Innovatie gaat niet over geluk

Volgens Minister President Balkenende moet zijn innovatie project ‘zich verbreden door vernieuwingen in de arbeidsorganisatie en door veel aandacht voor duurzaamheid. Naast economische groei vormt geluk een belangrijke graadmeter, de Europese droom is een andere dan de Amerikaanse.’ Er waren 7 december 2200 deelnemers op de bijeenkomst in Maarssen, maar topondernemers als het lid van het platform Gerard Kleisterlee, CEO van Philips, schitterden door afwezigheid.

Herman Wijfels, voorzitter van de SER, bepleitte een breed gedragen toekomst ideaal zonder dit overigens concreet inhoud te geven en stelde voor alvast 10 miljard extra te investeren in kennis, te financieren door besparingen op de sociale zekerheid, woonsubsidies en pensioenspaar faciliteiten. Minister Brinkhorst meende nog dat Nederland alles heeft om op het hoogste podium van de wereldeconomie mee te doen, maar vroeg zich met vertoon van realisme af of Nederland wel wil vernieuwen.

‘Wij polderjongens moeten gewoon polderjongens blijven’, zei Wijfels nog. Dat zou ons echter juist zorgen moeten baren, want vernieuwen doe je niet met allang bestaande rituelen. De boodschap zou moeten zijn dat innovatie de enige mogelijkheid is om onze welvaart vast te houden. Wij hebben veel extra - op hoogwaardige kennis - gericht werk nodig om voldoende werkgelegenheid te behouden, want wij verliezen door de globalisatie onvermijdelijk veel routinematig werk dat efficiënter door lage lonen landen verricht kan worden.

Wat opvalt, is dat het woord ondernemerschap als motor van innovatie bij het platform van Balkenende nauwelijks valt en dat de burger ook niet duidelijk wordt gemaakt waarom innovatie zo urgent is voor ons land. Helemaal blijft de regering in gebreke om een consistent en vooral samenhangend pakket maatregelen ineens te presenteren. De sociale partners, dus werkgevers en werknemers organisaties, laten het op dit punt ook volledig afweten. Wij krijgen wel op zich nuttige brokken beleid voorgeschoteld als meer investeringen in kennis, bestrijding van het woud aan regels en duurzaamheid als konijn uit de hoed, maar de samenhang ontbreekt.

Wie ervaring heeft met streken waar innovatie echt plaats vindt zoals Sjanghai (China), Bangalore (India); Silicon Valley, Massachusetts en Austin Texas in de VS weet dat de overheid slechts voorwaarden kan scheppen en dat ondernemers het zelf moeten doen. Dat betekent nieuwe producten en diensten op basis van slimme unieke oplossingen
Dat heeft niets met Amerikaanse dromen te maken maar met harde realiteit. Daarbij passen geen polder rituelen met een soort nationale aanpak, omdat dit verzandt in de grootst gemene deler en dure bureaucratie.

Voorwaarden scheppen kan de overheid door te investeren in onderwijs (inclusief toegankelijkheid in de vorm van kinderopvang) en onderzoek. Verder door een goede infrastructuur tot stand te brengen, meer goede woningen te bouwen en te investeren in een goede integratie van culturen en veiligheid. Maar vooral door een goed fiscaal en vestigingsklimaat te creëren voor dynamisch ondernemerschap, zeker voor het MKB. Dat zal op middellange termijn ook een bestendig draagvlak creëren voor uitkeringen aan de zwakken in de samenleving.

Al die zaken vragen dynamisch, visionair en motiverend leiderschap zowel in de politiek als in het bedrijfsleven en niet alleen maar dienend leiderschap waar Wijfels cs het over hebben. De fundamentele en moeilijke keuze is:

• investeren we nu tientallen miljarden of circa 10% van het overheidsbudget extra in kansrijke projecten en korten we dat op te luxueuze sociale en fiscale voorzieningen, alsmede overbodige polder instituten, zodat we op langere termijn welvarend blijven.
• compenseren we nu overmatig de zwakken voor neergaande welvaart waardoor wij allen op den duur als land veel armer worden en ons sociale voorzieningenniveau helemaal niet meer op peil kunnen houden.

Dat is een moeilijke en pijnlijke keuze, en niet populair net nu het beter lijkt te gaan. Maar die moet worden gemaakt, want de wereldconcurrentie transformeert ons anders binnen twintig jaar tot museum waar wij Indiase, Chinese en Amerikaanse toeristen in pofbroek en op klompen langs onze kunstschatten leiden voor een kleine fooi. Er is meer moed nodig voor nieuw beleid.