Management is een grote balanceer-act

Mensen die mij langer kennen, omschrijven me wel eens als een man van de nuance. Ik ben inderdaad niet iemand die van kiezen houdt. Meer iemand van "en...en", dan van "of…of". Niet vanuit hebzucht of besluiteloosheid. Maar simpelweg omdat ik meer geloof in grijs*) dan in zwart-wit. Ik vind eerlijk gezegd ook, dat de waarde van het maken van snelle keuzes over het algemeen schromelijk overschat wordt. In een zeldzaam moment van ongenuanceerdheid heb ik daarom weleens provocerend geroepen: "kiezen is voor de dommen".
Om dit statement vervolgens overigens meteen weer te nuanceren: Natuurlijk zijn er (nood)situaties waarin het maken van een snelle, duidelijke keuze de voorkeur verdiend. Door echter het altijd, overal en snel kiezen één-op-één gelijk te stellen aan daadkracht en besluitvaardigheid, komen de nuance en het compromis er nogal bekaaid van af.
Maar als het snel kiezen uit een beperkt aantal beschikbare opties, niet automatisch het beste resultaat oplevert, hoe moet het dan wel?

Ellen Langer (auteur van The Power of Mindful Learning) zegt over het maken van (lastige) keuzes: "From a mindful perspective one's response to a particular situation is not to attempt to make the best choice amongst available options, but to create options." Het gaat er dus om om eerst het aantal opties te vergroten. Zowel out-of-the-box, als in het grijze gebied tussen de beschikbare opties in. En dan pas te kiezen. Dit principe geldt wat mij betreft voor iedereen in een organisatie, maar zou zeker leidend moeten zijn voor iedereen die vanuit een management-rol geacht wordt beslissingen te nemen.

Zelf laat ik me al jaren leiden door de overtuiging dat management een grote balanceer-act is. De kunst is om de balans te vinden en te bewaren tussen natuurlijke tegenstellingen.
Zo was het destijds in een snel groeiende onderneming als de onze bijvoorbeeld verleidelijk om het als een soort natuurwet te accepteren, dat de kracht van het kleine opgeofferd moest worden ten koste van de typische kenmerken van een grote(re) organisatie. Daarvoor kiezen, zou echter eigenlijk het accepteren geweest zijn van wat algemeen als onvermijdelijk beschouwd werd.
Als op die manier kiezen überhaupt al een echte keuze is, dan is het een keuze voor de weg van de minste weerstand. En dat is een weg die niet binnen de ondernemingscultuur van mijn bedrijf past. Daarom hebben we in de afgelopen jaren bij het stap-voor-stap professionaliseren van onze organisatie, gelijktijdig samen ook veel geïnvesteerd in het – zoveel mogelijk - behouden van de karakteristieke kenmerken van de kleine organisatie ( i.e. flexibiliteit, betrokkenheid, transparantie, oog voor de menselijke maat).

Niet (onnodig) willen kiezen zit dus in mijn bloed. Ik ben een aanhanger van de filosofie dat er niet zo iets bestaat als one best way. Maar dat iedere keer opnieuw situationeel bepaald wordt wat de beste optie is. En ik geloof er heilig in dat maatwerk veelal niet de makkelijkste, maar vaak wel de beste aanpak is.

Natuurlijk heb je in een (grotere) organisatie wel enig houvast nodig. Maar dat betekent niet automatisch dat alles moet worden vastgelegd in tot in detail dichtgetimmerd beleid. Ook dat zie ik namelijk als een vorm van kiezen voor de gemakkelijkste weg. Een keuze die zoals gezegd niet bij onze organisatie past.
In een volgende column zal ik dit thema onder de titel "Beleid of geen beleid?" verder uitdiepen.