Keuzestress?

Ken je dat gevoel? Dat je achteraf denkt: “wat ben ik blij dat ik toen die beslissing heb genomen” of “had ik toen maar …”.
Keuzes; je maakt er iedere dag honderden: van wat je op je boterham smeert tot het aannemen van een sollicitant, van je humeur tot de wijze van samenwerken. Veel keuzes zullen je levensgeluk ogenschijnlijk niet drastisch beïnvloeden: een kop koffie of kop thee zal je leven niet een grote wending geven. Tenzij deze kop koffie of thee nu net wordt gedronken met je toekomstige collega, levenspartner of opdrachtgever.

Dit filmpje laat schitterend zien hoe anders het leven had kunnen uitpakken als…  Het zijn de keuzes die je maakt en de keuzes die je niet maakt, die bepalen hoe je leven loopt.

Grootte keuzes levert keuzestress

Bij grote keuzes in het leven staan we meestal wel stil. Dan slaat vaak ook de twijfel toe, die je bij je kop koffie niet had. Die keuze nam je immers gedachteloos. Maar als er ineens veel van afhangt en in beide opties voor- en nadelen zitten, wordt keuzes maken ineens verdomd lastig.

Aantal keuzes levert keuzestress

Naast de grootte van de keuzes is het ook het aantal keuzes dat keuzestress geeft. We hebben op steeds meer vlakken beslissingen te nemen en steeds meer mogelijkheden waaruit we kunnen kiezen. De meeste keuzes maken we dan ook intuïtief

Je zou denken dat het makkelijker wordt wanneer je er even voor gaat zitten en een lijstje met pro’s en contra’s maakt. Maar onze aard is zo dat wij van nature veel moeite hebben met het maken van rationele keuzes. In de BBC-documentaire “how to make better decisions“ komen verschillende factoren langs die ons kiesgedrag beïnvloeden. Zo toont onderzoek aan dat het deel van de hersenen waar emoties worden verwerkt (amygdala), grote invloed heeft op het maken van keuzes, dit wordt ook wel het reptielenbrein genoemd. Het is je ‘frontale kwab’ die deze ‘amygdala’ van rationeel tegenwicht moet voorzien. Bij ieder mens is het verschillend in welke mate die frontale kwab goed zijn werk doet. Met andere woorden: het reptielenbrein heeft vaak de overhand over de ratio.

Impact van een beslissing

Je weet bij veel beslissingen de impact vooraf niet. Achteraf kun je altijd terugkijken op keuzes om te zien of het uiteindelijk de juiste is gebleken. Soms had je graag kennis van nu gehad om destijds een betere beslissing te hebben genomen. Maar zo zit het leven niet in elkaar. Bij het keuzemoment moet je het doen met de informatie die je tot dan toe hebt.

10 tips voor minder keuzestress

1. Trek je net genomen besluit niet steeds opnieuw in twijfel, bang de foute keuze te hebben gemaakt. Maar geniet van het feit dát je een keuze hebt gemaakt en bewust (rationeel of intuïtief).
2. Laat je bij keuzes leiden door joúw doelen, niet de wensen van anderen. Anders wordt je ingezet in plannen van een ander en worden keuzen vóór je gemaakt.
3. Hak de knoop door. Langer nadenken over een keuze maakt de keuze echt niet beter. Je kunt na de beslissing altijd nog bijsturen, mocht een keuze toch niet helemaal goed zijn. Een slechte keuze is beter dan niet kiezen. Je hebt er weer van geleerd!
4. Bij twijfel, kies en doe daarna even niets en laat los. Zie wat er gebeurt. Geeft het rust, dan heb je de juiste beslissing genomen, geeft het onrust, wijzig dan je koers.
5. Als je objectief een rationeel besluit wilt nemen: geef dan alle opties z’n pro’s en contra’s. Geef ieder argument een cijfer. Het hoogste cijfer aan het belangrijkste argument en tel de scores per kolom op. Dit is een versimpelde versie van de Multi attribute utility van Garth Sundem. Deze wordt gezien als een rationele optimale manier om complexe beslissingen te nemen (zie BBC-film).
6. Veel besluiten zijn niet definitief, je kunt dus altijd wijzigen. Onomkeerbare besluiten kun je alleen bijschaven. Maar veel keuzes lijken definitiever dan ze zijn. Wat doe je als je merkt dat een keuze niet het gewenste effect oplevert? Blijf je bij de keuze? Of kies je een andere weg. Jij bepaald of het zo blijft. Het lied ‘Als je weet wat je wilt’ van JURK is hier treffend.
7. Mensen die slecht kunnen kiezen hebben vaak moeite met fouten maken en/of willen een allemansvriend zijn.
8. Als het gaat om keuzes maken zijn sommige een kunstenaar in zichzelf voor de gek houden. Door rationele argumenten extra aan te voeren, emotionele niet te noemen, achteraf een keuze te vergoelijken ect.
9. Wees alert op keuzes die om ‘verlies of winst’ lijken te draaien; vraag je af of je gemotiveerd wordt door de angst om iets kwijt te raken. Een besluit vanuit angst zal vroeg of later tegen je keren en heeft nooit de oplossing. Een besluit vanuit passie zal je energie en geluk brengen, als je je angsten los durft te laten.
10. Stel de vraag WAAROM 5 keer achter elkaar. De echte reden van onze keuze komt dan boven drijven. Je stelt of 5 keer exact dezelfde vraag, of vraag door op het antwoord: “waarom wil ik liever die baan”, “omdat ik meer wil verdienen”, “waarom is geld verdienen?” etc. Dan kom je makkelijker bij de basis van je keuze of zelf onderliggende overtuiging.

Keuzes zijn nu eenmaal een optelsom van ratio en intuïtie. Zorg dus dat je beide kanten van de medaille beter leert hanteren.

Extra linken

how to make better decisions BBC-documentaire