Geen bergbeklimmen, maar oceaanzeilen!

Columns

Laatst sprak een directeur zijn personeel over het aanstaande verandertraject toe. 'Kijk´, zei hij, ´zo´n verandering moet je zien als een bergexpeditie´. Hij liet een foto zien van een imposante berg, waarvan de top nog net niet in de wolken was gehuld. ´Ons veranderdoel is de top van de berg. En de weg daar naartoe verloopt als volgt´. Op de foto werd een kronkelige lijn zichtbaar die van beneden naar boven wees. ´Onderweg richten wij verschillende kampen in´, ging de spreker monter verder. ´Dat zijn de milestones die je onderweg tegenkomt´. Uit zijn betoog werd duidelijk dat de verandering door iedereen in hetzelfde gestage tempo zou worden ondernomen. ´We gaan samen naar de top en doen dat uiterst zorgvuldig. Zodoende sluiten we elk risico uit´, beëindigde hij zijn speech hoopvol.
Zijn optimisme werd niet door de rest van de zaal gedeeld. Met de armen over elkaar hoorde men de woorden van de directeur aan. Men wist dat voorgaande veranderingen op niets waren uitgelopen. Behalve energieverlies en weerstand hadden ze weinig opgeleverd. Veranderdoelen waren niet gehaald en sommige trajecten waren zelfs helemaal niet van de grond gekomen. De beeldspraak van veranderen als bergbeklimmen klonk als een afgezaagd en hol cliché.

Het feit dat deze beeldspraak nauwelijks enig enthousiasme teweeg brengt, weerhoudt de meeste verandermanagers er niet van om steeds weer opnieuw naar de metafoor te grijpen. Dit is geen toeval. Net als bergbeklimmers gaan change managers ervan uit dat ze op eenduidige en zichtbare doelen afkoersen. Daarnaast geloven zij erin dat het traject naar het einddoel volgens een vaste weg, van A naar B, verloopt. Bovendien stellen veranderaars ook alles in het werk om risicomijdend te werk te gaan. Hun streven is erop gericht om de veranderingen exact volgens schema te laten verlopen.

In het hanteren van de geijkte beeldspraak schuilt een gevaar: zij past niet langer bij deze tijd. De wereld is op drift geraakt. Golven van veranderingen botsen en klotsen op elkaar. Doelen zijn vaak onbestemd en vaag. Bedrijven worden voortdurend geconfronteerd met onvoorspelbare gebeurtenissen. Het tempo van verandering is als gevolg van toegenomen concurrentiedruk moordend. Het beeld van de gestaag naar boven klimmende alpinist past hier niet langer bij. Het moet worden vervangen door dat van snel, soepel en succesvol vaart makende oceaanzeilers!

Kijk bijvoorbeeld naar de dit weekend te starten, maar liefst negen maande durende (!) Volvo Ocean Race. Deze kent weliswaar een eindbestemming, maar die ligt ver achter de horizon verscholen. Om tijdens de race op koers te blijven, richt je je niet zozeer op het einddoel, maar op verschillende en zelfgekozen tussendoelen. Deze worden door middel van uiteenlopende wedstrijdvormen bereikt. Hoewel zo´n oceaanrace van te voren minutieus wordt gepland en voorbereid, weet iedere ervaren oceaanzeiler dat de route langs tal van onverwachte en steeds wisselende momenten voert. Oceaanzeilers hebben te maken met pijlsnel veranderende weersomstandigheden, wisselende windrichtingen en zeestromingen. De kans dat men onderweg op een losgeslagen container of verdwaalde walvis stuit, is zeker niet ondenkbeeldig. Never a dull moment! Snel schakelen en inspelen op onvoorspelbare gebeurtenissen is hier de boodschap. Sterker nog, iedere oceaanzeiler weet dat je je winst haalt uit de momenten van onzekerheid. Wie de goede keuze op het beslissende moment maakt, wint de race. Dit gebeurt overigens niet in gestaag tempo, maar in vliegende vaart: de concurrenten hijgen je immers voortdurend in de nek.

9789089652485De moraal van het verhaal: om tegenwoordig vaart met veranderen te maken, moet je het beeld van gestaag naar de top klimmende bergbeklimmers laten varen. Een meer voor de hand liggende metafoor is die van de altijd voortsnellende en de meest onvoorspelbare omstandigheden trotserende oceaanzeilers. Probeer dát verhaal eens goed neer te zetten. Grote kans dat je de zaal dan wél meekrijgt!

