De implementatie van AI, een transitie en een disruptie?

De implementatie van AI betekent een transitie en vaak zelfs 'disruptie'. A process of ‘creative destruction’ dat de hele economie op stelten zet. Hoe werkt dat? Voorbeelden en trends.

34 minuten en 68 seconden had ik nodig om van KPN/Reconext een antwoord te krijgen op mijn vraag wat de status was van de reparatie van een smartphone? Wellicht weet je dat als je verbinding in de wachtstand wordt gezet, kan de persoon aan de andere kant van de verbinding horen wat je doet en wat je zegt. Na '30 maak ik de opmerking tegen een familielid 'dat het hoog tijd wordt voor een chatbot', enkele seconden later was de verbinding hersteld.

Dat was vorige week. Ook vorige week jubelde 'Brussel' over het feit dat er een grondslag ligt voor de Artificial Intelligence Act. Eén van de onderdelen van deze wet is de mogelijkheid voor de EU 'onder de AI motorkap te kunnen kijken'. De wet wordt in 2025 effectief. De vraag is wie of wat op dat moment onder de motorkap kijkt naar een motor die zich nu al in rap tempo ontwikkelt? Waarschijnlijk is dat een cyborg. 

Vervolgens heb ik Pi geïnstalleerd, een app op de markt gebracht door Inflection een start-up van Mustafa Suleyman, de schrijver van het boek 'The Coming Wave'. Pi kan de wereld van coaching, mentoring, onderwijs, managen en meer, een versnelling geven. Aan Pi stel ik de vraag 'hoe kan ik je het best introduceren?' 

"Voer mijn unieke kenmerken aan zoals mijn natuurlijk taalbegrip en mijn gevoeligheid voor context. Vertel over de vele manieren waarop ik van nut kan zijn, zoals vragen beantwoorden, problemen oplossen, ideeën brainstormen, en creatieve opdrachten uitvoeren. Verbind het met de ontwikkelingen in kunstmatige intelligentie en het groeiend gebruik van AI in verschillende industrieën."

Nu valt het met de snelheid van dat laatste, het 'groeiend gebruik', nog al mee of tegen, het is maar net hoe je dat bekijkt. Uit een onderzoek van het Amerikaanse Census Bureau uit november bleek dat slechts 4,4% van de bedrijven in het hele land (VS) aangaf recentelijk AI te hebben gebruikt om goederen of diensten te produceren. Ik vermoed dat dit percentage in ons land (veel) lager ligt.

En vanochtend is daar de Adviesraad Migratie met de 'Verkenning: Arbeidsmigratie: Oplossing voor economie en demografie?'. "De keuzes zijn: langer doorwerken tot aan je pensioengerechtigde leeftijd, deze leeftijd oprekken tot 69 jaar in 2040, meer uren werken, meer arbeidsmigranten aantrekken, maar ook meer belastingen en premies betalen of we kiezen voor een soberder verzorgingsstaat: minder pensioenen, minder voorzieningen voor ouderen." concludeert een zegsvrouw bij de NOS.

In die 'bijdrage' wordt een dystopisch beeld geschetst: "Om de grijze druk op het huidige niveau te houden, zouden we tot 2040 zo'n drie miljoen mensen extra arbeidsmigranten naar ons land moeten halen." D.i. volgens de onderzoekers "niet realistisch", vandaar de voorgestelde 'keuzes'. 
Wat nu opmerkelijk is, dat is dat er in 'Verkenning' nauwelijks tot geen aandacht is voor arbeidsbesparende opties als machineleren, robotica, kunstmatige intelligentie. 

301122 werd ChatGPT geïntroduceerd. Het is niet dat we deze introductie niet hebben kunnen zien aankomen; wat een zin. In 2012 namelijk merkte Harvard Business Review’s editor Andrea Ovans op: "I don’t mean to alarm you, but 17 million robots are at large in the world, parking cars, fetching inventory, exploring planets. Their population is doubling every 2.5 years. At that rate, by 2032 robots will outnumber humans.” als reactie op het artikel 'When it comes to robotics, Silicon Valley is a follower, not a leader'. I

In mijn contacten met studenten, leidinggevenden, beleidsmakers, heb ik niet de indruk dat veel mensen de waarschuwing van Ovans lazen: nu 11 jaar later zijn we nog steeds volgers en bij uitzondering leiders. 

Er zijn uitzonderingen, leiders die de leidende rol in de transitie naar AI wel op zich nemen. Zoals Bookin.com's CEO Glenn Fogel. In augustus stelde hij in een interview met The Financial Times, ‘Every day we have to fight for customers’, dat kunstmatige intelligentie een essentiële bijdraagt levert aan de voor zijn organisatie noodzakelijke klanttevredenheid. Maar die transitie is niet zonder gevolgen: "You make the decision that you’re going to end up having to let go 7,000 people who hadn’t done anything wrong at all. In fact, they’d done some pretty darn good work. And it’s not their fault.” Zijn medewerkers deden/doen niets fout, toch is het tijd om hen te vervangen.

In ons land wordt het voorbeeld van Fogel gevolgd door de topman van RABObank, Stefaan Decraene. In een interview, begin september, met de Volkskrant stelt Decraene "Nu doen we nog veel handmatige controles. Dat moet straks efficiënter door te automatiseren en meer gericht te onderzoek. Dan hebben we ook geen achtduizend mensen meer nodig." 'Rabotopman Stefaan Decraene: ‘Soms moet ik zeggen: jongens, we zijn wel een bank, geen ngo’

Een maand geleden merkte dezelfde Decraene in een interview met Het FD op "Bij Rabobank is alles in regels uitgeschreven. Ik heb het nog nooit zo erg gezien. Het moet performanter, simpeler en efficiënter." Ingrijpende herstructurering op komst bij Rabobank. De LinkendIn post die ik besteed aan dit artikel, levert tot nu 35.000+ views op, waarvan de meeste views waarschijnlijk afkomstig zijn van RABO medewerkers. 

De implementatie van AI vraagt om een transitie en vaak om disruptie. Econoom Joseph Schumpeter noemde dit in de vorige eeuw: “The most significant advances in economies are often accompanied by a process of ‘creative destruction’, which shifts profit pools, rearranges industry structures and replaces incumbent businesses.” Daar zitten alle sectoren, zowel privaat als publiek, opnieuw middenin maar nu blijkbaar in een versnelde versie. Maar ja, wie kent Schumpeter nog?