Managementmodellen komen en gaan: Wat werkt écht?

Wat werkt écht? De coverstories in ManagementSite worden door de redactie vooral op dit criterium getoetst. Dat betekent dat ervaringen en voorbeelden uit de praktijk onderdeel van het verhaal dienen te zijn; ook ‘HOE was de aanpak’ en ‘Wat hebben we daarvan geleerd’. Fraaie modellen, theorieën en stappenplannen moeten zich bewijzen in de praktijk.

Management is onderhevig aan trends en externe ontwikkelingen. Het kritisch kijken naar ontwikkelingen op managementgebied en nooit iets voor zoete koek aannemen, ook dát is de bedoeling van ManagementSite.

We zoeken concrete verhalen waar onze lezers in de praktijk hun voordeel mee kunnen doen. Deze week diende zich een prachtig voorbeeld aan van een verandering in een organisatie die zichtbaar heeft geleid tot verbetering en succes. Een praktijkvoorbeeld dat rechtstreeks verbonden is met artikelen die op deze site zijn verschenen. Ze staan vermeld aan het slot van dit artikel en bij de related items in marge.

Voor het geval je het hebt gemist, we hebben het hier over het Nederlands elftal van spelers onder 17 jaar, dat, zondag een week geleden, Europees voetbalkampioen geworden. Het kampioenschap werd mogelijk door op specifieke wijze te trainen op het van oudsher zwakste onderdeel van Nederlandse spelers, de strafschop. Liefst drie keer werd binnen een week een strafschopserie gewonnen tegen gekende tegenstanders als Italië, Engeland en Ierland. Ongekend! Dit is meer overwinningen na strafschoppen dan het echte Oranje in haar hele ruim honderdjarige geschiedenis heeft behaald. Van de 16 penalty’s die de jonge spelers moesten nemen, scoorden ze alle 16. Ter vergelijk, zou het volwassen Oranje een vergelijkbaar aantal hebben moeten nemen, dan waren er waarschijnlijk rond de 10 penalty’s gescoord. Een doorslaggevend verschil. Het verschil tussen winst en verlies. Hoe doen ze dat?

Dit klinkt als een voetbalonderwerp, en dat is het deels ook. Maar het is ook een managementverhaal. Niet voor niets heet een trainer in Engeland ‘manager’.

De oorsprong van het verhaal ligt in de achtergrond van de auteur, Gyuri Vergouw, die sinds de oprichting mede-hoofdredacteur is van deze site en inmiddels 40+ artikelen hiervoor geschreven heeft. Als econoom heeft hij altijd een voorliefde voor statistieken gehad. Én liefde voor voetbal. Tegelijkertijd was hij rond 2000 dagvoorzitter bij Balanced Scorecard dagen. ‘Hoe kan ik het publiek meer inzicht geven in prestatie-indicatoren’? Waar zijn we in Nederland het slechtst in en waar is het meest te halen?

De strafschop kwam toen als aansprekend voorbeeld op. Het is een eenvoudige indicator. Een strafschop is raak, of mis. Het is een 1, of een 0. Op basis van deze gedachte onderzocht Gyuri wat waar was van de claim van bijna alle voetbaltrainers, spelers en analisten dat niet op strafschoppen getraind kon worden. Hierover schreef hij voorafgaand aan het EK 2000 zijn boek De Strafschop, zoektocht naar de ultieme penalty. En verscheen op deze site een reeks artikelen over het onderwerp, gebaseerd op statistieken en feiten, maar ook op basis van gesprekken met topspelers (incl. keepers), trainers en wetenschappers.

Weerstand bij ‘de oude garde’?

Op basis van zijn analyses stelde de auteur dat trainen op penalty’s zeer goed mogelijk was en dat dit tot veel hogere scores zou verschaffen. Daarbij gaf hij tal van tips en tricks waar de professionals direct mee aan de gang konden. (NB ook de keeperswissel van Krul voor Cillessen tijdens WK 2014 werd door Vergouw al in 2000 op tv voorgesteld, en vervolgens weggehoond). Hij dacht hiermee de professionals van de voetbalwereld een plezier te doen. Daarin zat hij echter fout. Buitenstaanders zijn niet echt welkom in de voetbalwereld. De boodschap dat je op strafschoppen kon trainen werd weggehoond. Met alle gevolgen van dien, want clubs als Ajax en PSV maar ook Oranje hebben daarna nog grote problemen gekregen door de strafschop als onderdeel van het spel te verwaarlozen. Dat heeft de clubs (en KNVB) soms tientallen miljoenen euro’s gekost. Weerstand tegen vernieuwing, zelfs als de feiten onontkoombaar zijn, kan zeer hardnekkig zijn.

Wilde de oude garde niets weten van het trainen op penalty’s (‘onzin’, ‘loterij’, ‘voor koekenbakkers', 'Russische roulette’), bondscoach Kees van Wonderen van Oranje onder 17 wist wel beter. Hij liet zijn jonge team dagelijks op penalty’s trainen, en gebruikte daar, wonder boven wonder, de vakliteratuur voor (‘AD, 22/5/2018): ‘Ook plukte de staf uit het boek De Strafschop van Gyuri Vergouw tips en tricks die op sheets aan de spelers werden getoond ‘. Met succes dus. Alle penalty’s raak geschoten, onder druk en drie keer op rij tegen sterke tegenstanders.

Dat was geen toeval. De rollen zijn nu omgedraaid.

Trainers die nu nog stellen dat strafschoppen nemen een loterij is maken zichzelf volstrekt ongeloofwaardig.

Wat kunnen we van deze casus leren

Deze geschiedenis spreekt mij aan. Hoe vaak gaan we in de praktijk van beter managen en organiseren niet aan de gang met twijfelachtige zaken. ‘Twijfelachtig’ omdat de relatie met verbetering van prestatie en resultaat ontbreekt. En hoe lang duurt het niet voordat een bewezen praktijk echt doorzet. Of, nog erger: hoe vaak gaan we niet door met een aanpak waarvan bewezen is dat het onzin is.

Wat zijn de lessen die Gyuri Vergouw verbindt aan dit voorbeeld?

1. Ten eerste dat goede kennis voorziet in duidelijke principes en handvatten voor toepassing. Niets is zo praktisch als een goede theorie, nietwaar!
2. Ten tweede dat weerstand hardnekkig is, maar dat de feiten uiteindelijk onontkoombaar zijn. Maar dan moeten die feiten wel concreet, aantoonbaar en overduidelijk zijn.
3. Verandering kan zelfs dán nog heel lang, in dit geval zelfs 18 jaar, op zich laten wachten.
4. Ten vierde, als je gelooft in je analyses en ervaringen, laat je dan niet gek maken door machtsposities en het ‘establishment’. Het is dan Nooit Opgeven Altijd Doorgaan zoals de naam van een bekende (NOAD, opgegaan in NAC) voetbalclub al stelt.

Deze lessen vind ik een prima aanleiding voor een vraag aan u als lezer over ‘oude’ artikelen. Welk artikel of welke set van artikelen heeft u geraakt en heeft bijgedragen aan de prestaties van uw organisatie of team?

Als u hieraan bij wilt dragen, neem s.v.p. contact met mij op. In overleg met u beslissen we vervolgens hoe we uw ervaringen het beste kunnen publiceren.

Willem Mastenbroek, hoofdredactie ManagementSite, wmbk@managementsite.nl

NB Vergouw's zoektocht naar inzichten die werken vindt u ook in andere boeken van Vergouw; zie Businezz.nl.