Leiderschap is ingewikkeld. Ik word er in gesprekken met leidinggevenden vaak mee geconfronteerd. Je wilt zo graag je bedrijf laten ontwikkelen. Je weet waar je naartoe wilt en hoe je dat wilt doen. Maar je stuit op personeel dat dezelfde visie lang niet altijd deelt. Of niet bereid is met je mee te veranderen. Je doet wat je kunt om het positief te houden en met iedereen in gesprek te blijven. Maar toch merk je dat de betrokkenheid van je personeel als zand door je vingers glipt.
Uitbreiding van je bedrijf was destijds zo logisch, maar nu….
Had je dit voorzien toen je zo enthousiast begon met uitbreiden en het aannemen van personeel? Had je voorzien dat de enthousiaste collega's van toen nu als een molensteen om je nek voelen? Wanneer is de bevlogenheid verdwenen, waar is de gedeelde visie gebleven? Hoe is het gekomen dat je nu in je eentje aan je bedrijf staat te trekken?
En dan heb je al die adviezen, al die stuurlui aan de wal die denken te weten hoe je het op moet lossen. Maar zij staan niet in jouw schoenen, het kan behoorlijk eenzaam zijn, daar waar jij bent. En dan zijn er legio momenten dat je aan jezelf gaat twijfelen. Waar doe ik het allemaal voor? Waarom begrijpen ze me niet? Waarom kunnen we niet gewoon met elkaar praten? Waarom loop ik steeds meer op eieren? En waarom, in hemelsnaam, doen ze nooit een keertje gewoon wat ik vraag? Kan ik zo wel doorgaan?
Leiderschap is bepaald geen sinecure
Het vraagt lef om de transitie van ondernemerschap naar werkgeverschap te durven maken. Want daarmee kom je ook in het vuurpeloton als je niet aan de verwachtingen voldoet. En die verwachtingen zijn hoog, zo blijkt ook uit alles wat over leiderschap wordt geschreven. Er valt zo gemakkelijk van alles op te merken over de manier waarop je het aanpakt, je kunt miljoenen artikelen lezen over hoe het wel zou moeten. Er zijn zoveel werknemers die je kunnen vertellen waar je miskleunt en wat je anders moet doen. Het feit dat je daarvoor kiest, daar heb ik diep respect voor.
Geen leiderschap zonder een gedeelde verantwoordelijkheid
Deze column is niet bedoeld om de leidinggevende weer van goede adviezen te voorzien. Ik wil een klein beetje begrip vragen. Van medewerkers die hun baas herkennen in de bovenstaande omschrijving. Medewerkers, die het gesprek niet meer met hem of haar aangaan, maar ondergronds afgeven op zijn of haar leiderschap. Medewerkers, die zich miskend, niet gehoord of begrepen voelen. Het is verdraaid lastig om al jullie signalen juist op te vangen en er vervolgens ook precies het juiste mee te doen. Leiderschap is soms een eenzame klus waarin je fout op fout maakt en je niet goed weet hoe je het tij moet keren.
Het is soms zo verleidelijk om je gezamenlijk tegen je werkgever te keren, omdat hij dingen doet waar je het niet mee eens bent. Het is soms ook gewoon makkelijk om onderuit te zakken in een overleg en om half vijf je spullen uit je handen te laten vallen. Als de gezamenlijke drive weg is, dan kun je ook opstaan. En kijken of je dat bespreekbaar kunt maken. Succesvol leiderschap vraagt om een gedeelde verantwoordelijkheid.
Waar doen we het allemaal voor?
Uiteindelijk willen we toch allemaal hetzelfde? Je wilt toch uit je bed komen en trots zijn op het werk dat je doet? Je wilt toch dat jouw werkende leven minstens de moeite waard is? Al is het maar omdat het de helft van je leven invult? Die gezamenlijke grond kan een hele krachtige drijfveer zijn om over elkaars hiaten heen te kijken en de handen weer ineen te slaan.
Veel leidinggevenden zijn geen geboren leiders
Natuurlijk leiderschap is maar voor heel weinig mensen weggelegd. De rest moet roeien met de riemen die hij heeft. En die riemen, dat zijn jullie. Ga samen in de boot zitten, en heb respect voor elkaar. Ga het gesprek aan, probeer al je beschuldigingen thuis te laten en laat de koeien in de sloot liggen. Weet hoe feilbaar leiderschap is. Het feit dat jij niet krijgt waar je op hebt gehoopt, heeft heel vaak met wederzijds onbegrip te maken. Kijk in de spiegel en vraag je af: hoe kan ik mijn leidinggevende helpen om mij te helpen?