Hans van der Loo is veranderdeskundige en Lucas Schröder is oceaanzeiler en prestatiecoach. Beiden verzorgen lezingen over oceaanzeilen en energiek veranderen.

Kom met uw praktijkervaringen op het terrein van managen en organiseren

Deel uw kennis, schrijf 3 columns of artikelen en ontvang een gratis pro-abonnement (twv €200)

Word een pro!

SCHRIJF MEE >>

Matthijs van Dokkum
Beste Hans en Lucas,
Bijzonder dat jullie meer dan de helft van jullie betoog nodig hebben aan het afkraken van een voor jullie concurrerend concept. Ik begeleid al jaren zeer succesvol leiderschapexpeditie in verschillende vormen, waaronder het beklimmen van bergen. En ik kan jullie vertellen dat de metafoor nog steeds zeer passend is. Sterker nog, dat de vraag zelfs toeneemt. Hoe dan ook wens ik jullie uiteraard zeer veel succes met jullie concept.

Groet,
Matthijs
Hans van der Loo
Voel je niet zo aangevallen Matthijs. Afkraken hoezo? We zeggen alleen dat er een meer passende metafoor voor eigentijdse veranderingen bestaat. Verschuivende doelen, voortdurend wisselende omstandigheden, winst op concurrenten halen op momenten van onzekerheid, risico's zoeken in plaats van ze proberen te vermijden - dat past niet erg in het beeld zoals dat in de veranderliteratuur en door managers over bergbeklimmen wordt geschetst. In plaats van gepikeerd te reageren, zou het beter zijn als jij ons kunt overtuigen van het feit dat bergbeklimmen een prima metafoor is voor snel, soepel en grens doorbrekend veranderen. Dat de vraag naar bergexpedities toeneemt is fijn voor je. Maar dat staat los van ons inhoudelijke punt.
Matthijs
Je bent ergens de weg kwijt geraakt in mijn reactie Hans. Ik ben niet gepikeerd en voel mij niet aangevallen. Ik reageer op jouw artikel vanuit mijn praktijkervaring. En die is anders dan het door jou geschetste beeld. Succes!
Melvin Redeker
Beste Hans en Lucas,

U heeft duidelijk meer verstand van zeilen dan van bergbeklimmen. De bergsport zoals u die schetst is een karikatuur, het is de bergsport van 25 jaar geleden. De sport heeft zich sterk ontwikkeld. De hedendaagse moderne bergbeklimmer richt zich op het beklimmen van supersteile (vertikale) Himalayabergen. Het liefst wordt de top beklommen via een route die nooit eerder door een mens is begaan. Dat is exploreren. Innoveren. Optimaal samenwerken. Aangezien je tijdens deze verticale expeditie altijd met het touw aan elkaar bent verbonden betekent dit: het hele team op de top, of niemand. Dit soort Himalaya expedities is in de 21e eeuw mogelijk door moderne inzichten over trainen en de belastbaarheid van het menselijk lichaam. En natuurlijk nieuwe lichte innovatieve materialen. Er is geen militaristische beslissingsstructuur meer maar een dynamisch situationeel leiderschap (let the strongest lead).

Het opzetten, voorbereiden en uitvoeren van dit soort expedities heeft zeer veel raakvlakken met de uitdagingen waar hedendaagse ondernemingen en managers voor staan. Continu veranderen, verbeteren en ontwikkelen. Het onbenutte potentieel in mensen en teams weten aan te boren. Dat gekoppeld aan een grote veerkracht, wat trainbaar is. Het merendeel van mijn klanten vraagt me vroeg of laat terug als spreker.

Ik heb ooit een presentatie van solozeiler Mark Slats gezien. Wij stonden beiden in hetzelfde programma. Er was zeer veel wederzijds respect en dat kwam terug in onze presentaties. Als je zelf een sterk verhaal hebt hoef je de ander niet af te kraken.

Een goede spreker weet zijn publiek op het puntje van zijn stoel te boeien en te inspireren, ongeacht of de insteek oceaanzeilen is of een Himalaya expeditie.

Melvin Redeker

Meer over Management modellen