Lean leiderschap: niet voor ego’s

In de film 'King Arthur' hoorde ik laatst de zin 'Men don't want brotherhood, they want leadership'. Ik denk dat dit waar is, maar dan wel een bepaald soort leiderschap. Een te dominante leider, die weinig ruimte geeft aan anderen, smoort elke creatieve oplossing in de kiem. 'Lean leiderschap' heeft volgens mij de toekomst.

Wat is lean?

Lean (‘slank’ of ‘lenig’) management is een filosofie waarbij je iedere dag met iedereen in je organisatie werkt aan verbetering om de klant (de cliënt, de eindgebruiker, de patiënt) optimale waarde te bieden. Het mooie hiervan is dat de betrokkenheid van medewerkers en hun zelflerend vermogen toeneemt. In de zorgsector, waarin ik werk, bevindt lean zich nog in de verkennende fase. Toch zie ik al dagelijks dat het werkt. De aanpak staat of valt echter met goed leiderschap.

Kwetsbaar en bescheiden

Bij een leider denk je al gauw aan iemand die doortastend en wilskrachtig is, moed toont en zijn of haar team scherp en op koers houdt door visionair richting te geven en duidelijke kaders te stellen. Kortom, iemand die krachtig aanstuurt. Lean leiders vertonen inderdaad dit soort gedrag, maar hebben óók een andere kant in zich. Ze lopen graag rond op de werkvloer. Hun stijl is coachend in plaats van belerend. Ze zijn bescheiden en durven zich kwetsbaar op te stellen; ze geven toe dat ze soms falen en nog veel moeten leren. Ze nemen wel degelijk actief en resultaatgericht de leiding, maar vanuit de gedachte om te dienen en constant aan te zetten tot ontwikkeling en verbetering.

Teamverband

Een lean leider moet dus aan heel specifieke eisen voldoen en veel schijnbaar tegenstrijdige eigenschappen in zichzelf verenigen. In de praktijk gaat dit niet over één persoon. Het betekent dat de managers op alle niveaus binnen een organisatie – als gelaagd team en als individu ‒ samen specifiek gedrag vertonen. In feite geven zij als groep elke dag enthousiast het goede voorbeeld.

Lean leiderschap: mix van elementen

Lean leiderschap is niet iets totaal nieuws, maar eerder een optelsom van bestaande visies. De ideeën over het concept 'leiderschap' veranderen namelijk voortdurend. Er bestaan benaderingen met het accent op de persoon, op het gedrag en de stijl, en op de situatie van de leidinggevende en de organisatie. Een actuele stroming is die van 'nieuw leiderschap'. Hieronder valt de visie van dienend leiderschap, die bij VU medisch centrum gedragen wordt. Ikzelf ben van mening dat een lean leider van de toekomst de persoonseigenschappen en vaardigheden van leiders uit de hele geschiedenis nodig zal hebben. Uit alle benaderingen van leiderschap zal hij dus elementen in zich dragen. Eén ding is zeker: hij zal geen groot ego hebben.

-----

Door Kjeld Aij, hoofd Anesthesologie & Operatieve Zorg bij VU medisch centrum en bezig met promotieonderzoek naar de rol van leiderschapsgedrag.