Een plezierige werkomgeving creëren kun je zien als samen soep koken. De smaak van jullie soep hangt af van de ingrediënten die ieder individu in de soep gooit. Als de soep niet lekker smaakt, kijk dan gezamenlijk hoe je het recept kunt veranderen. Zodat je weer gezamenlijk aan tafel kunt.
Deel uw ervaringen op ManagementSite
Wij zijn altijd op zoek naar ervaringen uit de praktijk, wat werkt wel, wat niet.
SCHRIJF MEE, word een pro! >>
Hoe kunnen we leiders helpen jouw boodschap zelf uit te dragen in open dialoog met hun medewerkers?
Wie begrip wil krijgen moet volgens mij eerst de ander willen begrijpen. Als beiden die houding aannemen kom je een heel eind. Maar hoe krijg je je zelf zover?
Terugkomen op je laatste vraag: Covey. Zo puur als iets, natuurlijke wetmatigheden. Als iedere werkgever én de werknemer (daar ligt inderdaad de sleutel) zich hierin kunnen vinden kom je ontzettend ver!
Het waarnemen, monitoren en bijsturen van jezelf als 'leider' is van het grootste belang en dat geldt dientengevolge ook voor de minder 'leidende' mensen in de organisatie. Voorbeeld doet volgen.
Overigens, hoe mooi Covey het ook omschrijft, als de leider in zijn of haar kern die verandering niet 'is' dan kun je er elke methode tegenaan gooien die leuk lijkt. Het zal weinig baten.
Daarbij denk ik dat ook het momentum erg van belang is. Elke organisatie gaat door verschillende fasen van verandering. Zou het niet zo kunnen zijn dat bepaalde 'leiders' geen leider meer kunnen of zouden moeten zijn zoals ze dat wellicht eerder wel waren? Simpelweg vanwege het feit dat ze niet het vermogen hebben hun voorbeeldrol zo te vormen dat ze daarmee de gewenste verandering teweeg brengen?
Hoe krijg je jezelf zover... en hoe krijg je anderen zover....
Allereerst jezelf. Iedereen kent de gevleugelde uitspraak "be the change you want to see in the world..." van Mahatma Ghandi. Dat kan alleen (denk ik) als je het vanuit je diepste echt wil. Als dat niet in elke vezel van je zijn 'echt' is gaat het volgens mij een moeilijke weg worden.
Maar laten we er vanuit gaan dat het geen spel is, het is oprechte inzet. Dan zal er geleerd moeten worden (mits je de wijsheid al bezit natuurlijk). Hoe transformeer je, wat doe je beter wel en wat niet. En dan met de juiste mate van openheid naar eenieder. Als mensen namelijk niet zien en voelen wat er gebeurt zullen ze het niet snel begrijpen, laat staan accepteren of incorporeren.
Ik zou in een situatie van verandering zoals in al deze teksten beschreven zeker niet verzuimen anderen te raadplegen en als 'leider' vooral niet denken dat je het wel even fikst.
Praat met mensen die in dit proces zitten of het meegemaakt hebben, oplossingen hebben gevonden. Coaches op specifieke en meer algemene onderdelen. Niet om de oplossing van een andere te kopiëren maar om er van te leren.
Soms is het bijvoorbeeld nodig dat een neutrale externe partij helpt om de communicatie en samenwerking tussen alle partijen te herstellen. Zodra iedereen weer met de neuzen dezelfde kant op staat en een gezamenlijke richting op gaat, dan verdwijnen de onderlinge ergernissen grotendeels vanzelf. En daarmee zie je de betrokkenheid weer snel terugkomen.
Het is de uitdaging dat leidinggevenden voldoende naar zichzelf durven te kijken om te bepalen of ze hulp nodig hebben. Daarvoor moeten ze soms durven toegeven dat hun leidinggevende kwaliteiten tekortschieten. Het is de uitdaging voor werknemers om positief in gesprek te blijven, ook als hun leidinggevende hen niet op een juiste manier faciliteert. Als één van beide partijen deze verantwoordelijkheid laat liggen, dan blijft iedereen water naar de zee dragen tot het te laat is.