zich spreken bij De Correspondent, De Wereld Draait Door, Davos, Fox News… Een opinieleider. Een thought leader, zoals de Angelsaksen zeggen. Zelfs als er diep vanuit je onderbuik een luid ‘onzin!’ opborrelt bij het lezen van de titel, dan nog moet je dit boek gelezen hebben. De boodschap wil namelijk geloofd worden (en eerlijk gezegd is de onderbouwing ook knap overtuigend).

Er hangt een belangrijke vraag boven het boek en het succes ervan. Een vraag aan iedereen die verantwoordelijkheid draagt in organisaties: wil deze generatie nog wel bij ons werken?

Wil deze generatie zich nog wel voegen naar onze knellende en kwellende systemen waarin je de godsganselijke dag verantwoording moet afleggen over van alles en nog wat? Waarin managers en afvinkers de hele tijd over je schouder zitten mee te kijken. In een atmosfeer die je voortdurend het beklemmende, verlammende gevoel geeft dat je eigenlijk niet te vertrouwen bent.

Niet te vertrouwen met geld, met verantwoordelijkheid, met je tijdsbesteding, zelfs niet met het afregelen van werk en privé… Gewoon niet. Punt. Omdat je eigenlijk diep vanbinnen een beest bent, een zondaar, een egoïst.

Wil deze generatie straks nog wel de verantwoordelijkheid overnemen voor deze misantropische systeemwereld? Willen deze mensen nog wel afgescheept worden met leiderschapsprogramma’s die zeggen dat je dat vertrouwen diep vanbinnen uit je binnenste zelf moet zien te halen in plaats van gezellig uit elkaar, terwijl je tekeningsbevoegdheid zo nadrukkelijk aan banden is gelegd?

Zijn dit soort organisaties dan eigenlijk niet ten dode opgeschreven?

Daar komen nog wat prangende vragen bij. Wat als organisaties die het afkunnen met een paar eenvoudige checks and balances het beter doen dan die met een planning and control-cyclus? Die al dat met leiderschap gehubridiseerde management grotendeels naar huis kunnen sturen en die aantonen dat stafdiensten inderdaad zoals boze tongen al beweerden, dagbesteding voor hoger opgeleiden zijn? Die geld overhouden...

Laten we er maar meteen aan beginnen, aan het uitmesten van de Augiasstallen. En daar waar dat stuit op de koppigheid van oude patronen, cynici en zwartkijkers gewoon opnieuw beginnen, ergens anders. Vakmanschap in the lead. Mensen van vlees en bloed, in plaats een anonieme systeemwereld. Mensen die in de meeste gevallen deugen en elkaar daardoor leren vertrouwen. Die op een schaal met elkaar verbonden zijn die tot voor kort niet mogelijk was. Met nieuwe ict die over verbinding gaat en transparantie, zodat al die op de managementbureaucratie gebaseerde systemen veilig naar de stort gebracht kunnen worden, waar ze er vast een aparte tafel voor willen neerzetten.

In één keer afschrijven, nu het nog kan.

De meeste mensen deugen. De meeste mensen weten dat ook wel. Waarom de zwartkijkers laten winnen? De Engelse vertaling loopt binnenkort van de persen. Wat als ze het daar, in de Angelsaksische wereld, ook zo graag willen lezen? Waar halen we dan nog de voorbeelden vandaan die niet willen deugen?